Uit de Pers.

Van het Tijdschrift voor Gereformeerde Theologie verscheen de Mei-aflevering, en brengt ons 1". twee stukken van Prof Biesteryeld, het ééne over Dr. Watson's „Zielszorg en herderlijk ambt", en het andere over de Zawfe/^-artikelen (Artikelen in r595 te Londen in het paleis van Lambeth over de Voorbeschikking opgesteld), 2". een belangrijke verzameling stukken uit het Archief van Ds. Hendrik de Cock, uit de jaren 1827— 1892, en 3". twee recensiën van Prof Bavinck, waarvan we de laatste hier overnemen, als van meer algemeene strekking. Ze geldt een overzicht van Ritschl's Theologie van Prof James Orr.

Daarvan nu zegt Prof Bavinck:

Het is opmerkelijk dat de Theologie van Ritschl, die in Duitschland, Frankrijk, Zwitserland. Engeland, Amerika zooveel opgang maakt, naar verhouding hier te lande in zoo geringe mate de aandacht trekt. Studies over de Theologie van dezen beroemden Hoogleeraar of over eene harer onderdeden, zien in het buitenland bijna dagelijks het licht. Elk Theoloog acht zich geroepen en verplicht om zijne verhouding tot Ritschl en zijne school te bepalen. Maar bij ons is van dit alles geen sprake.

Of dit verschijnsel onzer Nederlandsche Theologie tot voor-of tot nadeel verstrekt, zij aan zijne plaats gelaten. Maar het feit is opmerkelijk. In elk geval is de richting, welke Ritschl insloeg, belangrijk genoeg, om er nauwkeurig kennis van te nemen; en de ontwikkeling welke zijne beginselen nemen is onze aandacht ten voile waard.

Ritschl heeft het geluk gehad, om een woord te spreken ter juister tijd en om instemming te vinden bij eene groep van mannen, die uitmunten door degelijke geleerdheid en door warme belangstelling in kerk en theologie.

De kritiek, die van liberale en orthodoxe zijde op zijne theologie is uitgebracht, is in de school van Ritschl niet spoorloos voorbijgegaan. Zij heeft invloed geoefend. Langzamerhand zijn velen gaan inzien, dat men bij Ritschl toch niet kon blijven staan. En terwijl eenerzijds enkele zijner volgelingen voortgeschreden en de liberale theologie genaderd zijn, zijn anderen althans ten deele op hunne schreden teruggekeerd en zoeken meer aanraking met de gematigde orthodoxie.

Wie in een klein bestek een overzicht wil hebben van deze theologie van Ritschl en zijne school, kan niet beter doen, dan zich het bovengenoemde W'Crkje van Prof. Orr aanschaffen. Het geeft in hoofdstuk 1 eene schets van de opkomst en invloed der Theologie van Ritschl, en in Hoofdstuk I[ eene dergelijke van de historische wording en methode dier Theologie. Dan handelt het achtereenvolgens over de leer der kennis en der religie (hoofdst. Ill), van de Openbaring en de Schrift (hoofdst. IV), het Koninkrijk Gods, Christus en zijne Godheid (hoofdst. V), van zonde en verlossing, rechtvaardiging en verzoening (hoofdst. VI), van de latere ontwikkeling van de theologie van Ritschl bij zijne volgelingen (hoofdst. VII) en besluit dan met een algemeen overzicht en met het bespreken van hare verhouding tot het Christelijk geloof (hoofdst. Vlll).

De hooggeachte Schrijver komt in hoofdzaak tot dezelfde conclusiën, als die welke ik in het kort ontwikkelde in een opstel over De Theologie van Atbrecht Ritschl, geplaatst in de Theologische Studiën onder redactie van Dr. Daubanton e. a.

1888. Natuurlijk worden ze door Prof Orr breeder uitgewerkt dan door mij in een kort opstel geschieden kon. Ook kon Prof. Orr rekening houden met al hetgeen daarna in tien jaren tijds door voor-en tegenstanders over de Theologie van Ritschl in het midden is gebracht. Maar zakelijk en principieel komt zijne uiteenzetting en beoordeeling van deze Theologie op hetzelfde neer.

Prof. Orr is nooit scherp in zijn oordeel. Hij betracht het suaviter in modo. Hij is in het overgeven van het beginsel en de leer van Ritschl objectief en onpartijdig. Hij citeert uit de eigen werken van Ritschl en zijne volgelingen. En hij heeft een open oog voor het goede, dat in deze theologische richting valt op te merken en waardeert het gaarne en van heeler harte. Ten opzichte van Schleiermacher is Ritschl ook ongetwijfeld een vooruitgang geweest. Zijne theologie was tot op zekere hoogte een terugkeer tot de leer der Schrift en tot de oorspronkelijke theologie van de Reformatie. Tot welke belangrijke onderzoekingen heeft hij niet den stoot gegeven! Het Oud-teslamentisch karakter van het Nieuwe Testament, de leer van Christus, het wezen des geloofs, de unio mystica, de rechtvaardigmaking, de verzoening, en zoovele dogmata meer, Ritschl heeft ze in Duitschland weer tot een nieuw leven gebracht en er nieuwlicht over verspreid. In velerlei opzicht kunnen en mogen wij hem dankbaar zijn.

Prof. Orr erkent dit alles ten volle. Maar daarom is hij en mogen wij niet blind zijn voor de gebreken, welke de theologie van Ritschl aankleven. Positief vertoont zij, in weerwil van aide schoone vormen waarin zij voorgedi'agen wordt, toch zeer sterke trekken van overeenkomst met dat rationalisme en moralisme, dat door de theologie der Reformatie juist in het Socinianisme bestreden werd. De leer van Christus is in beide wezenlijk dezelfde. Daarom zegt Prof. Orr bl. 270 terecht: het systeem, dat Ritschl en de zijnen voorstaan, heeft noch de superioriteit over het evangelisch geloof, noch is het in staat om dit te vervangen. Gelukkig, dat velen dat beginnen in te zien. En Ritschl zelf — in zijne Geschichtedes Pictisimts keurde hij Gcrhardts lied: o Haupt voll Blut und Wunden af als te zeer den nadruk leggende op het uitwendig lijden van Christus. Maar in de laatste uren vóór zijn dood was het juist dit lied, dat hem troost en verkwikking schonk.

Het is ons een oorzaak van vreugde, dat dit Tijdschrift zich ontwikkelen gaat.

Er komt groei in. En dan is juist zijn klein begin profetie van groote dingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen