Vrijheid van meningsuiting

PASTORAAT

Een brochure

Dezer dagen ontving ik een boekje getiteld "De schaamte voorbij", met als ondertitel: debat over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting.

In dit boekje zijn de referaten gebundeld die gehouden zijn op een congres dat georganiseerd is door het Platform Waarden en Normen. Dit platform is ontstaan op initiatief van de Reformatorische Unie, onder ons welbekend.

De kernvraag in het debat was: zijn er grenzen te stellen aan de vrijheid van meningsuiting? Of mag iedere burger maar zeggen wat hij wil, ook al zijn zijn woorden beledigend voor mensen en vooral voor God.

Het debat hierover is vooral ontstaan naar aanleiding van de godslasterlijke uitspraken die Theo van Gogh heeft gedaan. Zoals bekend is hij mede daarom vermoord. Niet alleen Allah, maar ook de God en Vader yan Jezus Christus, de Drieënige God, die christenen belijden.

is voorwerp van smalende laster geworden.

Zijn wij in Nederland de schaamte voorbij? Dat wil in dit verband zeggen: hebben wij geen rekening meer te houden met gevoelens van medemensen, noch met de vroeger breed gedragen maatschappelijke eerbied voor God? Hier ligt de kern van het probleem waaraan de brochure en dus het congres van 5 april 2006 gewijd was.

Toespraak van minister Donner

De toenmalige minister van Justitie, Mr. Dr. J.P.H. Donner verzorgde het hoofdreferaat. Daarop werd commentaar gegeven door enkele politici, mevr. Kalsbeek (PvdA), dhr. Bakker (D66) en Mr. Rouvoet, toen nog geen minister.

Kernvraag is: zijn er grenzen te stellen aan de vrijheid van meningsuiting?

De teneur van het betoog van minister Donner is: laten we toch voor al respect voor elkaar opbrengen. Als de overheid met allerlei regels komt, werkt dat alleen maar intensiverend, in deze zin, dat mensen dan juist zo ver mogelijk gaan in het betrachten van de vrijheid van meningsuiting. Zij zullen dan provocerend optreden, om te laten zien wat er mogelijk is op dit terrein. Vrijheid tot het uiterste benutten.

De toenmalige minister Verdonk heeft het voor de vrijheid van mening via godslasterlijke uitspraken opgenomen.

Theo van Gogh heeft slechts zijn mening geuit. En dat moet mogelijk zijn. Minister Donner is op dit punt kritischer. Niettemin dringt hij niet aan op overheidsingrijpen. Hij doet een beroep op de burgers, op de samenleving om respect voor elkaar op te brengen.

Actueel

Dit alles is natuurlijk bijzonder actueel in onze samenleving. Velen geloven niet meer in God. Zij gaan aan Hem voorbij, als hoogstens een grootheid uit het verleden. Daarom menen zij ook de vrijheid te hebben smalend en zelfs wat wij noemen godslasterlijk over Hem te spreken. Zij leven uit de gedachte: met God hebben we niets te maken. Hij kan me ook niets doen, en daarom mag ik zo over Hem spreken.

Minister Donner wees op de mogelijkheid om naar de rechter te stappen. Men kan zijn oordeel vragen en een veroordeling eisen. Uit processen van de laatste decennia is wel duidelijk geworden dat de rechter smadelijke godslastering niet gauw strafbaar stelt.

Het negeren van God

De klagers moeten kunnen aantonen dat de aangeklaagde de intentie gehad heeft God te beledigen. Er wordt al gauw geconcludeerd: als iemand met God niets te maken wil hebben, zal hij zeker negatief over God (willen) spreken.

Daarmee bedoelt hij nog niet God te beledigen. Hij geeft alleen zijn mening over het niet-bestaan van een God en over de overbodigheid van het geloof in en van de dienst aan Hem.

Mr. Rouvoet wees vooral op de bewoordingen waarin dat geschiedt. Een atheïst kan zijn mening (ongeloof in het bestaan van God) op verschillende ma- nieren onder woorden brengen. Hij kan dat ongeloof duidelijk verwoorden. Hij kan ook smalend spreken over de door christenen beleden en vereerde God.

Minister Verdonk heeft het destijds ook voor deze vorm van vrijheid van meningsuiting opgenomen.

Als ik de bijdrage van Donner goed begrijp, zegt deze: desgewenst kun je naar de rechter gaan. Laat de overheid zich er niet met een wettelijk verbod in mengen. Doe wel een beroep op de samenleving om eikaars geloof niet te beledigen.

De huidige situatie

In deze situatie verkeren we in Nederland. Een (kleiner wordend) deel van de bevolking belijdt zijn geloof in God. Een groter deel heeft niets met God.

Derhalve is het enige argument om geen godslasterlijke uitspraken te doen, het beroep op respect voor de medemens. Dat is op medemenselijkheid. Alleen dat beroep kan op dit gebied en op andere terreinen effect sorteren. Meer heeft de overheid niet aan mogelijkheden.

Hier wordt de eerbied voor God dus afhankelijk gemaakt van de welwillendheid van mensen om medeburgers in hun geloof te ontzien.

Men denke zich de strekking van de laatste zinsnede goed in. Zij is de verwoording van de (on)geestelijke situatie van ons volksleven. De welwillendheid van mensen reikt net zo ver of kort als burgers in hun claim op vrijheid van meningsuiting willen gaan.

Waar de mens de inhoud en de grenzen van de wet bepaalt en zich niet aan hogere normen onderwerpt, is in de samenleving een beroep op Gods wet en naam niet meer mogelijk.

In die situatie verkeren wij als christenen in dit land. Eerbied voor God - in publieke zin - hangt af van de welwillendheid of van de onwelwillendheid van mensen.

W.H. Velema, Apeldoorn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen