Onder de goede winsten,

Onder de goede winsten, die uit den jongsten kerkdijken strijd mogen geboekt worden, behoort wel het tamelijk snel uitsterven van het sprookje van de Volkskerk.

Wel heeft de Synode der Hervormde Genootschappelijken in haar jongste Encycliek dit sprookje nog weer eens opgerakeld, maar opgerakeld vlak naast het evenzeer reeds voor jaar en dag versleten sprookje, dat onze kerkelijke strijd in geen enkel opzicht het verschil van levensovertuiging raakte.

Juist dit oprakelen van de Volkskerk in de Synodale Encycliek, was dan ook voor deze legende de genadeslag.

Men geve zich toch wel rekenschap van hetgeen eigenlijk met dit zeggen bedoeld wordt.

Er ligt dit in, dat er op de vier millioen Nederlanders volle en niet volle burgers zijn. Dat nu de volle, de reëele, de geijkte en meetellende burgers alleen zij zijn, die uit de jongste evolutie onzer Historie in de twee laatst verloopen eeuwen voortkwamen. En dat nu de hoofdstrooming waarin deze gewaarmerkte burgers drijven, vloeit door de bedding van het Ned. Hervormd Kerkgenootschap.

Men toovert zich dus voor den geest een volk, met verschillende lagen. Onder die lagen zijn er die te laag liggen, om meê te rekenen. En eigenlijk rekent ten volle alleen die laag mcê, die historisch officieel saamhangt met de Republiek der Geünieerde Nederlanden.

Deze Republiek nu was opgekomen uit een strijd, die aan de Gereformeerde kerken ten onzent het aanzijn schonk. Sinds had g g men eeuwen lang alle regeerposten en eereposten gemonopoliseerd voor de belijders der Gereformeerde religie. Op die wijs was aanhoorigheid tot deze kerken pretentie op burgerlijke autoriteit geworden.

En hoezeer ook de geestelijke band, die het gros onzer burgerij aan het wezen dezer kerk bond reeds lang was doorgesneden, en de uitwendige band puur formeel en onwaarachtig bleef, toch gold nog tot het einde der vorige eeuw, elk niet-Herformde, (gelijk men toen schreef) voor een pariah, en elk „Herformde" voor een man van Nederlandschen adel.

Zoo kreeg men een soort volk in het volk.

Een volk zonder geestelijk beginsel, zonder hooger kenmerk, hoogstens nog „Herformd" in naam, maar een volk dat als een kliek, een club, een groep, een wrong in een zat, en er het onderling belang van gevoelde, om voortdurend alle post en alle eere en alle invloed elkander onderling te waarborgen.

En toen nu in het begin dezer eeuw de Geünieerde Republiek omging in de uniteit van ons Koninkrijk, toen smolten deze brave Nederlanders allengs ook hun Gereformeerde kerken in de uniteit van het Hervormd Genootschap om, en omdat zij zich het volk droomden, noemden ze dat toen de Volkskerk.

Eerst droeg dit agglomeraat toen althans nog een zeker negatief karakter en kon men zeggen dat het ten minste nog anti-Roomsch was.

België voedde dat vuurtje.

En de dagen van de groote Protestantsche partij die uit '30 opkwam, zijn bekend.

De Groningers weten er nog van meê te spreken, en van zeker Utrechtsch ÜTwwïV-èschrijver zegt de booze wereld, dat hij nog altoos onder het uitblazen en uitzuchten van deze holle negatie zwoegt.

Maar sinds 1869 had ook dat" uit.

De Triple-alliantie is toen onherroepelijk bezweken, en toen Graaf Van Zuylen in 1876 nogmaals een gansch in de lucht zwevende poging waagde, om op het antipapistisch stokpaardje terug te komen, vond ihij bij niemand meer gehoor en vertrok hij naar Weenen.

Zoover is het er dan ook vandaan, dat onze toongevende klasse nog anti-papistisch zou zijn, dat veeleer al watRoomsch heet almeer in goede gratie komt, en de lib eralisten het bij honderden uitspreken:

„Als ik weer gelooven moest, zou ik Roomsch worden!”

Zoo worden Roomsche schrijvers gevierd; Roomsche staatslieden in hooge colleges van Staat benoemd; aan Roomschgezinden allerlei goede gunsten bewezen.

Bijna ieder spreekt eervol van hen.

Men laat ze in Noord-Brabant en Limburg begaan.

En terwijl nu op 'die wijs de antipapistischen felheid er af ging, is er een a, nü-Calvinistische felheid voor in plaats getreden.

De Fijnen betalen nu weer het gelach. Vooral de Gereformeerden zijn voor deze kwansuis „Gereformeerde Volkskerk" een doorn in het oog geworden.

Op hen alle haat uitgegoten.

Tegen hen alle batterij geopend.

Hen nagejaagd als wild in het woud.

Politie en huzaren, burgemeesters en wethouders, al wat riiaar macht heeft, stelt zich tegenover hen in gelid.

Gehater menschen zijn er voor deze would-be Volkskerk niet.

Letterlijk acht men tegen deze geestverwanten der aloude Geuzen almeer alles geoorloofd.

En zoo was het einde, dat deze valsche uniteit die zich als „Hervormde Volkskerk" aandient, ter wille van haar inwendige leugen, wel moest eindigen met juist hen uit te werpen, die haar geestelijke geboorteacte in hun koffer droegen, t. w.: De belijdenis van het Gereformeerde element.

Kennelijk heeft men dus in deze sproke van „Hervormde Volkskerk" thans met niets edelers dan met een fictie te doen.

Zulk een »Volkskerk" bestaat ten onzent eenvoudig niet.

Ja, ze kan niet bestaan.

Ze is én door ons verleden én door de ellende die ons deze eeuw overkwam, én door wat we elders van den bloei van het Godsrijk bemerkten, onherroepelijk geoordeeld.

Weggemaakt hoeft ze niet meer, eenvoudig omdat ze er niet meer is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen