Buitenland.

Vrankrijï. dogma. Sabatierover een nieuwjaren geleden werd het schrijver

dezer En regelen vijftal dcor enkelen zeer euvel geduid, dat hij den Franschen hoogleeraar Sabatier onder de ^modernen" had gerangschikt. Wij deden dat naar aanleiding van Sabatier's studie over Vinet, getiteld: ^le Vind del'hisfoire et Ie Vinet de la légende, '^ waarin zoozeer de ontkennende strekking van Vinet'.s streven op den voorgrond werd gesteld, dat wij er de poging in zagen om den beroemden Zwitserschen geleerde te maken tot een adept der moderne theologie. Daaruit leidden wij af, dat fif. de he»..-eer Sabatier modern was, hetgeen de boosheid van sommige ethischen in ons land opwekte, die van oordeel waren, dat wij den heer Sabatier daarmede onrecht deden.

Dat mi echter niet zoo geheel verkeerd zagen, blijkt uit hetgeen ons uit Bremen gemeld wordt. De bekende predikant, Dr, Schwalb, gaf aldaar de vertaling eener rede van den hoogleeraar Sabatier in het licht over: »de Christelijke leerstellingen, haar wezen en hare ontwikkeling", met aanteekeningen en een d slotwoord.

Nu zou men kunnen zeggen hoe is een Duitscher er toe gekomen om eene Fransche rede o? er te zetten, om daarmede propaganda i voor vnnr zijne »; ; ««. beginselen i, , »™: —1— •--te maken?

Moeten dan voorlaan de Duitschers bij de Franschen ter schole gaan? Geeft dan de Fransche theologie den to»n aan ? Neen, maar Dr. Schwalb merkte bij zijne uitgave te recht op, dat de gedachten van den Franschen hoogleeraar grootendeels van Franschen herkomst zijn, maar de Franschen spreken ze in een meer verstaanbaren vorm uit, terwgl de Duitschers volgens Dr. Schwalb de taal gebruiken alsof zij gegeven ware om de gedachten te verbergen.

In het stuk van den hoagleeraar Sabatier komt aan den dag hoezeer de ethische richting van lieverlede in het modernisme zich verloopt. Volgens den Parijschen professor blijft de religie dezelfde, maar het leerstuk verandert. De religie bestaat uit »gevoel, gewaarwording, als instinct". Dat is de godsdienst zelf; daarvan is te onderscheiden „de begrippen" waarin hij zich voordoet. »Wie op het dogma of leerstuk critiek uitoefent, arbeidt meestal aan zijn "''^1'''^«''"^-^y< =^^}^ den tuinier die ais hij ^«" '^°°'^, ^"? "' «^, '«"5 wasdom bespoedigt en versterkt." Maar het scheelt zooveel of een bekwame hand dit doet; een onbekwame snoeier kan een boom gemakkelijk bederven. Doch de heer Sabatier laat het er niet bij, dat hij eenige takken van den boom der leerstukken van de kerk des Heeren afsnijdt, hij is gaan woelen en hakken in den grond waarop de leerstellingen staan.

Twee elementen, zoo spreekt de heer Sabatier verder, vormen het dogma: een mystiek en een verstandelijk element. Het dogma werd slechts onwillig door de kerk geformuleerd, wanneer het gold aan een strijd in den boezem der kerk een einde te maken, en dan was het formuleeren van het leerstuk van de tijdsomstandigheden afhankelijk. Hoe onverstandig om deze leerstukken, die zoo duidelijk het teeken hunner historische toevalligheid aan hun voorhoofd hebben, als eeuwig geldige onweersprekelijke stellingen te willen voorstellen." Kennelijk gelooft de heer Sabatier niet dat de belofte des Heeren Jezus Christus waarheid bevat, toen bij den jongeren, die de kerk vertegenwoordigden, den Heiligen Geest, die hen in alle waarheid leiden zou, toezeide.

W^el gelooft de hooglceraar aan »de goddelijke openbaring en aan de bijzondere werkingen der openbaring in den geest der Profeten, der Apostelen en in 't bijzonder in den geest van Christus." Maar deze heeft niet in leerstellingen bestaan, zoo beweert de heer Sabatier. Doch, zoo vragen wij, bracht de Heere Jezus dan niet een leer tot het volk, 1 en de profeten en apostelen niet eveneens ? ! Maar hoe de leerstukken van de kerken des Heeren er zouden gaan uitzien als het aan I den hoogleeraar Sabatier stond om er het snoeimes in te zetten blijkt als hij zegt: »Wij spreken tegenwoordig nog altijd van de inspiratie der profeten en der apostelen, van het zoenoffer door den Verlosser gebracht, van de Drieëenheid, van de Godheid van Christus, van het wonder, maar in meerdere of in mindere mate verstaan wij al deze begrippen anders, als onze vaderen dit deden", »want er komt een tijd, waarin de nieuwe wijn de oude vaten doet barsten. Dan komen nieuwe dogmen op. En het is dan overeenkomstig de waarheid, de oude taal te spreken als men geheel iets anders daaronder verstaat."

Dan gaat de heer Sabatier voort met uiteen te zetten, dat de levende kiem, de scheppende macht in de woorden van Christus te vinden zijn, doch die zijn vermengd met Hebreeuwsch meel, gelijk in elke zaadkorrel de kiem omgeven is door zetmeel. De leerstukken van de kerk der eerste eeuwen bleven aan de eene zijde, de weinige en zuivere begrippen van de Hebreeuwsche zedeleer te zien, aan de andere zijde de grondbegrippen der Grieksehe logica en metaphysica. Wanneer nu de kerk de belijdenis der oude kerk overneemt, stelt hij zich op het overwonnen Roomsche standpunt. De oude reformatoren hebben niet geweten wat zij deden. Daaarom is het noodig de nieuwe beginselen der reformatie te formuleeren. Dus is er behoefte aan een nieuw dogma.

Ook tracht de Parijsche hoogleeraar de belijdenis der kerk omtrent de hemelvaart van Christus en zijne nederdaling ter helle te bestrijden. In plaats van het leerstuk der schepping, is dat der ontwikkeling te stellen, daarmede vervalt de leer van de oorspronkelijke gerechtigheid, van den val enz. Maar daarmede valt niet de religie, niet het Christelijk geloof. Doch aldus hebben ten onzent ook de modernen gesproken, onder welke de koenste denkers er van h'everiedê"töe rwarae"n om géhed7ê breken met de Christelijke kerk.

Dr. Schwalb gaat nog een stap verder en verklaart onverholen: waarlijk, de wereld lijdt niet de minste schade, wanneer men op de Christelijke kansels de eenheid Gods in plaats van de Drieëenheid, de ware menschhcid van Jezus in plaats van de menschheid met de Godheid verbonden verkondigt; wanneer men de groote doginata der 4de of sde eeuw, die feitelgk dood zgn, eerlijk begroef, in plaats van altijd te meenen, dat zy leven en wonderen werken." Maar nog moest een Dr. Schwalb nog een stap verder doen en openlijk verklaren dat hij geen predikant eener Gereformeerde kerk meer zgn kon. Wil hij ecne »vrije gemeente" vormen, dat staat hem natuurlijk vrij, doch het gaat niet aan, uit een zedelijk oogpunt, rondweg te zeggen, alle leerstukken der kerk verwerp ik en toch cene kerk blgVen dienen, of liever helpen verwoesten, die nog altijd op het fundament der oude kerkelijke belijdenis staat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen