De antichrist in de Bijbel

KLEINE KRONIEK

(^/Tn „Centraal Weekblad" wijdt prof. dr. K. ' ^ Runia enkele artikelen aan „de antichrist". Na geschetst te hebben hoe er in het verleden over de identiteit van de antichrist is gedacht, gaat hij in op de bijbelse gegevens. Deze zijn niet als stukjes van een legpuzzel in elkaar te passen, zoals bijvoorbeeld Hal Lindsey dat doet in zijn boeken „Deplaneet die aarde heette" (1972) en „Op weg naar het einde der tijden" (1980). We moeten recht doen aan de eigen aard van de apocalyptiek (een late ontwikkeling in de profetische traditie van Israël). Apocalyptische geschriften zoals het tweede deel van het boek Daniël of het boek Openbaring zijn als moderne schilderijen, waarin in enkele forse penseelstreken een bepaald beeld wordt opgeroepen. Het gaat niet om allerlei kleine details, maar het gaat om de grote lijnen.

„Het is vooral in die apocalyptische stukken van de bijbel dat we ook de figuur van de antichrist tegenkomen. En dan bUjkt al gauw hoe sober de bijbel op dit punt is. In feite lopen er in het Nieuwe Testament, als het over de antichrist gaat, drie grote lijnen. De oudste hjn komen we bij Paulus tegen. Hij schrijft over de antichrist (zonder overigens deze term te gebruiken) in 2 Thessalonicenzen 2. Het eigenlijke onderwerp is de wederkomst van Christus. Er zijn in de gemeente van Thessalonica bhjkbaar mensen die geloven dat de wederkomst al heeft plaatsgevonden. Paulus schrijft dan dat dit niet kan, want er moet eerst nog iets anders gebeuren: eerst moet de grote afval nog komen en moet de mens der wetteloosheid zich openbaren, de zoon des verderfs, de tegenstander, die zich verheft tegen al wat God of voorwerp van verering heet, zodat hij zich in de tempel Gods zet, om aan zich te laten zien dat hij een god is.

Paulus grijpt in deze woorden ongetwijfeld terug op Daniël 11, waar we ook lezen van een koning die zichzelf vergoddelijkt. Dat slaat op Antiochus Epifanes, koning over Syrië in de tweede eeuw voor Chrisms. Als hij door de Romeinen verslagen is, koelt hij zijn woede op de joden en neemt hij Jeruzalem in. Hij steelt de tempelschatten, wijdt de tempel aan Zeus en vervangt het brandofferaltaar door een heidens altaar.

Aan deze figuur denkt Paulus als hij in 2 Thessalonicenzen in enkele forse penseelstreken het beeld van de antichrist oproept. Zo'n soort figuur zal blijkbaar aan de wederkomst voorafgaan. Een figuur die het tegenbeeld van Jezus Christus, de Messias, zal zijn. Ridderbos zegt: „De mens der zonde is de laatste en hoogste openbaring van de Gode-vijandige mens(heid)" {Paulus, blz. 575). In de eerste brief van de apostel Johannes, die waarschijnlijk zo'n dertig jaar later geschreven is, zien we een andere denklijn. Bij hem komen we ook letterUjk het woord „antichrist" tegen. Hij waarschuwt zijn gemeente voor dwaalleraars die haar bedreigen. Dat moet hen ook niet verbazen, want sinds de opstanding van Jezus leven ze immers al in het „laatste uur". „En zoals juUie gehoord hebben dat er een antichrist komt, zijn er nu ook vele antichristen opgestaan" (1 Johannes 2 : 18).

Aan deze uitspraak van Johannes zitten twee kanten. In de eerste plaats herinnert hij, evenals Paulus - zijn lezers eraan dat er een antichrist zal komen. Maar Johannes gaat nog een stap verder. „Er zijn nu al vele antichristen opgestaan." De apostel ziet hoe in zijn dagen binnen de gemeente zelf mensen naar voren komen die zeggen datjezus helemaal niet in het vlees gekomen is, maar aUeen maar in een schijnüchaam „op bezoek" is geweest. Johannes vindt dat daarmee het hele christeUjke geloof verloochend wordt. Ronduit schrijft hij: „Wie is de leugenaar dan wie loochent datjezus de Christus is? Dit is de antichrist, die de Vader en de Zoon loochent" (1 Johannes 2 :22).

Toekomst

Zowel Paulus als Johannes schreven vanuit hun eigen situatie en legden het accent dat ze belangrijk vonden voor de mensen aan wie ze schreven. Paulus schrijft aan een gemeente waar een overspannen wederkomstverwachting leeft. Sommigen zijn al opgehouden met hun dageUjks werk, omdat de Heer immers spoedig zal komen. Deze mensen vermaant de apostel dat ze rustig aan het werk moeten bhjven en hun eigen brood eten (2 Thessalonicenzen 3 : 12). Anderen denken zelfs datjezus al onzichtbaar teruggekomen is. Met het oog op hen schrijft de apostel dat de antichrist - „de mens der wetteloosheid", „de zoon van het verderf' - eerst moet komen (2 Thessalonicenzen 2:3).

Voor Paulus is de antichrist dus allereerst een figuur van de toekomst. Maar hij weet tegeUjk ook heel goed dat deze toekomst zijn schaduw al terugwerpt in het heden. Hij zegt dan ook dat het „geheimenis der wetteloosheid" al in werking is. De antichrist zelf mag een figuur van de toekomst zijn, maar de antichristehjke macht is nu al aan het werk en wie z'n ogen open heeft, kan dat ook zien.

Johannes schrijft aan een gemeente die geteisterd wordt door dwaalleer. Er zijn verkondigers in de gemeente opgestaan die niet meer geloven datjezus Gods Zoon in het vlees is en dat Hij de beloofde Messias is (1 Johannes 2 : 18, 22; 4:3). Johannes zegt tegen zijn gemeente: „Pas op, dit is de geest van de antichrist." De antichristen zijn vandaag al in juUie midden. Dat wil niet zeggen dat Johannes dan niet meer in een komende antichrist gelooft. In vers 18 wijst hij de gemeente op de prediking die ze altijd gehoord hebben: dat er een antichrist komt. Maar de gemeente moet niet denken dat ze zich nog geen zorgen hoeft te maken omdat het toch allemaal een zaak van de verre toekomst is. Johannes legt daarom alle nadruk op de schaduw in het heden: gemeente, let op juUie zaak - de antichrist is al bezig het fundament onder jullie geloofweg te graven.

Grote draak

In het laatste bijbelboek komen we de antichrist weer tegen, maar nu onder een ander beeld. In Openbaring 12 wordt eerst gesproken van de grote draak die de kerk vervolgt. Die draak is de duivel, de „oude slang". In hoofdstuk 13 lezen we dat hij een handlanger op aarde krijgt. Johannes ziet uit de volkerenzee een „beest" opkomen, een beest met tien horens en zeven koppen. De hele aarde gaat vol bewondering achter dit beest aan. Maar de ware gelovigen weigeren hem te aanbidden en worden daarom vervolgd en gedood. Ongetwijfeld staat dit beest voor de antichristeUjke macht, die vanaf de hemelvaart van Christus in de geschiedenis aan het werk is en die zich telkens weer keert tegen het evangehe en tegen hen die erin geloven.

Wanneer de antichrist zich zal openbaren, wie hij zal zijn en hoe hij er uit zal zien, weten we niet. Paulus sprak al van het „geheimenis" der wetteloosheid. Het Nieuwe Testament spreekt eigenüjk alleen maar in beeldtaal over hem. We moeten voorzichtig met deze beelden omgaan. Ze zijn ontleend aan de tijd van de schrijver zelf, terwijl ze verwijzen naar wat aan de wederkomst vooraf zal gaan.

TegeUjk moeten we ons hoeden voor de gedachte: het zal onze tijd nog wel duren, voordat iemand als de antichrist zich als de grote dictator, die de hele wereld in zijn greep heeft, zal openbaren. Maar waarom zou daarvoor een lange tijd nodig zijn? Ik zeg niet met Lindsey datjezus nog in onze generatie zal terugkeren, en dat de antichrist er dus al is. Maar het kan natuurhjk wel! Gods klok kan er wel eens heel anders uitzien dan die van ons."

Veenendaal J. Hoek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen