Conflict over de sabbat

MEDITATIE

En het geschiedde op de tweede eerste sabbat, dat Hij door het gezaaide ging; en Zijn discipelen, plukten aren, en aten ze, die wrijvende met de handen. Lukas 6 : 1

Een bekende discussie

Wat mag wel en wat mag niet op zondag? Het is voor veel gezinnen een bekende discussie. Kiezen we voor een strikte invulling van het sabbatsgebod of nemen we het allemaal een beetje ruimer? We raken in Lukas 6 ook bij zo'n discussie betrokken. Het gaat opnieuw om een gebeurtenis op de sabbat. Voor de Joden is de sabbat een heilige dag, zoals voor ons sinds de opstanding van Christus de zondag geheiligd is. Dit keer gaat het niet om een gebeurtenis niet in de synagoge, maar op de akker waar het rijpe graan wacht op de oogst. Het gaat nu om het doen en laten van de discipelen op de sabbat. Lukas benoemt deze sabbat als de 'tweede eerste sabbat'. Ik las ergens een verklaring dat het hier zou gaan om de tweede sabbat van de eerste maand. Het zou dan de sabbat zijn vlak voor het feest van de eerstelingen. Dat zou goed passen, want het koren op het land is rijp om geoogst te worden.

Door het gezaaide

Op die bewuste sabbat trekt Jezus met Zijn discipelen door het gezaaide. Waarom loopt Jezus over de akkers? Heeft dat soms te maken met de sabbat? Eén van de sabbatsgeboden van de Farizeeërs was dat je niet zomaar door een dorp mocht trekken. Anders werd de sabbatsrust geschonden. Wie van het ene dorp naar een ander dorp wilde trekken, was dus wel gedwongen om de wegen buitenaf te nemen. Vandaar dat Jezus door het gezaaide trekt. Het zal overigens niet zomaar een wandeling zijn geweest. Vanuit het vervolg is het aannemelijk dat Jezus ook hier bezig is in de dienst van het evangelie. Hij trekt van het ene dorp naar het andere, om te leren in de synagogen. Onderweg komt Jezus met Zijn discipelen door het gezaaide heen. De discipelen pakken een paar korenhalmen, ze ritsen de korrels eraf, ze wrijven ze met hun handen en ze eten de graankorrels op.

Het conflict

Wat de discipelen doen, wordt echter gezien door de Farizeeërs. Ze constateren een overtreding van de wet. Waarom doet u, wat niet geoorloofd is te doen op de sabbat? Eten bereiden was voor de Farizeeërs ongeoorloofde zondagsarbeid. Daarin volgden ze nauwgezet de inzettingen van Mozes. De Israëlieten moesten immers tijdens de woestijnreis daags voor de sabbat voor twee dagen manna verzamelen. Wat dat betreft moeten we de kritiek van de Farizeeërs niet te vitterig opvatten. Ze vragen aan Jezus of Hij soms de bedoeling heeft om Zijn discipelen de wet van God te laten overtreden. Het gaat hier dus om de vraag wat wel en wat niet mag op de sabbat.

Als we deze geschiedenis vluchtig lezen, dan kunnen we zeggen: de Fari- zeeërs zijn wettische mensen en Jezus neemt het allemaal wat makkelijker. En dan concluderen wij daaruit dat we het met de rustdag zo krap niet behoeven te nemen. Jezus deed het immers ook niet. Hij maakte zelfs een wandeling op de sabbat en liet Zijn discipelen koren eten, ook al was dat tegen de wet. Bij nader inzien gaat het echter hier helemaal niet om de vraag of we de wet van God stipt moeten houden of dat we er ook een beetje makkelijker mee om kunnen gaan. Christus komt immers niet om de wet te ontbinden, maar om die te vervullen! Als er Eén Gods wet ten volle heeft gehouden, dan Hij. Er gebeurt in deze geschiedenis iets opmerkelijks. Jezus gaat niet met de Farizeeërs in discussie. Uit Zijn antwoord blijkt, dat Hij erkent dat de discipelen hier iets doen wat eigenlijk niet past op de sabbat. Jezus verwijst immers naar de geschiedenis van David, die ook iets deed wat normaal gesproken niet geoorloofd was.

David en de toonbroden

Als David voor Saul op de vlucht is, komt hij in Nob bij de priester Achimelech. Hij heeft honger en vraagt om brood. Achimelech heeft alleen toonbroden. Ze zijn warm neergelegd. Dat is een aanwijzing dat deze geschiedenis speelt op de sabbat, want op de sabbat werden de nieuwe toonbroden in het heiligdom gebracht. De toonbroden mochten alleen door de priesters gegeten worden. David krijgt ze te eten. Daar maakt zelfs de meest wettische Farizeeër geen punt van. Uitzonderingen bevestigen de regel. David was immers de gezalfde des HEEREN. Waarom haalt de Heere Jezus deze geschiedenis aan? Dat kan in dit verband maar één ding betekenen: Jezus is ook onderweg, in de dienst van God. Hij maakt niet zomaar een wandeling, maar evenals David is Hij bezig in Gods dienst. We mogen uit deze geschiedenis dus niet de conclusie trekken dat het niet uitmaakt hoe we de rustdag invullen. Christus staat in Gods dienst. En de discipelen dus ook. Daarom zegt Jezus: de Zoon des mensen is een Heere, ook van de sabbat. In het Grieks staat het woord 'Heere' zelfs voorop. Heere, Kurios, is de Zoon des mensen, ook van de sabbat. Zonder te rusten is Jezus hier bezig in de dienst van het Evangelie.

De rustdag als Gods dag

De rustdag is een dag die aan God is gewijd. Het gaat op deze dag om Gods werk. Beseffen wij dat nog? Dit stelt een losse zondagsbeleving onder kritiek, maar evenzeer een wettische invulling van de zondag. We gaan de waarde van de rustdag pas zien, als de Heere van de sabbat in het middelpunt staat. Het gaat op deze dag om Gods werk. Juist in onze tijd, waarin de 24-uurseconomie mensen soms in gewetensnood brengt, is het goed om dat te bedenken. Het gaat om Gods werk. Wij mogen deze dag rusten, omdat God rusteloos voortgaat met Zijn werk: de verkondiging van het heilig Evangelie. God geeft deze dag tot ons welzijn.

Een tweede overtreding?

Dat God de rustdag geeft tot ons welzijn, blijkt duidelijk uit het vervolg. Lukas vertelt in nauwe aansluiting aan deze geschiedenis over een gebeurtenis op een volgende sabbat. Jezus is in de synagoge om te leren. Daar is ook een gehandicapte man. Zijn rechterhand is verdord. Lukas zegt erbij, dat het om zijn rechterhand gaat. Met die verschrompelde hand kan die man niets doen. Wat gaat er nu gebeuren? Er staat dat de Schriftgeleerden en Farizeeërs Jezus waarnemen. Ze kijken of Hij op de sabbat geneest. Dan overtreedt Hij het sabbatsgebod. Er staat in vers 7: 'opdat zij enige beschuldiging tegen Hem mochten vinden'. Als er in Israël een overtreding werd geconstateerd, kreeg de overtreder eerst een waarschuwing. Pas daarna volgde er straf. De waarschuwing heeft Jezus reeds gehad, met de kwestie van het voedsel eten op de sabbat. Dat 'waarnemen' in vers 7 heeft dus een diepe betekenis. Ze verzamelen bewijsmateriaal tegen Jezus. En Jezus weet dat: Hij kent hun gedachten. Jezus zegt tegen die man met de verdorde had: Rijs op en sta in het midden.

Goed doen of kwaad doen

Jezus plaatst die man in het middelpunt. Iedereen kan hem zien. Maar dan kijkt Jezus Zijn belagers aan. Hij stelt ze een vraag: wat is geoorloofd op de sabbat? Precies de vraag, waar de Farizeeërs druk mee zijn. Wat mag wel en wat mag niet? Maar Jezus gaat met Zijn vraag naar de kern van het sabbatsgebod. Wat is er geoorloofd op de sabbat: goed te doen of kwaad te doen, een mens te behouden of te verderven? Nadat Jezus Zijn tegenstanders heeft aangezien, zegt Hij tegen de mens met de verdorde hand: Strek uw hand uit. En zijn hand wordt gezond als de andere. Daarmee wordt die man genezen. Maar het is vooral ook een teken van genade. Daar komt Jezus voor: om goed te doen. Hij komt om te behouden. Zo vult Jezus de sabbat in. Zijn tegenstanders zijn woedend; genade verbreekt niet altijd het hart. De schaduw van het kruis valt hier al over Jezus: 'Ze spraken samen, wat zij Jezus doen zouden'. Jezus doet goed op de sabbat; Hij komt om mensen te behouden. Maar Hij moet het straks met Zijn bloed bekopen. Hebben wij al gezien, waar Christus voor komt? Om goed te doen. Wie daaruit leeft, krijgt een andere zondag:

Laat ons de rustdag wijden, Met psalmen tot Gods eer; 't is goed, o Opperheer', Dat we ons in U verblijden!

A.J. Kunz, Groot-Ammers

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen