Het nog zoo onverwachte overlijden

Amsterdam, 18 Dec. 1891.

van den hoogleeraar Dr. A. Kuenen, zij ook in ons blad mei een enkel woord vermeld.

Als beslist modern theoloog stond Dr. Kuenen lijnrecht tegen de belijdenis der Cjlvinisten over, en hij hetft nooit geaarzeld, zoomin op het gebied der studie als der practijk tegen het overgeleverde geloof der Christenheid op te treden. Hij deed dit in zijn werken; hij deed dit in de Haagsche Synode; hij deed het op politiek terrein; en hij died het in den Protestantenbond.

Toch mag ons dit niet v/eerhouden, om een woord vaa waardeering te wijden aan den ernst waarmee hij dezen strijd opnam, de degelijkheid waarmee hij dien zijnerzijds voerde, en den nobelen toon, v/aarin hij zijn teg'enstaiidefs bejegende.

Machtig wds het hem gegeven talent, en hij heeft ons allen een voorbeeld gegeven in het mijden van die verkwisting van kracht en tijd, die vooral ons Nederlanders zoo vaak ontsiert.

De veelheid en het doorwrocht karakter van den door hem geleverden arbeid is wel geschikt, om elk belijder van Gods Woord tot jaloerschheid te verwekken, ook al mag niet verheeld, dat de vrucht van dien arbeid feitelijk op een' volkomen ondermijning van de autorit.dt van Gods Woord uilliep.

Men zou zich intusschen ten zeerste vergissen, zoo men waande, dat ook zulk een schijnbaar destructieve arbeid voor wie op een geheel tegenovergesteld standpunt staat geen vrucht voor de toekomst koa opleveren.

Alifaans de geschiedenis van kerk en godgeleerdheid leert ons alle eeuwen door dat ook het optreden van den arbeid van hen, die zich het minst in de belijdenis van de kerk van Christus konden vinden, toch ten slotte bijdroeg tot haar opbouwinf.

Ea vraagt men ons, in welk opzicht de arbeid van Dr. Kuenen zulk een vrucht dan zou kunnen leveren, dan zullen we ons wel wachten op de uitkomst vooruit te loopen, en bepalen we ons liefst tot een enkele vingerwijzing.

Nog veel te weinig is in de godgeleerdheid onzer vaderen het organisch karakter der Heilige Schrift tot zijn recht gekomen. Vooral in de tweede periode na de Reformatie is ds beschouwing van de Heilige c; hfifc overwegend mechanisch geworden.

En sedert den aanvang dezer eeuw vond en onder de belijders der Heilige Schrift bijna geen andere voorstelling dan van een Bijbel, waaruit men zonder oordeel des nderscheids elke plaats slechts voor het iteeren had.

Kon Voetius herleven, hoe zou hij daaregen getoornd hebben. Hij kon zulk isbruik van ds Schrift niet dulden, ook l oordeelde hij dat Coccejus in zijn ondercheidingen te ver ging.

Het eerst wees toen in onze eeuw KohibrüJge op deze fout. Na hem, doch op bedenkelijke wijze deden dit de moderne orthodoxen. Maar niemand deed dit op meesteriijker en voor ons minder bedenkelijke ivijze dan de hoogleeraar Kuenen.

Hij poogde alles te verklaren; nam wat niet paste uit elkaar, en zette het op nieuwe wijze in elkaar; zoolang tot het organisch sloot.

Een poging die ongetwijfeld te verging, en, zij het ook onbewust, onder de heerschappij van naturalistische ideeën stond; maar een poging die dan ook op zoo radicale wijze den kanker van het mechanisme uit­ sneed, dat de organische opvatting van de Heilige Schrift thans aller zoeken is. Dat veel van wat Kuenen hiervoor aanbood voor ons ten eenemale onbruikbaar is, spreekt vanzelf; toch zal aandachtige en voorzichtige studie toonen, hoeveel ook Kuenen bijdroeg voor ons inzicht in het organisch verband.

En noemden we hem daarb'j minder bedenkelijk, dan was het omdat hij geen oogenblik van zijn volslagen breken met de Heilige Schrift een geheim maakte, en dus niet één rechtzinnig belijder misleidde of meesleepte , gelijk dit, helaas, zoo telkens door den „modern orthodoxe" geschiedt die in beginsel het met Kuenen eens is, maar dit beginsel omwoelt.

Wie niet door het getuigenis des Heiligen Geestes gedrongen wordt, om in diepen eerbied voor het goddelijk gezag van de Heilige Schrift, als Gods Woord, het hoofd te buigen, staat dan o. i. ook het eerlijkst, zoo hij rondweg als Kuenen positie tegenover de Heilige Schritt neemt, en haar elk supranaturalistisch karakter ontzegt.

En toch kan men bij het zien heengaan van zulk een man een diep gevoel van weemoed niet onderdrukken. Hem was zooveel «egeven, en toch is zijn zielsoog voor het heilig schoon der goddelijke mysteriën nooit opengegaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen