Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Buitenland.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Buitenland.

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Frankrijk. Scheiding van kerk en staat.

Wat zuilen de gevolgen zijn, wanneer het er eindelijk toe komt, dat de Fransche regeering het concordaat met den paus te niet doet? De Fransche radicalen en socialisten hadden gehoopt, dat de kamer van afgevaardigden de kerkelijke goederen aan'de cultus-vereénigingen, die in de verschillende gemeenten volgens de wet moeten opgericht worden, zou toewijzen. Dan was de eenheid en de kracht der Roomsche kerk verbroken. Er waren ook menschen, die verwacht hadden dat, wanneer de kerkelijke goederen aan vereenigingen waren toegekend, daardoor de beweging tot reformatie in de Roomsche kerk, bevorderd zou worden. Wanneer eene Roomsche kerk niet meer het gezag van den paus wenscht te erkennen, zou zij toch recht blijven houden op haar kerkgebouw. De meerderheid bepaalde, dat de kerkelijke gemeenten, die zich natuurlijk dadelijk als cultusvereenigingen zullen constitueeren, de wettige erfgenamen van het kerkegoed zijn moeten. De socialistische rapporteur verklaarde rondweg: „Wij hebben nooit de gedachte gehad, aan de Roomsche kerk haar erfgoed te ontrukken, om het den s^pheurmakers als premie aan te bieden." Ook andere redenaars gaven te kennen, dat het hun er niet om te doen was, scheuring in de Roomsche kerk te voorschijn te roepen. Wanneer de leiders der meerderheid zich aldus niet uitgesproken hadden, zou de stemming geheel anders geweest zijn. De radi cale en anticlericale senator Delpech verklaarde, dat men de pastorieën voor een geringen prijs, alleen uit beginsel, aan de kerken moest verhuren; dat arme gemeenten uit de staatskas ondersteuning zouden krijgen voor het onderhoud harer kerkgebouwen, en dat de geestelijken tot het eind huns levens hun staatstractement zouden behouden.

Toen de Protestantsche afgevaardigde Réveillaud er op wees, dat het ware Christelijk geloof geen politiek drijft en niet heerschzuchtig is, werd hij door zijne medeafgevaardigden met vijandige, spotachtige opmerkingen in een hoek geduwd. De aanvoerder der socialisten Jaurès meende hen, die van eene reformatie in de Roomsche kerk droomen, te moeten zeggen, waarop het volgens hem stond. Frankrijk, zoo betoogde hij, heeft in de i6de eeuw de Reformatie verworpen, om zich van lieverlede te richten tot de vrijdenkers; de genius van Frankrijk is niet geneigd om zich van Rome los te maken, maar om zich revolutionair te betoonen. Wij vreezen dat Jaurès gelijk heeft. In Frankrijk kent men alleen de tegenstelling: Ultramontaan of vrijdenker. Een streven naar reformatie is helaas niet te ontdekken. Hier en daar openbaart zich wel bij dezen of genen priester het verlangen om zich los te maken van de Roomsche hiërarchie, doch maar al te dikwijls blijkt hf.t, dat louter rationalistische overwegingen hem daartoe brachten.

Rusland. Eindelijk vrijheid van conscientie.

De ervaring leert dat ingrijpende reformatiën alleen tot stand komen door den drang der feiten. Er moet een geweld gepleegd worden, er moet een opstand ontstaan; een oorlog moet het land teisteren; de ellende moet ten top stijgen, en dan komt de mensch er toe om te buigen voor de eischen van het recht. Dan blijkt het dat de Heere Souverein is, dat hij het woeden der volken en het bedenken van ijdelheid door de vorsten gebruikt om zijne kerk vrijheid te geven; dan wordt de mensch in al zijn niettigheid ten toon gesteld.

De oude Grieken noemden den oorlog den vader aller dingen, hetgeen met hun heidensch standpunt overeenkwam; Luther zeide terecht dat hij de heelmeester is van kranke tijden. k Zeker is het, dat de oorlog een sterke baanbreker is. Onder Gods genadige leiding werden vele oorlogen tot smelttorens voor de volken. d Als Napoleon niet als tuchtroede over de vol­ h ken gesteld was, zouden velen niet den rug n gekeerd hebben aan het rationalisme. Maar W nu werd de Fransche geweldenaar een middel, waardoor menigeen tot belijdenis van zonde en schuld voor den Heere kwam, waardoor weer nieuw leven in de kerken ontwaakte.

En nu is ook de oorlog van Rusland met Japan het middel geweest om eene omkeering in Rusland te weeg te brengen, waarvan de beteekenis niet hoog genoeg gewaardeerd worden kan. Den laatsten Zondag van April is voor Rusland vrijheid van conscientie afgekondigd! Noch binnenlandsche opstanden, noch tallooze moorden op hooggeplaatsten, noch vertoogen van de Evangelische Alliantie, noch manifesten van revolutionaire comité's, "hadden dit kunnen afpersen. Maar de oorlog heeft het gedaan. In den oorlog vochten en stierven de verketterde leden van „buitenlandsche" confessies, in één gelid met de aanhangers der orthodoxe staatskerk, en in het vaderland waren „de afvalligen" van de staatskerk tot het brengen van de grootste offers bereid. Het veldlazeret onder leiding van professor Zöge vou Manteuffel, onderhouden door de penningen der Duitschers uit St.-Petersburg en de Oostzeeprovinciën, deed op het slagveld wonderen v> n zelfopofferende liefde, en in Rusland waren de Luthersche Duitschers niet betrokken in de revolutionaire woelingen der Russische bevolking. Roomschen en Joden vielen in massa's door het moordend vuur der Japanners, terwijl Mahomedanen over een afstand van 5000 werst den Siberischen spoorweg in hun macht hadden, zonder dat zij in verzoeking kwamen het Rus sische leger de hartader af te snijden. De staatskerk met hare wagonladingen heiligenbeeldjes bleek den volksgeest niet te kunnen beheerschen; zij bracht midden in de crisis mannen als Gapon en andere volksverleiders voort. Wel vormden de Roomsche Polen hierop eene uitzondering ; maar de Russische regeering is sedert lang gewoon, dat dezen elke gelegenheid aangrijpen, om zicli van de Russische heerschappij te ontdoen.

Eindelijk hebben de machthebbers dan toch ingezien, dat er iets gedaan moest worden voor hen, die zich tegenover vorst en volk het loyaalst betoond hadden.

De Metropoliet van St.-Petersburg, een der 12 leden der Heilige Synode, verklaarde, dat het onwaardig was, dat de Staatskerk andersdenkenden van hunne vrijheid beroofd had.

Tot hiertoe was het ieder in Rusland verboden, propaganda te maken voor zijn geloof; alleen de mannen van de staatskerk mochten dit doen. Het eerste wat de Russen in Mantsjoerije deden was .... het sluiten van alle Evangelische bedehuizen. Eerst toen de heidensche Japanners dit land veroverd hadden, konden de vrienden van het Evangelie hopen, dat er betere tijden zouden aanbreken. In de Russische Oostzeeprovinciën werden predikanten tot gevangenisstraf veroordeeld, omdat zij gemeenteleden tot het Heilig Avondmaal hadden toegelaten, die valschelijk in de registers der Staatskerk waren geboekt. Wanneer deze menschen hunnen kinderen eene Luthersche opvoeding gaven, werden deze hun ontrukt en naar ver verwijderde kloosters gebracht. Luthsrsche schoolkinderen werden ge dwongen de godsdienstoefeningen der Griekschor'hodoxe kerk bij te wonen. Het ergst waren er die Russen aan toe, die tot de een of andere secte behoorden. Zij werden zóó vervolgd, dat zij alleen in dichte wouden den Bijbel konden lezen of het land moesten verlaten. Stundisten en Molekanen werden tot gevangenisstraffen veroordeeld, ja zelfs naar Siberië verbannen. Het spreekt van zelf, dat zij geen openbare ambten konden bekleeden, niet benoembaar waren tot voogd en ook niet tot gezworenen konden gekozen worden. Ditzelfde gold ook voor de „oudgeloovigen, ", welke te rekenen zijn tot het degelijkste deel van het Russische volk, die zich alleen om eenige veranderingen in den ritus en om eenige ceremoniën van de staatskerk hebben afgescheiden.

Het bouwen van nieuwe, ja het herstellen van oude kerkgebouwen van Evangelische of Roomsche kerken mocht alleen geschieden met toestemming van de ambtsdragers der Grieksche kerk; sekten mochten in het geheel geen bedehuizen hebben! Nu mogen allen eigen kerken hebben. Door het reusachtige rijk gaat een zucht van verlichting; straks zal men jubelen. De Czaar heeft het hart van 30 millioen zijner onderdanen gewonnen, die nu voor den staat zullen kunnen arbeiden zonder in hem hun grootsten pijniger te zien.

Sedert de afschaffing van het lijfeigenschap is in Rusland'door den Czaar geen gewichtiger besluit genomen dan toen Nikolaas II, afkondigen liet, dat er vrijheid ^van conscientie in het land zijn zou.

Al mocht nu ook de oorlog in Oost Azië ongelukkig voor Rusland afloopen, dit is zeker dat de Czaar het hart van het beste deel zijner onderdanen gewonnen heeft. Wij houden er ons van overtuigd, dat door het besluit om conscientievrijheid te geven, de Czaar meer gedaan heeft om den geest der revolutie te bezweren, dan alle politie-maatregelen en het gewelddadig optreden van het leger.

De Czaar heeft heel wat te overwinnen gehad, eer hij in zijn jongste ukase de vrijheid van conscientie afkondigde. Immers de voorstanders van het beginsel, dat de Staatskerk alleen het recht zou hebben, om voor hare leeringen propaganda te maken, redeneerden aldus: Rusland is steeds het bolwerk geweest, dat Europa beveiligde voor de aanvallen van Aziatische horden. Rusland was in dien strijd sterk door zijne kerk. Die kerk moet daarom sterk blijven en niet verzwakt worden, doordat haar bloed afgetapt wordt door propagandisten van verschillende kerken of secten, die menigmaal, met hunne van de Grieksch orthodoxe kerk verschillende leeringen, ook revolutionaire denkbeelden verkondigen. Deze denkbeelden werden vooral voorgestaan door Pobedonoszew, den procureur der Heilige Synode. De Czaar heeft daarom met Pobedonoszew moeten breken, en als men weet hoe groot diens invloed in Rusland was, dan beseft men, dat het voor den alleenheerscher heel wat geweest is, om het bestaande stelsel dat zoovele jaren gevolgd en met zooveel talent bepleit was, los te laten. Wij mogen echter den Heere daarvoor danken dat het daartoe kwam.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 21 mei 1905

De Heraut | 4 Pagina's

Buitenland.

Bekijk de hele uitgave van zondag 21 mei 1905

De Heraut | 4 Pagina's