Buitenland.

Engeland. Willam Ewart Gladstone, strijder voor de vrijheid der kerk en verdediger van het Christendom.

Zondag 22 Mei werd schier in alle kerken van Engeland gesproken over den grooten staatsman Gladstone, twee dagen te voren overleden. De kerkelijke bladen zijn gevuld met verslagen van hetgeen de meest bekende predikers om­trent den „great old man" van den kansel hebben gezegd. Nog nooit is het voorgekomen, dat een mensch na zijn dood zoo geëerd is geworden als Gladstone. Het hart van het Engelsche volk is door zijn dood diep geroerd, en gaf daarvan op zulk een ondubbelzinnige wijze uiting, dat men zeggen kan, dat de geheele natie in den rouw, die over Gladstone's familie kwam, deelde.

Een Engelsch schrijver zegt, dat het gemakkelijk te voorspellen is, wat de historieschrijver van de twintigste eeuw zeggen zal, over het contrast, dat er bestaat tusschen den staatsman, die na zijn dood algemeen werd gevierd en betreurd en den staatsman, die in vroeger tijd door zijn politieke tegenstanders met smaad is overladen.

Het is nauwelijks zes jaren geleden, dat Gladstone met zijne echtgenoote, door de Engelsche aristocraten, bij gelegenheid van eene receptie, in Londen letterlijk is uitgefloten.

En nu maken de prins van Wales en de hertog van York zich op, om de slippen te dragen, wanneer het stoffelijk overschot van den grooten staatsman begraven zal worden in de Westminster abdij, waar alle beroemde zonen van Albion zijn bijgezet.

Een goede les voor alle strijders voor de eere God! Trouwens, in Nederland is hetzelfde gezien, na het sterven van Mr. Groen van Prinsterer en Mr. Keuchenius.

Ofschoon Gladstone, wat zijn persoonlijke overtuiging aangaat, tot de gematigd hoogkerkelijke partij behoorde, toch is hij na zijn overgang van de Tory-tot de Whig-partij, steeds een strijder geweest voor de vrijheid der kerk en voor de losmaking der finanantieele banden, die de Engelsche Episcopaalsche kerk aan den Staat binden. Het was dan ook door zijn initiatief, dat de lersche Episcopaalsche kerk ophield staatskerk te zijn. Er werd daardoor een einde gemaakt aan de schromelijke onbillijkheid, dat eene arme Roomsche bevolking, die verreweg de meerderheid vormt op het eiland, de kosten van het kerkelijk leven moest betalen van eene minderheid, die voor een groot deel uit rijken of gegoeden bestaat. De vrijmaking van de kerk van Wales en van Schotland, hoewel op het programma van den staatsman staande, mocht hij niet zien tot stand komen.

Gladstone had niet alleen het woord vrijheid van conscientie in den moiid, gelijk zoovelen; bijna alle staatslieden willen die, en zij zeggen, dit zij geneigd zijn, haar aan anderen te gunnen ; doch het is zoo moeilijk voor een mensch om aan te nemen, dAt zij, wier inzichten van de onze verschillen, daartoe door hunne conscientie worden gedrongen.

Gladstone heeft, het mag hier wel worden herinnerd, niet geschroomd om tegen de moderne critiek op de Heilige Schrift in het krijt te treden. Met name heeft hij tegen de studiën van Réville over de vijf boeken van Mozes geschreven. Hoe hij tijd heeft kunnen vinden om zich met ingewikkelde theologische vraagstukken bezig te houden, is ons een raadsel. Maar hij heeft gelegenheid gevonden om de macht van zijn talent, van zijne wetenschap en van zijn invloed in de weegschaal te leggen, teneinde paal en perk te stellen aan de pogingen die gedaan werden om het gezag van de Heilige Schrift te ondermijnen. Toen in Engeland de bekende roman met zijn anti-Christelijke strekking Robert Elsmere verscheen, heeft Gladstone aanstonds zijne pen gescherpt om daartegen te getuigen.

De groote staatsman heeft zich ook niet geschaamd om in de kerk van Hawarden, in welke plaats hij zijn buitenverblijf had en bij voorkeur vertoefde en waar hij ook den laatsten adem uitblies, dienst te doen als voorlezer. Dit heeft hij tot voor weinige jaren volgehouden. De afbeeldingen waarin hij wordt voorgesteld als tachtigjarig grijsaard in het Engelsche Lagerhuis met jeugdig vuur de .ffi'w^-^a/i? , of de zelfregeering van lerhnd bepleitende, zijn aantrekkelijk; maar schooner is de plaat waarin hij wordt voorgesteld met kalme waardigheid en hoogen ernst de „lessons" voorlezende in de parochiale kerk van Hawarden.

Elders is er reeds gewezen op het feit dat Gladstone steeds opgekomen is tegen alle onderdrukking. In de laatste periode van zijn leven heeft hij den Sultan van Turkije met den naam van „den gekroonden moordenaar" betiteld, met het oog op de bloedbaden die onder de Armenische Christenen in Turkije aangericht zijn.

Hoe had hij het ook te voren voor de verdrukte Bulgaren opgenomen! Opmerkelijk is het, dat op het doodsbed van den overledene geen bloem is nedergelegd, volgens den wil van den overledene. Maardehon-

gens den wil van den overledene. Maardehonderde telegrammen uit alle oorden der wereld, ook door bijna alle vorsten van Europa verzonden, bewijzen het woord der Schrift: „Die Mij eeren, zal Ik eeren."

Gladstone mocht op zijn sterfbed getuigen dat hij de heerlijkheid verwachtte, die weggelegd is voor het volk van God.

Toch heeft hij de verwezenlijking van menig ideaal niet mogen aanschouwen. In het laatst van zijn leven zag hij de partij, welke hij jaren lang gediend had, geslagen door de Tories.

Waaraan was dit toe te schrijven?

Gladstone had zijn staatkundige vrienden het meest onder de dissenters of Nonconformisten.

Doordat deze steeds meer van de Schrift afweken en in de vrije kerken steeds meer de moderne Schriftcritiek met al den aankleve van dien gehuldigd werd, is naar onze gedachte, de positie van den leider verzwakt. Daardoor konden zijne politieke tegenstanders veld winnen en moest hij zien dat van de vrijmaking van de kerk van Wales niets kwam en dat de toestanden van Ierland bleven gelijk zij waren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen