Er mag zeer

Er mag zeer op aangedrongen, dat het jongste geschrift van den hoogleeraar Fabius door de nadenkenden onder de Gereformeerden gelezen en bestudeerd worde.

Wel is het een streng wetenschappelijk, en in zijn diepsten zin alleen voor juristen te genieten geschrift; maar dit strenge karakter dier studie levert slechts op enkele bladzijden bezwaar op. En al het overige is in zulk een toon gesteld en in zulk een taal neergeschreven, dat al wie dusver den strijd der meeningen onder ons volgde, zeer goed tot lezen en in zich opnemen van wat hier hoofdzaak is, in staat mag worden geacht.

En ook dan zelfs, als men den draad der logica, die ongemerkt de deelen van deze studie saamhoudt, niet op élk punt in het oog mocht kunnen vatten, zal toch de lectuur zelf, al neemt ge die ook slechts stuksgewijze, u een jrenot bereiden.

Sla deze studie op waar ge wilt, en bijna op elke pagina, hetzij in den tekst, of in een noot, vindt ge een keurig en met zorg gekozen citaat, dat uw belangstelling prikkelt, of wordt, altijd hoofsch en in netten vorm, aan de vrienden der Synodale organisatie een kleine degenstoot toegebracht, waarvan de getuigen beiderzijds erkennen moeten, dat onze tegenstander er door gewondt wordt.

Vooral waar Mr. Fabius uit het verleden van deze pleitbezorgers der Synodale organisatie hun betere schimmen oproept, is het soms op het koddige af, zoojils ze in tegensprciak komen met hun tegenwoordige houding. Telkens waant ge dan Dr. Rutgers of de Heraut te hoeren, en zie, die sprak was Dr. Bronsveld ot een zijner geestverwanten.

Ongelooflijk is dan ook de moeite en de zorg, die Mr. Fabius aan het bijeenzamelen van deze belangrijke gegevens besteed heeft. Zijn boek is er een klein arsenaal door geworden, waarin allerlei wapentuig en amunitie steeds te uwer beschikking ligt, als ge defensief of offensief in deze worsteling op moet treden.

Het vestigt zoo diep en sterk den indruk, op wat onvergeeflijke en onverantwoordelijke wijze er toch door onze staatslieden, godgeleerden en juristen met onze hoogste volksbelangen gespeeld is.

Altoos de toeleg' om het volk er maar onder te houden. Allerwegen de neiging om de openbaring van het geloof te onderdrukken.

Lang meepraten en meeprotesteeren des noods, zoolang het bij protest blijft. Maar zoodra de belangen van eigen stand er bij lijden zouden en het aankomt op het brengen van offers, wat ziet ge dan anders, dan een schaamteloos rechtsomkeert maken en een overloopen naar den vijand?

Toch wane niemand, dat dit al is, wat deze studie geeft.

Integendeel, na een breed opgezette in­ eiding, wordt reeds in dit eerste stuk het geheel zal drie stukken bevatten) de rganisatie van 1816 onder haaden genomen, d h m b n niet een nauwkeurigheid en fijnheid ter p oetse gebracht, die voor haar eere doode-d t ijk en voor haar pleitbezorgers bijna eer-i oovend is.

De heeren die het dan nog min of eer voor de organisatie van 1816 opnaen, worden én door het getuigenis van evoegde juristen, én door klem van beoog, én door fijne ironie derwijs in het auw gebracht en in den hoek gezet, dat un geen uitweg, en geen raam om uit te limmen, meer overblijft.

En wat niet minder zegt, het clericalis-v isch, het hiërarchisch en dominocratisch kaakter van deze organisatie wordt zóó unctueel op de kaak gesteld, dat men s oms vraagt waar in 1816 de Calvinisten n toch scholen, dat niet een storm van ver­ d ontwaardiging tegen zulk ongereformeerd bedrijf opging.

Nu reeds spitsen we ons op wat stuk 2 en 3 ons zullen brengen.

Want natuurlijk, daarin komt eerst de hoofdslag.

Dat het Reglement van 1816 er aan ging, kon voor den kenner der historie geen verwondering baren.

Maar juist omdat men van dAt reglement de zwakheid inzag, beriep de Synodale partij zich den laatsten tijd bij voorkeur op het Reglement van 1852.

In die stelling, zoo waande ze, was haar eere onaantastbaar.

Binnen dát bolwerk kon geen belegeraar tot haar doordringen.

Wel spant het ons dus, om te weten, hoe Mr. Fabius toch zegevierend binnen deze veste zijn banier zal planten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen