Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Bijzondere Universiteiten.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Bijzondere Universiteiten.

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Zoodra het wetsontwerp op het Hooger Onderwijs door de Regeering bij de Statengeneraal werd ingediend, liep het gerucht dat de Senaten der Rijksuniversiteiten ten opzichte van dit wetsontwerp verre , van gunstig waren gestemd. Al besloot men, gelijk dezer-dagen publiek werd meegedeeld, in een samenkomst van de Rectoren der Universiteiten geen openbare stappen te doen, men oordeelde toch eenparig, dat dit wetsontwerp voor de Lands-hoogescholen een gevaar opleverde, ja, dat heel de ontwikkeling der wetenschap er door werd bedreigd. Dat bij zoo eminent gevaar toch niet geheel mocht gezwegen worden, sprak van zelf. Prof. v, d. Vlugt trok bij de verkiezing van een Kamerlid te Leiden aan de brandklok en beval zijn eigen candidatuur aan door te wijzen op het gevaar, dat de Leidsche Hoogeschool zou worden leeggepompt. En daarna verschenen in het Handelsblad de bekende artikelen onder de doorzichtige pseudoniem Q. N., waarin op meer ernstige gronden de bezwaren 'tegen de erkenning der bijzondere universiteiten werden uiteen gezet. Ook de andere liberale bladen deden bedenkingen hooren, al blijft het feit opmerkelijk, dat de scherpste bestrijding van een hoogleeraar der Rijksuniversiteit uitging. Aan min-edelen concurrentiegeest mag dit bij een man van zoo hoog ideale levensopvatting als Prof. van der Vlugt natuurlijk niet worden toegeschreven. Maar wel teekent dit, hoe de doktrinaire opvatting van het monopolie der ofïicieële v/etenschap nog het sterkst in den kring onzer staatsprofessoren wordt gevonden. Daaruit alleen valt het te verklaren, dat onze Rijks-hoogescholen, die over schat van geld, over mannen van naam, over laboratoria en ziekenhuizen te be-. schikken hebben, zelfs het ooilam van den effectus civilis aan de bijzondere universiteiten misgunnen.

Nu binnen korten tijd de bespreking van dit wetsontwerp uit de sectiën der Tweede Kamer in de publieke behandeling zal overgaan, heeft Mr.Anema een goed werk gedaan, met de argumenten, door Q. N. en anderen in de pers tegen het wetsontwerp aangevoerd, nogmaals aan den toets der critiek te onderwerpen. Hijdeed dat in een lijvige brochure, die onder den titel Bijzondere Universiteiten bij de Drukkerij Vada te Wageningen het licht zag. Het betoog richt zich in hoofdzaak tegen de artikelen van Q. N. in het Handelsblad, en elk onpartijdige toeschouwer zal moeten toestemmen, dat in dit ridderlijk tweegevecht door den jongeren leerling aan zijn vroegeren meester menig rake stoot is toegebracht. Argument na argument wordt den tegenstander uit de hand geslagen met een beroep op hetgeen de coryphaeen der liberale partij zelf hebben gezegd. En ten slotte wordt in een aangrijpende peroratie een beroep gedaan op het rechtsbesef zelf onzer tegenstanders, om hen te doen gevoelen, dat de staat toch niet met sociale machtsmiddelen in den kamp des geestes op het gebied van het hoogere onderwijs mag tusschenbeide treden en de eene partij onderdrukken ten bate van de iandere.

Twee voorstellingen zijn het, als ik wel zie, die thans op het terrein van het Hooger Onder wijs om den voorrang vechten. Het is vooreerst de grondgedachte van Mr. de Savornin Lohman, van de richting van Prof. Van der Vlugt, door Q. N. thans in het Handelsblad nogmaals met klem" verdedigd en van de wet van '76, dat een Universiteit slechts daar is en dat slechts daar de wetenschap kan bloeienen de jongelingschap worden opgeleid tot waarlijk weten, waar mannen van de meest uiteenloopende richting, mits onbevooroordeelde en onpartijdige waarheid vorschers, naast elkaar werken en doceeren. Aan den anderen kant staat de groep van Dr. Kuyper en de zijnen, en een weldoordachte groep van katholieken, die meenen, dat de zoo pas' omschreven vereischten eerst daar worden gerealiseerd, waar eenheid van levensbeginselen het gezamenlijk corps van Academische docenten vereenigt. Aan beide zijden is eerlijkheid van bedoelen, diepte van overtuigmg en vraarachtigheid van wetenschappelijke kennis aan geen redelijken twijfel onderhevig. Welnu, waar de partijen zóó staan, is het daar niet plicht van den Staat, , voor beide opvattingen op zijn terrein gelijke voorwaarden van ontplooiing in de practijk te verschaffen?

Het is op dien grond, dat niet als een gunst, maar als een daad van zedelijk recht de erkenning der bijzondere universiteiten van den Staat wordt gevraagd:

De Staat geve èn effectus civilis aan bijzondere Universiteiten èn gelegenheid tot [aanvulling door bijzondere leerstoelen voor wie meenen dat dit de voorkeur verdient. Niet de machtsdaad van den Staat, de worsteling der partijen zelf moet dezen strijd beslissen.

Dat is zedelijk gebruik der rechtsmacht.

Het is op deze gronden, dat wij voor het forum der publieke opinie en voor dat in 's Lands raadzaal vrijmoediglijk en met klem de vordering stellen; Mijne Heeren, wijst dezen eisch om recht niet af! Hecht aan het ingediende ontwerp Uw zegel; laat het wet worden; laat de kamp der geesten in hoogste instantie niet langer ontsierd worden door het gebruik van brute machtsmiddelen, ntaar laat ons den strijd om de wetenschap en om de ziel van ons volk strijden met het alleen doeltreiïend wapentuig van ons hart en ons intellect! Dan eerst wordt die waarlijk gevoerd in vrijheid! Want Ge weet het: La liberie n'existe jamais, quand elle n'est qu'une tolerance et pas un droit!

Door dit kloek, geschreven betoog heeft Mr. Anema aanspraak op den dank van allen, die voor de vrijheid van hooger onderwijs opkomen.

Hij heeft niet alleen door scherpe dialectiek zijn teganstander willen ontwapenen, maar gepoogd door een beroep op zijn rechtsgevoel hem tot een hooger standpunt op te voeren.

Daarin vooral ligt de waarde van dit verweerschrift.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 18 oktober 1903

De Heraut | 4 Pagina's

Bijzondere Universiteiten.

Bekijk de hele uitgave van zondag 18 oktober 1903

De Heraut | 4 Pagina's