Is ouder worden alleen maar een zegen?

eze vraag zal vele oudere lezers van ons blad zeker aanspreken. Hij wordt gesteld en beantwoord in een artikel geschreven door drs. W. Steenbergen in Ambtelijk Contact van september jl Steenbergen is emeritus-predikant van de christelijke gereformeerde kerk van 's-Hertogenbosch en was tot voor kort part-time werkzaam als verpleeghuispaston

„Gezegende ouderdom: we kennen die uitdrukking, bijvoorbeeld uit rouwadvertenties van hoogbejaarden. Het wordt dan gezien als een bijzonder geschenk van Boven wanneer iemand een lang leven heeft mogen ontvangen!

Dat geldt zeker daar, waar de gemiddelde leeftijd waarop mensen overüjden veel lager is dan wij in ons deel van de wereld nu gewend zijn. Voor ons zijn zeer hoge leeftijden geen zeldzaamheid meer. De gemiddelde leeftijd van de bewoners van een verzorgingshuis hgt tussen de 85 en 90 jaar! Maar ook in onze tijd zijn er velen die op jongere, soms zeer jonge leeftijd sterven - en in het Hcht daarvan wordt ook nu het mogen bereiken van zo'n hoge leeftijd positief gewaardeerd. En wie leeft in het geloof spreekt dan dankbaar van een zegen van God. Althans: in het algemeen gesproken! Want er zijn ook omstandigheden die een schaduw kunnen werpen over die dankbaarheid, en waarin de vraag bovenkomt die de titel vormt van dit artikel.

Als oud worden pijn doet...

Iedereen wil graag oud worden, maar oud zijn valt niet mee...: ook dat is een bekend gezegde, en het is niet van vandaag of gisteren. In de bijbel horen we al dat verlenging van leven ook verlenging en vermeerdering van moeite betekent. Denk aan Psalm 90 („zeventig jaren, tachtig jaren... wat daarin onze trots was is moeite en leed", V. 10). Lees ook de aangrijpende beeldende tekening in Prediker 12 : 1-7, waarin de ouderdom getypeerd wordt als „kwade dagen" en „jaren waar men geen behagen in heeft".

Het oud worden kende dus altijd z'n schaduwzijden, en ze zijn nog steeds aanwezig. Denk ook aan de vereenzaming door het wegvallen van de levensgezel(lin), van leeftijdgenoten en soms (heel smarteüjk) van eigen kind of kleinkind. Terwijl zij of hij die altijd alleen is gebleven de last daarvan, juist op oudere leeftijd steeds sterker zal voelen.

Daar komen echter in onze tijd een aantal dingen bij die voorheen niet zo golden. De zeer snelle veranderingen in onze wereld maken dat je met je ervaring van vroeger al snel niet meer „bij de tijd" bent. En: naarmate door verbetering van levensomstandigheden en medische zorg de leeftijden hoger worden, nemen ernstige gezondheidsklachten weer toe. De zorgbehoefte groeit - maar tegehjk brengen maatschappehjke processen (bezuinigingen, 36-urige werkweek) mee, dat er minder zorg en aandacht gegeven kan worden. Overigens hulde aan veel oudere, maar zeker ook jongere medewerkers die bhjk geven van een bewonderenswaardige toewijding. Maar op hun stressbestendigheid wordt wel een grote aanslag gedaan. - Er moet in verzorgingshuizen vaker een beroep gedaan worden op kinderen en familie van de bewoners, die - naar mijn ervaring - in veel gevallen grote liefde en trouw bewijzen aan ouders, tantes en ooms in het verzorgingshuis. Daarnaast is er een toenemende behoefte aan de inzet van vrijwiUigers. Maar door (alweer) de maatschappehjke ontwikkeUngen, bijvoorbeeld het tweeverdiener (moeten) zijn, wordt het moeiUjker er voldoende te vinden. Eén en ander mag in de christehjke gemeente wel een dringende reden tot diaconale bezinning en zorg zijn.

In dit verband is ook nog te noemen, dat ouderen het in onze tijd, nog meer dan vroeger, moeten beleven en verwerken dat (klein) kinderen kerk en geloof de rug toekeren of in ieder geval wegen gaan waar men moeilijk mee kan instemmen. En hoe moet dan je houding zijn? Wie op hoge leeftijd zelf de rijkdom en kracht van het geloof kent (daarop komt het dan wel aan!), zou daar graag over willen spreken met degenen die je zo na aan het hart üggen. Maar de ervaring leert dat dat vaak op den duur eerder averechts dan positief werkt. Om de relatie niet te verstoren zwijg je dan maar. Toch zit je er wel mee. En hoe te handelen als je zelf graag naar de kerk zou willen of via kerktelefoon, radio of t.v een dienst zou willen volgen - maar de kinderen die zelf de kerk Unks laten Uggen willen dan juist op bezoek komen? Toegeven... of vragen om een ander tijdstip van bezoek, met de kans dat er misnoegen ontstaat? "

Door deze en dergelijke omstandigheden kan het leven meer en meer tot een last worden, zodat soms verzucht wordt: „Voor mij hoeft het niet meen.." Of: „Waarom neemt de Heere mij niet weg? " Kunnen we wel blijven spreken van gezegende ouderdom? Ja, schrijft ds. Steenbergen, wanneer we ons hoeden voor een te beperkte en ondiepe opvatting van „ze­ gen". Zegen gaat immers neer) met welzijn? niet gelijk op (of

„Gezegende reuma

Die woorden gebruikte een gemeentelid tegenover haar predikant. „Ik heb reuma... maar het is wel gezegende reuma!" Hoe kan iemand dat zeggen?

Het woord „zegen" heeft in de bijbel een rand en een kern. Tot de rand behoren de zegeningen, de goede dingen van het leven. Maar de kern, het hart van „zegen" Ugt in iets anders. Daarin, dat God er is, en dat Hij in genade bij ons wil zijn. En dat omwille van Jezus, die de vloek over de zonde voor ons gedragen en van zijn diepste kracht beroofd heeft. Het is die zegen die God al aan Abraham beloofd heeft, en die nu in het evangelie naar ons toe komt, en die in het geloof ontvangen wordt: dat God niet meer tegen ons, maar mét ons en vóór ons wil zijn.

Het ontbreken van die zekerheid kan een belangrijke reden zijn waarom ouderdom niet als zegen ervaren wordt. Soms ook door zonden uit het verleden die weggestopt zijn maar die nu gaan opspelen (Psalm 32). In de pastorale zorg komt het er dan op aan, de ander onder Gods zegen te helpen komen tot geloofsovergave aan Christus, en ook bij te staan in twijfel en aanvechting. Het is goed dat er daarbij, waar dat nodig is, ruimte is voor persoonhjke biecht én het aanzeggen van de vergeving.

Waar de vrede met God gekend wordt, kunnen we leren om anders met de moeite van het leven, en ook van de ouderdom, om te gaan. Ook als er zegeningen wegvallen, mag ik dan mijn kracht zoeken in het vertrouwen dat God zelf bhjft. We kunnen daarbij denken aan woorden uit Psalm 84, het hed van de pelgrims naar de stad van God. Daar lezen we in vers 7: , 4ls zij trekken door een dal van balsemstruiken (dat moet een dor en heet dal geweest zijn, moeizaam en vermoeiend om doorheen te gaan: dat mogen we dus ook toepassen op de moeiten van de ouder- dom) maken zij het tof een oord van bronnen". Opvallend dat er niet staat: „maakt God het tot een oord van bronnen", maar: „maken zij het". Dat wijst op geloofsactiviteit, geloofswerkzaamheid. Wie op een levenstraject waar de weg zwaar valt, zich in alle aanvechting bUjft oefenen in vertrouwen op God, zal ondervinden dat er bronnen opengaan van zegen en kracht. Zoals een lied het zegt: , Als God, mijn God maar voor mij is, wat is er mij dan tegen? Dan werken druk en droefenis mij nochtans tot een zegen" (Gez.466)."

Zulke overwegingen moeten met pastorale voorzichtigheid naar voren worden gebracht. Anders lijkt het alsof we maar makkelijk praten hebben en de nood en pijn van onze naaste niet serieus nemen. Als omstanders hebben we een grote verantwoordelijkheid...

„Als ouderdom meer een vloek dan een zegen lijkt te worden is het mede de verantwoordeUjkheid van degenen die om de bejaarde mens heen staan - in het kader van dit blad zeg ik dan: de verantwoordehjkheid van ambtsdragers en van de gemeente als geheel - om ervoor te zorgen dat de ouderdom toch gezegend kan zijn, doordat we elkaar die zegen doorgeven. Eén van de dingen die voor veel bejaarden het ouder worden zwaar maken is: dat ze zich laten leiden door de vrees om voor anderen tot last te zijn. Dat willen ze koste wat het kost voorkomen! Het zal onze taak zijn om door onze houding dat gevoel zoveel mogelijk weg te nemen. Nu de professionele zorg voor bejaarde mensen helaas niet die tijd, aandacht en hulp kan bieden die men zou moeten en willen bieden, zal het er op aankomen dat de gemeente laat merken, dat de hoogbejaarden voor haar niet hebben afgedaan, maar er werkehjk bij horen. Neem tijd voor ze, leef met ze mee, wees nabij. Dat zal offers vragen, en weUicht correcties nodig maken op onze levensstijl die, ook onder christenen, vaak zozeer gericht is op het eigen genieten. Maar zou de zorg voor bejaarden niet

bij uitstek een terrein moeten zijn waarop in deze tijd het: „Gijgeheel anders, gij hebt Christus leren kennen"zichtbaar wordt? "

Veenendaal

J. Hoek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen