Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Uit de Pers.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Uit de Pers.

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Heel onze vaderlandsche pers houdt zich bezig met den dood van paus Leo XIII.

Niet het minst verdient aandacht, wat Ds. Sikkel in Holland's Kerkbode over de aanpassing aan het moderne leven van den overleden paus schreef:

De dood van den paus van Rome, Leo XIII, en de daarmee in verband staande verkiezing van een nieuwen paus, is de wereldgebeurtenis van den dag.

Het is in zekeren zin, alsof de middeleeuwen zijn teruggekeerd, zoo is heel de wereld onder den indruk van den dood des pausen, onder den indruk van den paus die stierf; en zoo is zij door belang stelling aangegrepen voor den paus, die komt. De dood van den paus is niet een gebeurtenis, die slechts beteekenis heeft in de oogen van Rome, en van de Roomsch-Katholieken over de geheele aarde, die den bisschop van Rome als opperhoofd der Kerk op aarde erkennen, maar heel de wereld erkent den dood van den paus als een gewichtvolle ge beurtenis in haar leven, in haar historie, in de eeuw, die zij doorleeft, en waarin zij zich naar een nieuwe toekomst uitstrekt; heel de wereldpers is vervuld van den paus.

Sinds de paus het wereldlijk bezit van Rome en van den sKerkelijken Staat" verloor, en in het Va ticaan als een vorst zonder rijk, een afgeslotene van de wereld vertoeft, sinds is het alsof met het optreden van Leo XIII de cirkel, die den paus zijn afgezonderd terrein gaf, is uitgewischt; zijn isolement is opgeheven; de beteekenis en de invloed van den paus vinden sinds dien tijd hun grens slechts in de grens der wereld en van het menschelijke leven; en bij den dood van den thans gestorven paus spreekt menig orgaan der publieke opinie uit de kringen, die van geen voetkus willen weten, over »den man, die de wereld regeerde."

Ja, de pelgrims, die voor den voetkus naar Rome togen, en de Roomschen, wier ziele hechtte aan den zegen van hem, dien zij den sHeiligen Vader" noemden, hebben minder oog voor de wereldbeteekenis van den paus en van den dood des pausen dan zij, die voor de zegenende voet-enhandbewe ging des pausen slechts een glimlach hadden, maar die den juisteren blik hadden op den paus als we reldpersoon, waar zij in tem een man zagen, met wien de wereld te doen had.

Maar daardoor ook blijkt het, dat het verschijn sel van den dag, de wereldbeweging bij den dood des pausen, iets geheel anders is dan een middeleeuwsch verschijnsel, — het is een verschijnsel van den nieuwen tijd, een modern verschijnsel; niet aan de Roomsche Kerk, aan den Roomschen bisschops zetel, aan den «heiligen stoel, " aan «Zijne Heilig heid" denkt de wereld bij den dood van den paus, maar aan de wereld zelf denkt zij, aan het wereldleven, aan een wereldpersoonlijkheid, een wereld positie, een wereldzetel.

Zij noem; wijlen Leo XIII den & & t%\.tx\.modernen paus. In en door hem bestond er voor haar een modern pausdom, een wereldpausdom, een pausdom in het moderne menschelijke leven; in zijn moderne worstelingen; in zijn wetenschappelijke worstelingen ; in zijn staatkundige worstehngen; in zijn zedelijke worstelingen; in zijn worstelingen om het leven en om levensidealen, om wijsheid en geluk, om vrede en geloof, om vrijheid, macht en nvloed; in zijn worstelingen om de inrichting van het leven, van het moderne leven, van het gemeenschapsleven met allerlei geesten; in zijn financieele, commercieele, industrieele en sociale worstelingen. Wat de paus zegt en zwijgt, doet en laat, raadt en ontraadt, afwijst of tegemoettreedt, goedkeurt of afkeurt, niet met een bul of interdict maar met een fijnen glimlach, met een lichtenden blik, met een diplomatieke opmerking of vmgerbeweging, met de soberste ingehoudenheid, met het laten gaan, vriendelijk of ongemerkt, dat werkt op de wereld van de Middellandsche zee tot de Ijszee, van Amerika tot Japan en China, van het paleis tot op de straat, van het geheim diplomatiek kabinet tot de stembus, van de scholen der geleerdheid tot in de scholen der kinderen. — De moderne man, die het wereldleven in zijn breedte omvat en in zijn fijnere bewegingen volgt, ziet dat moderne pausdom, onderscheidt het, en kent er de beteekenis van. Daarom was het oog van keizers en koningen, van staatslieden en volksleiders, van schrijvers en denkers, van de modernste geesten geïnteresseerd door het oog van den paus. Daarom deden alle geesten van den tijd op moderne wijze hun tocht naar Rome als naar Canossa; terwijl de protestantsche vorsten, Duitschlands keizer en Engelands koning, op hun wijze met eenige luidruchtigheid en praal naar het Vaticaan togen, wanend zichzelf daarin te doen uitkomen maar in waarheid om huns ondanks de moderne huldiging der eeuw te brengen aan den glimlach of de teruggetrokkenheid, aan het spreken of zwijgen van den paus, het moderne orakel van Rome.

Wordt hierin de derde wereldpositie van Rome geprofeteerd en voorbereid? Komt na het eerste Rome der keizers en het tweede Rome der Middeleeuwen, nu het derde, het moderne Rome der toekomst in het gezicht waar de moderne mensch heid niet in de praallijst van heerschappij en weelde, maar op den vrijen en onafhankelijken zetel dien de werelderkenning aller menschen handhaaft, haar middelpunt zoekt, het kruispunt van haar levenslijnen, het hoofd, het oog, den mond, de hand, den voet van aller erkenning afhankelijk, maar waarmee allen rekenen; den man van hooge diplomatie en fijne liberaliteit die aan allen hun vrije beweging verzekert, maar die daarmee allen bindt aan zich en daardoor aan den paus?

Welk geestelijk type zal dit Rome der toekomst dragen? hoever zal het den modernen geest tegemoet komen en vertegenwoordigen ? hoevar zal het van den modernen geest overwonnen en gebruikt worden ? Zal de wereldgeest der toekomst zelf den pauselijken zetel bezetten als een wereldzetel, als den heiligen stoel der moderne menschheid?

In Italië worstelen de tegenstellingen, het Cleri calisme en Liberalisme, het Socialisme en Anarchisme; — zal de zoen eenmaal worden gesloten door den openbaren intocht van de moderne repuiblikeinsche idee in het Vacitaan, en door het uitdragen van den pauselijken zetel, van den modernen paus der menschheid, uit de nog geïsoleerde g vertrekken in de volle ruimte van het menschelijke Ie-en, dat geen grenzen kent, geen macht, geen hoogheid en geen ideaal dan de gemeenschap, de gemeenschap, uit welke de vrije beweging aller geesten opbloeit tot de eenheid, die over allen beschikt?

Een zoen der wereld met - de »Kerk« is in Rome niet onnatuurlijk, niet onhistorisch en op den pauselijken zetel is die zoen ook in de toekomst niet onmogelijk: het moderne pausdom, dat men reeds eert, past aan de idealen van den wereldgeest die om de toekomst jaagt, en zoo zou dit pausdom op de lijn kunnen komen, die ook de Schrift voor de toekomst doet onderscheiden.

Wie Gods Woord liefheeft, zal op de teekenen der tijden letten.

Bie teekenen zijn in het heden opmerkelijk, al geven ze nog over de toekomst geen uitsluitsel.

En die teekenen zijn deze, dat misschien in geen enkel land ter wereld, en zeker cok niet in ons land, de toestanden en verhoudingen zijn zouden, zooals ze zijn, indien paus Leo XIII zijn invloed in andere richting had laten gelden. Die teekenen zijn ook deze, dat Leo XIII zijn invloed, zijn grooten invloed, niet zoozeer dankte aan Romes Kerk, aan haar leer, aan haar ban en vloek, aan haar zaligmakende pretentie, dan wel aan zijn geleerd heid en tact, aan zijn diploma'.ie, aan zijn liberaliteit, aan zijn kracht als modern man van zijn tijd, aan zijn verhouding tot de ketters van weleer, aan zijn willigheid om een wereldpositie in te nemen. Die teekenen zijn ook deze, dat Leo XIII die positie, die wereldpositie, die zijn diplomatie en liberaliteit, zijn moderne geest wist te winnen, van Romes bisschoppelijken zetel deed uitgaan en tot Romes pausdom deed terugkeeren; Leo XIII gaf de mo derne wereldpositie aan de Roomsche Kerk, aan het historische Rome.

Leo XIH was een modern man. Niemand kan iets inbrengen tegen zijn getrouwheid aan het ge loof der Roomsche Kerk, of tegen zijn leven; maar het oude «dwingt ze om in te gaan, » dat hij dan van Rome overnam, bracht hij zeker op moderne wijze in praktijk; in hem school niet slechts een zoon van de Kerk der Middeleeuwen, maar ook een oude classieke Romein, een humanist der Restauratie, een diplomaat van fijne aristocratische ontwikkeling, een man van de wereld in smaak en handeling, een Italiaan van den modernen liberalen tijd, een man van zijn eeuw, die aan de wereld worsteling deelnam naar de wijze der wereld. En zóó gaf Leo XIII een wereldpositie aan den pau selijken stoel aan Rome.

Rome heeft thans meer dan ooit zijn wereldpo sitie niet allermeest in zijn geloof, in zijn leer, in zijn heerschen over de gewetens van volken en vorsten, maar in de positie de wereldpositie van zijn paus, in den persoon van zijn uitverkorene te Rome, in de positie, die de paus in de wereld, in den modernen tijd weet in te nemen.

Begeerlijk dunkt ons deze toestand van Rome allerminst, en verre van navolgenswaardig.

Het exempel van den Christus, het apostolisch exempel, kunnen wij daarin niet terugvinden.

De Gemeente van Christus neemt naar de Schrift dan ook op gansch andere wijze positie.

Laat Rome zijn nieuwen p us kiezen en diens zetel hoog opheffen in den modernen tijd; — wij kennen de Gemeente van Christus, die niet door aanpassen, door diplomatie, door geleerdheid en slimheid, door een man en een zetel positie heeft in de wereld. — maar die een wereldpositie heeft, van alle tijden onafhankelijk, daarin dat zij aan de wereld het Woord van God verkondigt, hetzij dat volken en menschen hooren, hetzij dat ze het laten.

Neen, de positie en de beteekenis der Gemeente van Christus in de wereld, in landen en tijden, hangt niet aan een persoon en zijn wereldlijke positie, niet aan wereldsche verhoudingen, — dit is ook ijdelheid!

Maar de positie van Christus' Genoeente hangt aan haar geloof, aan haar trouw, aan haar overgegevenheid, haar getuigenis, haar trouwe en klare verkondiging van het Woord Gods voor heel de wereld, voor-troon en volk, voor alle leven.

Maar daarom zal de Kerk des Heeren ook haar oordeel dragen, zoo ze niet uit het geloof leeft, en zoo ze haar kracht in iets anders zoekt dan in het onverbloemde en onverkorte uitroepen voor de conscientiën der vorsten en volken van het Woord Gods voor heel het menschelijk leven.

Ongetwijfeld is het hier geschetste beeld van den paus verre van volledig. Aan de groote verdiensten van Leo XHI tegenover de wetenschap en de sociale quaestie; aan zijn terugkeer tot de theologie en wijsbegeerte van Thomas Aquinas; aan zijn breeden blik voor de belangen van heel de Christelijke kerk had meer recht kunnen gedaan worden.

Maar dit neemt niet weg, dat Ds. Sikkel volkomen terecht wees op de metamorphose, die het pausdom onder Leo XIII onderging.

Dat de „Roomsche pers liefst niet van een „modernen paus" spreken hoort, begrijpen we. Maar wie uit historisch oogpunt een vergelijking maakt tusschen Pius IX en Leo XIII, kan kwalijk anders oordeelen, dan dat Leo XIII beter zijn tijd verstaan heeft dan zijn onverzoenlijken voorganger, en daardoor grooter in macht en beteekenis is geweest.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 2 augustus 1903

De Heraut | 2 Pagina's

Uit de Pers.

Bekijk de hele uitgave van zondag 2 augustus 1903

De Heraut | 2 Pagina's