Willem Teelinck.

Te Leiden is de heer W. J. M. Engelberts gepromoveerd op een dissertatie over Willem Teelinck. Ze zag het licht bij de heeren Scheffer & Co. te Amsterdam.

Dit proefschrift is met zorg en sympathie bewerkt, en bracht in kort bestek alles bijeen, wat hier bijeen hoort, om over dezen Zeeuwschen „practizijn" het licht der historie te doen opgaan.

Achtereenvolgens wordt gehandeld van Teelincks leven, Teelincks geschriften, zijn godsdienstig-zedelijke denkbeelden, zijn oordeel over den Rustdag, zijn ambtsbediening, zijn stichtelijk geschrijf, zijn oordeel over de Zending, en zijn invloed, terwijl drie bijlagen, over zijn portret, zijn werken, en anecdoten, het geheel besluiten.

Of het ooit gelukken zal de lieden weer aan Teelinck te krijgen, betwijfelen wij.

Stijl en zinsbouw is niet aantrekkelijk. Er is te veel in omgehaald, dat de kracht van het betoog breekt.

IVIaar zeker is het, dat Teelinck in zijn tijd een ongemeene zegen voor kerk en land is geweest, en dat er weinige mannen onder ons zijn opgestaan, die zoozeer den zedelijken levensernst wisten te verhoogen.

Dr. Engelberts herinnert er aan, hoe dit in Middelburg bleek.

Zijn „Huisboek" is allengs gegroeid tot den vorm, waarin het nu voor ons ligt. De verklaring van den decaloog en het gebed des Heeren ontbrak oorspronkelijk. Hij schreef het onder indruk van den toenemenden bloei der kerkelijke gemeente Middelburg, en wijst er in zijne voorrede op, hoe de vier kerken, behalve nog de Fransche en de Engelsche, de menschenmassa niet meer kunnen bevatten, en eene nieuwe kerk noodzakelijk wordt; hoe in de huisgezinnen allerwege eene Christelijke orde heerscht, en die gezinnen ten aanzien van de „heilige oefeningen", die er dagelijks worden betracht, veel op kleine kerkjes gelijken; hoe de giften voor de armen en andere Christelijke doeleinden niet minder mild vloeien, dan in de „vette dagen" toen er meer verdiend werd, hoe het ziekenbezoek niet wordt verwaarloosd, en de sacramenten in eere worden gehouden, zoodat men de lieden zich naar het Avondmaal ziet begeven als „een menichte der jongher arenden, die daer toe vlieghen". Niet het minst verheugt hij zich, als hij den ijver ontdekt, om „wel gefondeert te zijn in de kennisse der vvaerheyt, die na de godtsalicheyt is", en dat, te midden van allerlei beroering.

Terecht betuigt de geachte schrijver dan ook:

Laat ons hier niet meer bijvoegen; het zij ons genoeg te hebben aangetoond, dat Willem Teelink's leven niet tevergeefs is geweest; dat het van hem niet kan heeten: hij is gestorven en vergeten.

En het geheim van dien invloed? Het is gelegen in het praktisch doel, dat hij beoogde, en hierin, dat de lezer dikwijls zijne eigene gemoeds-en levenservaringen bij hem terugvindt.

Daardoor boezemt hij vertrouwen in; en wij kunnen aannemen, wat een tijdgenoot van hem zegt, dat sedert Teelinck's optreden men op vele dingen met ernst begon te letten, waaraan men te voren nauvi^elijks had gedacht, en waarnaar men in verschillende locis communibus, commentaren en postillen tevergeefs zou hebben gezocht.

We zijn er Dr. Engelberts dan ook dankbaar voor, dat hij door zijn studie de nagedachtenis van een onzer uitnemendste mannen onder ons verlevendigd heeft, en dat hij het deed op zoo degelijke wijze.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen