Leiden in last.

In Leiden broeit iets.

De kerkeraad weigert er een Modern predikant te beroepen, en de Kerkvoogdij of Gemeentecommissie wil toch dat de Modernen een hoofdgeld voor de kerkelijke kas zullen betalen.

Vandaar ontstemming, én wëersfa'nd'onder Moderne predikantèii en hoógleerarên en gemeenteleden.

Sommigen willen nu het Genootschap uit, anderen willen »de kerk der vaderen" nog trouw blijven, weer anderen willen liet op een proces wagen.

Ziehier van deze dingen het verhaal uit de nieuwsbladen:

Ten gevolge van het geschil, gerezen in den boezem der Ned. Herv. gemeente te Leiden, voornamelijk naar aanleiding van het besluit der gemeente-commissie, om over te gaan, tot het heften van een hoofdelijken omslag, waardoor vooral ontevredenheid was gewekt bij het deel der gemeente, 't welk op kerkelijk gebied de meer vrijzinnige beginselen is toegedaan, had er de vorige week in de groote zaal van het sNutsgebouw" te Leiden eene samenkomst plaats van laatstbedoelde leden, daartoe uitgenoodigd door een voorloopig comité, waarvan o. a. deel uitmaakten de theol. professoren Drs. Oort, Van Manen en Koster.

Deze bijeenkomst had in de eerste plaats tot strekking de bespreking van den tegenwoordigen kerkdijken toestand.

In een inleidend woord wees prof. Oort op het hoog belang der samenkomst. Onder herinnering wat tot bijeenroeping aanleiding had gegeven, nu de vrijzinnigen werden geroepen, wèl bij te dragen in de verhoogde lasten van een kerkgenootschap, 't welk overigens bij de vervulling van predikantsplaatsen en van samenstelling der kerkelijke colleges niet op hunne geestelijke belangen lette, behandelde spr. de vraag, of in de gegeven omstandigheden afscheiding van of blijven in de Ned. Herv. gemeente plichtmatig was. Onder verwijzing naar het schrijven van de gemeente-com.missie, welke op een verzoek om overweging van de belangen der vrijzinnigen en ook deze aan hun recht te helpen, een ontwijkend antwoord had gegeven en naar den kerkeraad verwezen, meende prof. Oort, ofschoon afscheiding betreurende, geen bepaald advies te mogen uitbrengen, doch hij wekte de aanwezigen op, om 't geen zij zouden doen, vooral eerst te doen na rijp beraad en met volkemen kennis van zaken.

De heer Roessingh, lid van de Tweede Kamer, ofschoon erkennende, dat te Leiden voor de vrijzinnigen moeielijke dagen waren aangebroken, echter niet moeielijker dan in de gemeenten, waar de rechtzinnigen in de minderheid waren, verklaarde afscheiding zeer te zullen betreuren. Hij verwachtte echter, dat eenmaal, wellicht spoedig, betere tijden vooi de vrijzinnigen zouden aanbreken, en daar hij den indruk had verkregen, dat de geld-kwestie te zeer dit verschil beheerschte en de zaak, welke 't hier gold, , daarvoor te heilig en ernstig was, wekte hij de vergadering op, ook uit solidariteits-gevoel, de Herv. gemeente niet te verlaten, vooral ook daarom niet, omdat hij afscheid nemen van de kerk, waarin men was opgeleid eu grootgebracht, ongepast en ontijdig achtte.

In gelijken zin verklaarden zich de heeren Van Manen en Kosters. Daarbij werd gewezen op de belangrijke schade, welke afscheiding ten gevolge zou hebben voor het weeshuis der gemeente en de stoffelijke belangen der daarin verpleegden; immers, het was te voorzien, dat de afscheiding juist zou worden waargenomen bij de meergegoeden en daartegenover de minderbedeelden onder het blijvend gedeelte zou worden opgemerkt.

Ofschoon mede geen bejjaald advies uitbrengende, deelde Prof. Van Manen mede, dat hij voor zich niet uit de gemeenschap der kerk zoude treden, maar dat hij, hoewel blijvende, niet het voornemen had, anders dan gedwongen, in den hoofdelijken omslag bij te dragen. Hij zou bij zijne weigering om te betalen zich niet beroepen zooals in vroeger jaren was geschied, op de exceptie, dat de gemeente-commissie onwettig was samengesteld — die tegenwerping achtte spreker onedel, omdat het niet de schuld was van de gemeente-commissie, dat haar wettigheid en bevoegdheden konden worden betwist, maar uitsluitend de schuld van wijlen den minister Pieké, die in 1869 het onderwerp van het beheer der kerkelijke goederen en fondsen allerongelukkigst had geregeld.

De bevoegdheid der commissie tot uitschrijving van een hoofdelijken omslag was echter betwistbaar, omdat zij daartoe niet op de bi) plaatselijk reglement voorgeschreven wijae was overgegaan. En nu zou spr. afwachten, welke besHssing in deze de kantonrechter zou nemen. Spreker voor zich gevoelde zich niet geroepen, zijne bijdrage te storten, uitsluitend om de orthodoxe predikanten beter te kunnen bezoldigen!

Wai-en de rneeningen der kantonrechters op Stuk van - wetdgheid van heffing van kerkelijke omslag'en verdeeld, spr. had goeden moed, dat

eventueel de Ijeidsche kantonrechter den eisch tot betaling van den aanslag zou ontzeggen.

Overigens achtte spr. het nog tijd genoeg, de Ned. Herv. kerk te verlaten, indien bij vacature van een der vrijzinnige predikantsplaatsen, de kerkeraad bij zijn stelselmatige verwaarloozing der belangen van de minderheid zou blijven volharden.

In 't ongunstigst geval zou men er dan kunnen afkomen met het betalen van den kerkelijken aanslag gedurende slechts een tweetal jaren. In verband hiermede werd nog medegedeeld, dat dr. II. G. Hagen, een der twee te loeiden nog gevestigde vrijzinnige predikanten, het voornemen had, in den loop van 1896 emeritaat aan te vragen.

Op een vraag van den heer H. C. Juta, wethouder van Leiden, welke maatregelen zouden kunnen worden genomen voor de toekomst, om de rechten der minderheid te zien gewaarborgd, indien deze besloot in de kerk te blijven, gaf prof. Oort te kennen, dat daartoe wellicht zou kunnen gewerkt worden op den ijver en 't billijkheidsgevoel der stemgerechtigde leden, ten einde langs dien weg te geraken tot een betere samenstelling van het kiescollege, ongeacht dat spr. van de uitkomsten ven zoodanigen stap dan ook niet al te groote verwachtingen koesterde.

Nadat nog was gewezen op de wenschelijkheid van kerspelvorming, ten einde de minderheid in de kerk-aan haar recht te helpen, sloot Prof.-Oort de bijeenkomst met het uitspreken der verwachting, dat, wat de aanwezigen ieder voor zich in deze teedere aangelegenheid mochten besluiten, zij dit zouden doen in dien zin, dat ze dit voor liun eer, plicht en geweten zouden kunnen verantwoorden.

Nu zou men zeggen; Begrijpelijk van die Modernen die weg willen. Begrijpelijk ook van die Modernen, die bij den kantonrechter heil zoeken. Maar eilieve, wat te denken van die Modernen, die er nog geld voor over hebben om te blijven ?

Slechts van één man begrijpt namelijk van Prof. Van Manen.

Deze toch is hoogleeraar om predikanten voor het Genootschap op te leiden, en zou het dan houding hebben, zoo hij zelf er uit liep?

Maar het minst van alles begrijpt ge nog van den Leidschen kerkeraad.

Hij keurt.

Uitnemend.

Edoch naar welken maatstaf?

Niet naar Gods Woord, want inannen der Ethische school, die de Schrift om haar gezag brengen, zijn hem ook lief.

Niet naar de Formulieren, want naar overeenstemming met de Belijdenis vraagt hij niet.

Hij keurt dus zóó maar.

Naardat iemand Modern doorgaat. Orthodox heet of voor Modern doorgaat.

Maar wat anders is dit dan pure wilkeur?

Of zegge men ons hoeveel, we zeggen niet kilometer, maar tienden van een kilometer, de ultra Ethisclien nog van de conservatief Modernen afliggen.

Als ze zich wat uitrekken en op hun teenen gaan staan, kunnen ze met de toppen van de vingers elkaar aanraken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen