De Vrije Universiteit.

Amsterdam, I7 Oct, I1902.

Nu de dies natalis der Vrije Universteit weder aanbreekt, is ook het oogenblik gekomen, waarop in een openbare zitting van den Senaat, die Maandag 20 October des namiddags te twee ure in het Gebouw van de Maatschappij voor den Werkenden Stand zal plaats vinden, de aftredende Rector Dr. W. Geesink, na het houden eener redevoering, het Rectoraat zal overdragen aan den Hoogleeraar Dr. H. H. Kuyper.

Een terugblik op het levensjaar, dat achter de Vrije Universiteit ligt, geeft ook ditmaal stof tot dankbaarheid. Het klein getal harer Hoogleeraren werd althans niet verminderd. Een tweetal harer leerlingen promoveerden op dissertaties, die ook buiten onzen kring met lof vermeld worden. En aan Prof. Woltjer viel de onderscheiding ten deel niet alleen van een mandaat voor de Eerste Kamer, maar ook van het lidmaatschap der Koninklijke Academie van Wetenschappen. Een dubbele eer, die daarom door ons te hooger geschat wordt, omdat zij aan dezen kundigen paedagoog en beslisten Calvinist de gelegenheid biedt, ook op een terrein, dat buiten de Universiteit ligt, voor onze beginselen op te komen.

Wel blijft het een schaduwzijde, dat het kerkelijk vraagstuk der opleiding op de Arnhemsche Synode niet werd opgelost en daardoor op theologisch gebied de krachten versnipperd blijven, maar de actie, die aan de Synode voorafging en op de Synode werd voortgezet, leverde toch geen geringe winste voor de Vrije Universiteit op. De beschuldiging, dat de Vrije Universiteit van geen zeggenschap der kerken over haar Theologische faculteit weten wilde, werd met de meest afdoende feiten weerlegd. Het vertrouwen der kerken in de Vrije Universiteit werd door de zeer conciliante houding harer hoogleeraren in niet geringe mate bevestigd. En de Arnhemsche Synode sprak niet alleen zoo beslist mogelijk de wenschelijkheid eener universitaire opleiding harer a.s. dienaren uit, maar toonde ook door haar besluit inzake de collecten, dat zij aan de Theologische faculteit gelijke rechten wilde geven als aan de Theologische school te Kampen.

Gelijk wel vanzelf spreekt, legt dit aan de Universiteit de verplichting op om oo'< harerzijds naar een meer normaal verband met de Gereformeerde kerken te streven. De overtuiging, dat het thans bestaande contract niet voldoende is, is algemeen. Indien het onmogelijk blijkt dit normaal verband te krijgen in den weg van vereeniging met de Theologische school, dan zal de Universiteit zelf er toe moeten komen, om het vraagstuk principieel op te vatten en aan de Generale Synode een zeggenschap in zake de benoeming en het toezicht op leer en leven der hoogleeraren in de Theologie aan te bieden, waardoor de rechten der kerken voldoende gewaarborgd worden.

Ook wat haar staatsrechtelijke positie betreft, mag voor de toekomst goede hope gekoesterd geworden, nu de Regeering in haar Troonrede toezegging deed, dat nog in dit zittingsjaar de vrijmaking ook van het Hooger Onderwijs zal worden doorgezet. Al voegt het ons niet, op de plannen der Regeering vooruit te loopen, toch ligt het in den aard der zaak, dat tot deze „vrijmaking" ook behooren zal het toekennen van het effectus civilis aan de wetenschap-, pelijke graden door de Vrije Universiteit verleend, zoodra deze voldoet aan de waarborgen, die de Overheid voor deze publieke erkenning stelt.

Zoo treedt de Vrije Universiteit een nieuwe phaSe van haar bestaan in. Ze begon met in haar statuut haar onafhankelijkheid van staat en kerk te proclameeren en ze moest dit doen om het beginsel van de vrijheid der wetenschap hoog te houden. Maar nu ze allengs in de kerk en in de maatschappij een zelfstandige positie zich veroverde en niet bevreesd behoeft te zijn, dat het palladium der vrijheid haar ontroofd zal worden, komt ze voor de vraag te staan, hoe ze met behoud harer onafhankelijkheid hare verhouding regelen zal tot den staat en tot de kerk, de beide machten, die het publieke leven beheerschen.

Verhoogde krachtsinspanning zal daarbij van haar voorstanders worden geëischt. Uitbreiding van het getal harer hoogleeraren is wel de eerste voorwaarde voor nieuwen bloei. Niet zonder blijdschap zal daarom het bericht vernomen worden, dat de Hoogleeraren Bavinck en Biesterveld aan Directuren gemeld hebben, dat zij de benoeming aan de Vrije Universiteit aannamen. Ook voor de andere faculteiten zal het, naar vffj vertrouwen, wel geen jaar duren, dat er benoemingen worden gedaan. Maar deze uitbreiding van het aantal hoogleerarea eischt versterking van de inkomsten der Universiteit. Zonder krachtigen finantieelen steun van ons Gereformeerde volk kan de Universiteit aan haar hooge roeping niet beantwoorden.

Toch ligt de bron van haar kracht niet in haar hoogleeraren, noch in de sympathie van het volk, maar in de hulpe van dien God, Wiens naam zij op de erye der wetenschap belijdt.

Indien Hij het huis niet bouwt, dan is alle menschelijke arbeid te vergeefsch.

Daarom gaat ook ditmaal aan de overdracht van het Rectoraat een bidstond vooraf, die Vrijdagavond in de Keizersgrachtkerk door Ds. W. H. Gispen van Baarn zal worden geleid en waar de zegen Gods over onze Hoogeschool bij vernieuwing zal worden afgebeden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen