Geschiedenis en begrip van Gratie.

Amsterdam, 31 Oct. 1902.

De dissertatie, waarmede de heer De Jong 25 October jl. aan de Vrije Universiteit tot Doctor in de Rechtsgeleerdheid promoveerde, legt opnieuw bewijs af, hoe ernstig de studie aan de Vrije Universiteit wordt opgevat.

Hoewel het bij de uitbreiding van het aantal studenten in de niet-theologische faculteiten op den duur niet wel doenlijk zal zijn, elke dissertatie afzonderlijk te bespreken, toch mag voor deze dissertatie, die het magna cum laude verwierf, een uitzondering gemaakt, omdat ze zich voor een niet gering deel op theologisch gebied beweegt.

De door zijn gedrongenheid wel wat duistere titel wil te kennen geven, dat de heer De Jong het recht van gratie, dat de Hooge Overheid uitoefent, en naar de historische ontwikkeling èn naar de zuiverheid der idee tot een voorwerp van opzettelijk onderzoek gemaakt heeft.

Waar het recht van gratie als koninklijk praerogatief vaak verklaard werd als een afspiegeling van de barmhartigheid Gods en onder dezen schoonen schijn feitelijk een krenking van het recht door vorstelijke willekeur werd goedgepraat, heeft Dr. de Jong aangetoond, hoe dat begrip van gratie in strijd is met hetgeen de Schrift zelf ons aangaande de genade Gods leert. Al mag hier en daar een enkele uitdrukking wat te sterk gekleurd zijn, toch is de grondgedachte van Dr. de Jong's betoog volkomen juist, dat de Schrift geen genade kent, die geschiedt ten koste van het recht Gods en daarom ook het gratierecht der Koningen geen schending van het recht mag bedoelen, maar alleen een herstellen van het recht, waar dit door de onvolkomenheid onzer menschelijke wetgeving niet voldoende gehandhaafd worden kan.

Waar de schrijver dezer dissertatie zich op theologisch gebied waagt, werpt IJhij soms stellingen op, die niet geheel zonder bedenking zijn. Het feit, dat in Israel's wetgeving en historie het gratierecht niet uitdrukkelijk vermeld v/ordt (gesteld dat dit feit juist is) mag o. i. niet met Dr. de Jong daaruit verklaard worden, dat Israel's wetgeving, wijl door God zelf geschonken, absoluut volkomen was en daardoor geen mogelijkheid openliet, dat onder gegeven omstandigheden het positieve recht met het ideëele recht in strijd kwam. God heeft onder Israel veel wat met het ideëele recht niet in overeenstemming was toegelaten, „om de hardigheid des harten", en de uitoefening en handhaving van de door God gegeven wet door feilbare menschelijke rechters liet altoos de mogelijkheid open, dat bij de toepassing der wet op de bijzondere gevallen een krenking van het recht voorkwam. Er is geen algemeene regel te stellen, hoe juist ook op zich-zelf, die niet onder bepaalde omstandigheden tot onrecht worden kan.

Maar deze critiek neemt niet weg, dat wij met blijdschap deze dissertatie ontvangen hebben. Wat in haar vooral aantrekt, wat op haar het echt calvinistische stempel drukt, is het opkomen voor de heiligheid van het recht, dat in God zijn oorsprong vindt en daarom door de overheid moet gehandhaafd worden. Vooral bij het instituut van de gratie was het noodig, dat helder in het licht werd gesteld, dat hiermede geen verzwakking van het recht door menschelijke barmhartigheid, maar juist een bevestiging van het recht in hoogeren zin werd bedoeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen