Hoe staan wij tegenover de islam en hoe gaan wij om met moslims?

UIT DE ACTUALITEIT

Inleiding

De islam heeft in Nederland in de laatste decennia een spectaculaire groei doorgemaakt. Dat is vrijwel uitsluitend het gevolg van immigratie. In ieder geval is de islam een niet meer weg te denken factor in de Nederlandse samenleving. Daarom zijn de vragen: 'Hoe moeten wij als christen tegenover de islam staan en hoe gaan wij om met moslims? ' bepaald niet theoretisch.

De Bijbel laat er geen misverstand over bestaan dat de God van Abraham, Izak en Jacob de enige ware God is. God laat Zijn vriendelijk aangezicht zien Zijn Zoon Jezus Christus. Alleen door Jezus als Middelaar kunnen we voor God bestaan. Op de christelijke kerk rust de taak om de boodschap dat Jezus de Christus, de Zoon van God is alom bekend te maken. Buiten het geloof in Hem is er immers geen zaligheid. Om de boodschap bekend te maken is het nodig met mensen in contact te treden en met hen in gesprek te gaan. In het boek Handelingen lezen we van Paulus dat hij dit deed niet alleen met joden die Jezus niet als de Christus (er)kenden, maar ook met stoïcijnse en epicureïsche wijsgeren. Dan wordt het werkwoord 'dialegoo' gebruikt, waarvan ons woord dialoog is afgeleid. In de twintigste eeuw is het woord dialoog een beladen woord geworden. Het werd in tegenstelling tot zending geplaatst. Met het woord dialoog wilde men aangeven dat men ook buiten het christendom wegen tot God gaat. Een dergelijke wijze van dialoog moet worden afgewezen. Echter op de wijze van Paulus moet aan hen die het christelijke geloof niet belijden, niet in de laatste plaats in gespreken de betekenis van het christelijke geloof worden duidelijk gemaakt. Wie dat begeert te doen, moet ook weten hoe de ander denkt en dingen aanvoelt. Als wij in gesprekken met moslims hen de betekenis van het evangelie willen duidelijk maken, is (basis)kennis van de islam onmisbaar.

Hoe ontstond de islam?

De islam gaat terug op het optreden van Mohammed. Zijn geboortejaar wordt door moslims op 570 geplaatst. Zeker is dat het in het jaar 610 meende een goddelijke openbaring te ontvangen. Met het uitgangspunt van 570 als zijn geboortejaar betekent dit dat Mohammed veertig (een in het Oosten belangrijk getal) jaar was, toen hij zijn eerste openbaring ontving. Tegenover het geloof in vele goden verkondigde Mohammed het geloof in Allah die geen goden naast zich kende. Hij kreeg een kleine groep volgelingen, maar zag zich in 622 genoodzaakt uit te wijken naar Median. Deze hidra is het beginpunt geworden van de islamitische jaartelling. In Medina werd Mohammed niet alleen religieus maar ook politiek leider. Het feit dat de islam geen echt onderscheid maakt tussen religie en politiek/moskee en staat is gegeven met deze fase in de geschiedenis van de islam. Mohammeds hoop dat christenen en joden het goddelijke karakter van zijn openbaring zouden erkennen bleek ongegrond. De politieke spanningen tussen Medina en Mekka leidde ertoe dat joden massaal werden afgeslacht omdat zij met Mekka zouden heulen. Volgens de klassieke islamitische visie hebben joden en christenen een beschermde zij het tweederangs status in een moslimstaat. Dit in tegenstelling tot veel goden dienaren. Vanuit Medina heeft Mohammed Mekka veroverd. De stad stelde op een gegeven moment de poorten voor hem open en werd zonder bloedvergieten voor de islam gewonnen. Na het overlijden van Mohammed werd zijn vriend en schoonvader Abu Bakr kalief (plaatsvervanger). Onder hem breidde de islam zich uit over het gehele Arabische schiereiland. De sji'ieten erkennen alleen Ali, de vierde kalief en schoonzoon van Mohammed, als rechtmatig. Sji leten vormen een minderheid van ongeveer 10 tot 15 procent tegenover de overgrote meerderheid van soennitische moslims. Al spoedig werd Damascus de zetel van de kaliefen nog weer later Bagdad. In Europa werden de moslims tegen gehouden door Karel Martel in de slag van Poitiers in 732. Nog in 1683 stonden de leger van de Turkse moslims voor de poorten van Wenen.

Bronnen van de islam

De belangrijkste bron van de islam is de koran. De tweede en de derde kalief hebben het opzicht op de opschriftstelling daarvan op zich genomen. De plaats van de koran in de islam is enigermate te vergelijken met die van de Heere Jezus Christus in het christelijke geloof. Volgens de orthodoxe versie van de islam is de koran ongeschapen en kan van menselijke bemiddeling in de totstandkoming van de inhoud ervan niet worden gesproken. Duidelijk is overigens dat de koran allerlei joodse tradities uit de Talmoed heeft verwerkt en ook christelijke volkstradities die soms terug te leiden zijn tot apocriefe geschriften. Soms is er sprake van kennelijke historische vergissingen. Zij worden in de islam Mirjam en Maria door elkaar gehaald.

Een tweede bron voor de islam zijn de overleveringen over het leven en optreden van Mohammed. De hadith. De hadith zijn samen met de koran basis voor de soena (gewoonte/pad): dat wil zeggen het leven dat de moslim moet leiden. Dat leven wordt bepaald door de sjari'a (de islamitische wetgeving). Naast de koran en de hadith heeft die als basis de overeenstemming van de gemeenschap; een overeenstemming die bereikt wordt door onderzoek en overleg van geleerden. Een vierde bron is het be- ginsel van analogie (bijvoorbeeld als wijn niet mag worden gedronken, geldt dat ook voor andere alcoholhoudende dranken). Rond de negende eeuw werd de sjari'a afgesloten. Wat overbleef, was de interpretatie ervan. Binnen de soennitische islam zijn er dan vier belangrijke rechtscholen. Van belang om te weten is dat de sjari'a allereerst een zaak is van de moslimgemeenschap die er geacht wordt naar te leven en niet van de staat. Een bekende bepaling die in alle vormen van sjari'a voorkomt is dat op afval van de islam de doodstraf staat. Een andere bepaling is dat een moslimman wel met een jodin of christin mag trouwen, maar dat een moslima niet met een nietmoslim mag trouwen.

Hoe ziet de islam zichzelf?

De islam ziet zichzelf als de religie die bij de gehele mensheid behoort. Adam die volgens de islam de eerste profeet was, was een moslim. Omdat telkens de kennis van Allah verloren ging, zond hij telkens opnieuw profeten. Sommige profeten waren ook apostelen, dat wil zeggen mensen wier openbaring te boek werd gesteld. Dat geldt bijvoorbeeld van Mozes, David en Jezus (in de Koran Isa genoemd). De islam erkent het Oude en Nieuwe Testament (in de islam wet, psalmen en evangelie) als openbaringsdocumenten. Mohammed is de laatste gezant en profeet. Hij is het zegel van de profetie. Voor de islam is Mohammed de perfecte moslim. Spot met de koran en met Mohammed kan de islam volstrekt niet tolereren.

In de koran vinden we de uiteindelijke wil van Allah. Oude en Nieuwe Testament zijn hooguit van belang om bepaalde details van de koran scherp te krijgen. De koran vervangt feitelijk voorgaande openbaringen. Probleem voor moslims is dat de Koran de Bijbel om meer dan één punt weerspreekt. Het antwoord hierop is óf dat christenen de Bijbel niet goed hebben begrepen óf dat zij de bijbelse geschriften hebben vervalst. In de kringen van moslims kreeg het evangelie van Bamabbas grote populariteit. Het wordt nog altijd herdrukt. Het gaat om een vervalsing uit het begin van de zeventiende eeuw van de hand van een christen die moslim is geworden. In het genoemde evangelie wordt niet alleen ontkend dat Jezus de Zoon van God, maar ook de Messias is. De laatste is overigens niet volgens de islamitische orthodoxie. De koran noemt Jezus Messias, maar geeft aan die titel geen inhoud.

Voor de islam is niet alleen Adam maar ook Abraham een moslim. Te Mekka is hem gevraagd zijn zoon te offeren. De koran zegt niet met zoveel woorden dat het daarbij om Ismaël ging, maar suggereert dit wel. In de moslimtraditie staat dit laatste vast. Hier zien we dat de islam niet alleen op de christelijke kerk maar ook op de synagoge botst. Doel van de islam is onderwerping (de betekenis van het woord 'islam') van de gehele wereld aan Allah en dat niet alleen in godsdienstig maar ook in politiek opzicht.

Het christelijk geloof en de islam

Evenals de islam wenst de christelijke kerk heel de wereld te winnen. In het licht van het Nieuwe Testament gaat het dan niet om een christelijke wereldheerschappij maar om het feit dat het evangelie over de gehele wereld wordt verbreid. Het grote verschil tussen islam en christendom is dat islam een plichtenleer en dat de boodschap van de kerk een boodschap van vergeving uit enkel genade is. Het is onmogelijk om buiten de Middelaar tot God te naderen. Alleen al omdat hij heeft gesteld dat Allah geen zoon heeft, moet de pretentie van Mohammed dat hij een profeet is worden afgewezen. Terwijl in de islam Allah de ongenaakbare is die alleen zijn wil bekend maakt opdat de mens zich eraan onderwerpt, leert de Bijbel dat God Vader is; een Vader Die Zijn Zoon naar deze wereld zond. Het getuigenis van Gods reddende liefde en de geloofszekerheid die dat geeft, moet altijd centraal staan in gesprekken met moslims. Van belang is ook dat wij met de Bijbel als boek eerbiedig omgaan. Doen we dat niet dan is dat voor een moslim een bewijs dat de Bijbel voor ons niet van werkelijk belang is. Moslims stellen het op prijs dat niet-moslims bij hen komen zeker bij feestelijke gelegenheden. In de omgang met moslim moeten we helder zijn in het uitdragen van de boodschap en dat houdt tegelijkertijd in met liefde voor degenen die deze boodschap niet kennen of verwerpen.

Zo komen we bij de bede: O Vader, dat Uw liefd' ons blijk'; O Zoon, maak ons Uw beeld gelijk; O Geest, zend Uwen troost ons neer; Drie-enig God, U zij al d' eer.

Muslims: Their religious beliefs and practices door Andrew Rippin, derde editie, uitgave Routledge, Abingdon 2005, ISBN 0-415-34888-9; pb. 371 pag. Prijs £ 16, 99. Dat is ongeveer € 25, 50. U

Andrew Rippin is een internationaal bekend islamkenner. In dit boek geeft hij een uitvoerige beschrijving van het ontstaan en de geschiedenis van de islam met bijzondere aandacht voor de Koran en overleveringen over Mohammed als bronnen van de islam.

Islam. De toekomst van een wereldreligie door Hans Küng, Nederlandse vertaling, uitgave Ten Have, Baam 2006; ISBN 90-259-5490-1; hb. 893 pag. Prijs € 69, - De befaamde maar ook omstreden roomskatholieke Hans Küng schreef een zeer grondig overzicht over de islam. Zijn uitgangspunt - dat de verschillen tussen christendom, jodendom en islam - niet fundamenteel zijn, kan onmogelijk worden bijgevallen. Küng hoopt dat door dialoog met de islam gematigde kracht daar aan invloed winnen. De vraag is of deze hoop reëel is. In ieder geval betekent dit dat niet alleen bepaalde vormen van interpretatie van de bronnen van de islam onder kritiek moet worden gesteld, maar voor een deel ook de bronnen zelf. Ook al zal de islam zich maatschappelijk en politiek aanpassen. Dan nog blijft de kloof met het klassieke christendom onoverbrugbaar. Küng daarentegen meent met een beroep op onder andere de constitutie Lumen Gentium van Vaticanum II dat ook de islam een heilsweg is. Als bron van informatie is het boek van Küng waardevol.

Ds P. de Vries, Elspeet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen