Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Buitenland

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Buitenland

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Hongarije. C a 1 v ij n-1 i 11 e r a t u u r. De Gereformeerde Kerk van Hongarije telt niet minder dan 2, 000, 000 zielen. Niettegenstaande de reformatie der Keik van Hongarije van Calvijn uitging, is het bevreemdend, dst tot voor korten tijd zeer weinig werken van en over Calvijn in de Hongaarsche taal verschenen. Nadat de verdienstelijke levensbeschrijving van Calvijn door Emerich Ré/ész, den beroemden predikant en kerkgeschiedvorscher te Debreczen, bij gelegenheid van de herdenking van het feit dat de reformator voor drie honderd jaar stieif (dus in 1864) verscheen en in hetzelfde jaar een tweeden druk beleefde, — werd er geen werk .van of over Calvijn in het licht gezonden. De Tneologische strijd van '70 en '80 nam»de Godgeleerden en predikanten zoozeer in beslag, dat niemand er aan dacht de werken van Calvijn voor zijn Hongaarsche volgelingen en geestverwanten toegankelijk te maken, terwijl men er ook niet aan dacht om hetgeen in Zwitserland, Duitschland, Frankrijk, Nederland, omtrent Calvijn werd nagevorscht en in het licht gezonden, aan het Hongaarsche volk mede te deelec. De beide vertalingen van Calvijn's werken, die in de XVilde eeuw verschenen — de Institutie (Uitgave van rss9) oor Adalbert Molnar de Szencz (1624, Hinau) en deGeneefscheCatechismus (1695, Kolozsvai), zijo deels wat de taal betreft zeer verouderd, eels geheel uitverkocht. Wel verschenen twee eschriften die als bewijzen van bekwaamheid m het professoraat uit te oefenen, in het licht ezonden werden: Calvijn's leven en Kerkenrdening (1894) door Alexander Jancso en alvijn's Theologie door Kaïl N< gy (r894); och deze werken werden haast niet in breede en kring bekend.

Htt is alsof men in de XXste eeuw zijn chade heeft willen inhalen. Aanleiding daartoe

is geweest het 400-jarig gedenkfeest van Calvijns geboorte. Het Hongaarsche prot. letterkundig genootschap gaf in 1903 een Hongaarsche vertaling van de eerste uitgave van de Institutie, van de hand des hoogleeraars Katl Nagy. In r9o6 verscheen de inaugureele redevoering van Dr. Bela Kun, hoogleeraar in het Kerkrecht aan de Universiteit te Debreczen, getiteld: De Kerkenordening van Calvijn, waarin hij de grondstellingen bespreekt die de reformator volgde bij het opstellen van zijn Kerkenordening.

Daarna is een jong, geleerd predikant opgetreden, die een poging waagde om belangrijke geschriften van Calvijn, welke het Hongaarsche volk tot hiertoe niet kende, uit te geven. Door zijn arbeid en die van gelijkgezinde jonge ambtgenooten verschenen van 1907 af:

r. De Geneefsche Catechismus. 2. De noodzakelijkheid van de reformatie der kerk. 3. Tractaat over de reliquiën. 4. Brief van den kardinaal Sadolet met Calvijn's antwoord. 5. Bief van paus Paulus Hl met de opmerkingen van Calvijn. 6. Da Geloofsartikelen der Theologische faculteit van Parijs met tegenschrift van Calvijn. 7. Het leven van Joh. Calvijn, door Th. Beza. 8. Psychopannychia. 9. Antwoord van Calvijn aan A. Pighius over de vrijheid van den wil. Deze 9 stukken vormen twee deelen. Het derde deel, dat nog verschijnen moet, maar reeds ter perse ligt, zal over het proces van Servet handelen.

Het rode stuk is een kerkhistorische monogrïfij over Calvijn en Servet. Het iide zal eene vertaling van AtDefensii orthodoxa.e fidei contra errores Mich. Serveti (verdediging van de rechtzinnige belijdenis tegen de dwalingen van M, Servet) zijn. Het 12 de moet Servei's brieven aan Calvijn bevatten.

Het 13 ie zal de acten van het proces van Servet behelzen. In het vierde deel zal men vinden: r4''. De kleine verbande ing over het Avondmaal. De reeds verschenen deelen zijn in eenvoudig Hosgaarsch vertaald en voor geringen prijs verkrijgbaar.

Het General-convent der Hongaarsche Gereformeerde Kerk heeft den hoogleeraar Jozef Szabo (te Debreczen) opgedragen eene populaire gtïilustreerde biografie van Calvijn te laten drukken, die in eenvoudige maar classieke taal, waaruit edele geestdrift spreekt, de levensgeschiedenis van den stichter van den Hongaarschen Godsdienst, gelijk de Gereformeerde relegie meermalen in Hongarije genoemd wordt, doet kennen. Van deze kleine biografie werden reeds 40.000 exemplaren verkocht. Kennelijk is dit werkje wat men tegenwoordig noemt „ingeslagen". Een Hongaar verklaart er van, dat ieder die dit leest, als door een ademtocht van den geest van Calvijn wordt aangeroerd.

Maar dit was slechts het begin. De wezenlijke oogsttijd volgde voor de Hongaarsche Calvijnlitteratuur in het begin van den zomer. Immers de volgende verschenen :

a. Te Debreczen gaf een comité de reeds hierboven genoemde biografie van Révész op nieuw uit. Ofschoon enkele bijzonderheden uit het leven van Calvijn door nader onderzoek beter in het licht zijn gesteld, is dit werk niet verouderd. Omtrent sommige voorvallen en omstandigheden in Calvijn's leven moge men in den tegenwoordigen tijd beter ingelicht zijn, door de opvatting van Calvijn's karakter, leer en arbeid is het jverk van Révécsz een boek dat ziJQ beteekenis niet verloren heeft.

b. Calvijn's brieven aan vrouwen. Volgens opdracht van de Suzanna Lorantsy-Vereeniging vertaald en uitgegeven door Dr. Paul Pruzsinszky (hoogleeraar te Boeda Pest). Dit boek bivat op 198 bladzijden 43 brieven die Calvijn tot vrouwen richtte. Onder de 14 dames aan welke door den reformator brieven, gericht werden ontving de Hertogin van Ferrara er r, de Koningin van Navarre 5, de Markiezin van Rothelin 4 Mevrouw de Fabais 7. Tot hiertoe waren de brieven van Calvijn aan het Hon gaarsche volk onbekend. De vertaling laat zich gemakkelijk lezen; bij eiken brief staan verklarende aanteekeningen, die inlichtingen geven omtrent de persoon van de ontvangster en over de zaak waarover de briefwiEseüng gaat.

A. Keresziyen valids rendszere (Institutie van den Chr. Godsdienst) volgens de uitgave van 1859 in het Hongaarsch vertaald door A. Czeglédi en A. Róbold. Dit deel behoort eigenliJK tot de door Cseglédi ondernomen vertaling van de werken van Calvijn, waarover wij hier boven spreken. Doch daar het als Ve deel van de Getef. kerkbibliotheek verscheen, en door de uitvoering van de andere deelen van het werk verschilt, wordt het hierbij genoemd. De vertaling is goed geslaagd; het werk van de XVIe eeuw spreekt in de taal der "XXste tot ons.

d. Kdlvin fdnos (Biografis van Calvijn, door P/of, Dr. Paul Pruzsinsky). Het eerste deel verscheen; het werd uitgegeven door de Geref, a kerkbibliotheek. De schrijver werd door de Universiteit van Gei; ève tot doctor honoris g causa benoemd. Hij schildert het leven van Calvijn W tot zijn .terugkeer naar Geneve. Maar dit werk j is meer eene populaire beschrijving, zij het ook eene uitvoerige, van Calvijn's leven, dan eene wetenschappelijk critische.

e. Gedachtenis van Calvijn. Redevoering gehouden in de algemeene vergadering van de Gereformeerden kerkeraad te Debreczen door Jozef Dicscfi, predikant, waarin hij o.a. ook deze woorden doet hooren: „Voor ons is de naam van Calvijn een kracht nevens helE/an gelie, en voor de menschheidde wortel, waaruit de geheele daaraan volgende geschiedenis der menschheid begon uit te spruiten".

f. Ter gedachtenis van Calvijn. Uitgegeven doot het Hongaarsche Prot. letterkundig genootschap. aanschouwelijk beeld van de per soonlijkheid des reformators. Hij stelt Calvijn voor als de dankbare leerling tegenover zijne onderwijzers, als de getrouwe vriend, als den man die weenen kon met de weenenden, die blijde kon zijn met de blijden, die zijn ambtgenooten met verlrouwen bejegende, die onverdroten naar eenheid en vereeniging streefde en vrijmoedig en onbeschroomd tegenover de machtigen der wereld was. Karl Nagy teekent Calvijn daarna als „dogmaticus" en „zedenleeraar"; Dr. Bela Kun als „organisator der kerk"; Stefan Pap (hoogleeraar te Budapest) als „herder"; Dr. Jozef Erdöj als „uitlegkundige"; Dr. Gera Antal (hoogleeraar te Papa) als „paedagoog en Echoolstichler".

Wij verheugen ons in dit alles zeer. Het kom: ons voor, dat wanneer er in de Hongaarsche Gereformeerde Kerk niet een vragen was naar de oude, beproefde waarheid, hét niet denkbaar zou geweest zijn, dat zoovelen naar de pen hadden gegrepen, om het Hongaarsche Gereformeerde volk voor te houden, welk een kracht er in de XVIde eeuw van den reformator van Geneve uitging.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 30 januari 1910

De Heraut | 4 Pagina's

Buitenland

Bekijk de hele uitgave van zondag 30 januari 1910

De Heraut | 4 Pagina's