Onthouding.

XIII.

Is alzoo bestrijding van het alcoholisme plicht, dan volgt hieruit intusschen nog geenszins, dat elke bestrijding geoorloofd, noch ook dat de sgeheelonthoudings-theoris" de beste is.

De »geheelonthoudings theorie" trekt aan Üoor de bekoring van haar absoluut karak­

ter. De »geheel-onthouder" van het echte stempel leeft bij de Grieksche spreuk van het Hydor men ariston, water uw eenige drank. Hij woedt niet alleen tegen borrel en slok, maar even beslist tegen glas en beker, ook de bierkroes moet vi& z, het theeblad afgeschaft, en door geen koffie mag zijn bloed meer vergiftigd. Natuurlijk, al komt dit uit een anderen hoek, met even besliste uitbanning van tabak uit pijpen of tabak in sroUekens" gerookt. Een lijn waarop men kwalijk kan doorgaan, zonder ten leste evenzeer tot afschaffing van peper en mosterd, muscaat en foelie en alle prikkelend kruid te komen.

Eerst dan toch is op deze lijn het rustpunt bereikt, als geheel het zenuwleven aan geen andere prikkels dan die uit het gewone leven komen, is blootgesteld.

De bekoring van dit stelsel ligt in zijn karakter van volstrektheid. Teatotaller te zijn maakt den indruk, dat men een stuk leven ten offer heeft gebracht; een deel wereld voorgoed heeft afgesneden; getoond heeft de zedelijke kracht te bezitten, om zulk een daad van verloochening op éénmaal te realiseeren; daardoor zijn behoeften aanmerkelijk te hebben verminderd; zoodoende minder afhankelijk te zijn geworden; en zich nu sterker te gevoelen dan voorheen.

De voorstelling, alsof het overgaan tot dit stelsel op zich zelf zooveel inspanning kostte is denkbeeldig. Dit hangt eenvoudig van den aanleg van iemands innerlijk bestaan af. Er zijn nu eenmaal besluitelooze en resolute personen. Personen, in wie het gevoel op den voorgrond treedt, en anderen in wie het willen het machtigst is. Personen van Sterk zinlijken aanleg, en personen die van nature dorder bestaan. Slappe, zinlijkc, sentimenteele lieden zult ge nu tot zulk een daad bijna nooit zien komen. Maar voor resolute, wilzieke, wat de Franschen noemen, terne karakters, kost het nemen van zulk een besluit niets. En zelfs zij die tusschen beide soorten in staan, en, zonder al te resoluut en wilgraag te zijn, toch meester van hun doen en laten zijn, en niet op drift en hartstocht drijven, voeren zulk een besluit bijna zonder kwelling of moeite op staanden voet uit.

Ge ziet dit telkens bij medisch advies tot onthouding. Laat een dokter, bij een keelzieke geroepen, rustig zeggen: sNatuuriijk geen enkel trekje aan pijp of sigaar meer. Dat zou genezing onmogelijk maken", en er wordt aan geen rooken meer gedacht. Of ook laat hij bij congestieve verschijnselen, verklaren, dat het vanzelf spreekt, dat de patiënt niets alcoholisch mag nemen, en de waterkaraf komt op tafel.

Dat effect wordt dan zonder eenige moeite bereikt, uitsluitend wijl tegenover den zinlijken trek de zucht naar zelfbehoud in de weegschaal komt te liggen. Weet ge dus duidelijk te maken, dat de geheel-onthouding een winste oplevert, die ruimschoots tegen het vorig genot opweegt, dan is de strijd spoedig beslist. De balans slaat over. En twee, drie. dagen later ligt al de strijd reeds achter den rug.

Wie dit weerspreekt, weerspreekt de ervaring.

Nu zoekt deze theorie haar kracht in tweeërlei overweging. De eerste is dat men om een kwaad met vrucht te kunnen bestrijden, er zelf principieel en volstrekt meê moet gebroken hebben. En ten andere, dat, al verlokte dit kwaad ons persoonlijk ook niet tot dronkenschap, eigen volstrekte onthouding de sfeer, het terrein waarop de draak nog leeft, moet helpen inperken, om den drank aldoor voet voor voet terug te dringen, tot hij ten leste geen terrein meer overhoudt.

Krachtens het eerste motief wil men zelfs bij zijn vermaan ' niet door verwijt in de consciëntie verzwakt worden, en om met klem en met volle overtuiging te kunnen spreken, radicaal met al v/at alcohol bevat, gebroken hebben. Tevens wil men in zijn eigen persoon een aanbevelingsbrief zijn voor wat men van anderen vergt. In onzeneigen persoon moeten we als in levenden lijve toonen, dat het zeer goed mogelijk is, zich aan allen alcohol te spenen, en in onze gezondheid en werkkracht doen zien, hoe onthouding van allen alcohol metterdaad baat zonder te schaden.

De pedanterie, door sommigen hierbij vertoond, rekenen we nu niet mede. Dat weigeren, om bij het heilig Avondmaal een slok wijn uit den beker te nemen; dat pretentieus schrikken als men van achteren hoort, dat er in een pudding waarvan men een hapje nam, een enkele druppel rum was geweest, en zooveel meer, zijn ziekelijke uitwassen, maar die men niet aan heel het stelsel als zoodanig mag wijten. De degelijke teatotallers drijven zelven den spot met zulke excentrieke overdrijving.

Die buitensporigheden laten we dus rusten. We bespreken het systeem als systeem, en pogen er alle recht aan te doen weervaren.

En dan geven we voetstoots toe, dat de geheel-onthouders gelijk hebben, dat scheiding te maken tusschen wijn en drank kwalijk gaat; althans niet in landen, die geen wijnlanden van nature zijn. Stellig schuilt de pestilentie veel meer in het gebruik van sterken drank, en zou het wijngebruik bij ons tot zoo jammerlijken toestand geleid hebben. Maar hiertegenover staat, dat in Noord-Holland, Friesland en Groningen, het gebruik van ^rooien wien" sinds onheuglijke tijden vrij sterke proportion heeft aangenomen, en in burgerkringen tot heel wat zonde verlokt en verleid heeft, tot zelfs in allerlei soort van vergaderingen en colleges, kerkelijke niet uitgezonderd. Maar bovenal geldt hier de overweging, dat de man uit het volk u in het gezicht uitlacht, als ge, met een glas wijn voor u, een opstel schrijft om hem zijn borrel afhandig te maken.

Alle halfstoom genootschappen zijn ten deze dan ook schier uitsluitend tegen de öraïrf«Bond«" onder het lage volk gekeerd, en missen, doordien ze niet van zelfverloochening uitgaan, zedelijke veerkracht.

Alleen de geheel-onthouders hebben metterdaad het offer van »een stuk leven" en »een deel wereld" gebracht. Hun optreden heeft . tot achtergrond een zedelijke daad, een betoon van wilskracht, een uiting van zelfverloochenende toewijding aan de publieke zaak.

Dat dit bij de socialisten eenigszins anders is, geven we toe. Zij handelen meer uit de overtuiging, dat de klasse der werklieden, door te drinken, haar geld en haar zedelijke veerkracht kwijt raakt, en hierdoor te gemakkelijker buit voor het kapitaal is. Geheel-onthouding brengt dus het geld uit de lade van den kastelein naar de kas van den Bond over, en het korps werklieden wordt weerbaarder.

Doch onder welken vorm het teatotallisme ook optreedt, het werkt altoos door het in beweging brengen van een zedelijke drijfveer eerst bij zichzelven, en daarna bij anderen.

Vandaar dat het in tien jaren tijds meer wrocht dan het matigheidsgenootschap in een halve eeuw.

En dit is dan ook de bekoring, die het steeds uitoefent op jeugdige gemoederen. Het stelsel schijnt een hooge moraal te huldigen. Wie er zich bij aansluit, komt onder den indruk, dat zijn moraal hooger staat, dan die der anderen. Hij klimt een sport hooger op de geestelijke ladder. En hij doet dit op een punt, dat telkens uitkomt, telkens in het oog springt. Absoluut niets dan water.

De uitbreiding van de geheel-onthouding was dan ook in korten tijd van zeer aanmerkelijke beteekenis; en het zou zijn de feiten in het aangezicht weerspreken, zoo men' ontkennen wilde, dat het in zekeren kring de macht van het alcoholisme zeer aanmerkelijk heeft doen afnemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen