In de eerste plaats toonden we tegenover

In de eerste plaats toonden we tegenover Dr. Eromsigt aan, dat zgn voorstelling, alsof de Vrije Kerk haar ontstaan te danken zou hebben aan het Independentisme, niet juist was. De Vr^e Kerken die in Zwitserland, Frankr^k en Schotland In de vorige eeuw ontstaan zgn, hebben historisch met het Independentisme lüets te maken en hebben zich niet Independentlstisch, maar Gereformeerd Ingericht. Ze waren een protest tegenover de overheersching van de Eerk door den Staat en gingen van de zuiver Calvinistische gedachte uit, dat de souvereiniteit van de Eerk niet aan de Overheid, maar aan Christus toekomt.

Uit dit historisch vaststaande feit volgde in de tweede plaats, gelgk we een vorig maal opmerkten, dat het daarom niet aanging, in ons land van een strijd voor of tegen de Vrije Kerk te spreken. De naam Vrije Kerk kan alleen gebruikt worden als tegenstelling met de Staatskerk, en waar zulk een Staatskerk in ons land niet bestaat, kan er van een Vrije Eerk ook geen sprake wezïn. Alle Eerken in ons vaderland zijn Vrije Kerken, evengoed de Hervormde Kerk als de Gereformeerde Kerken. Wie daarom de leuze aanheft: tegen de Vrije Kerk, gebruikt óf een term, die onjuist en misleidend is, óf hij zou terug willen keeren naar den toestand van vroeger eeuwen, toen de Overheid een bepaalde Kerk als publieke Kerk erkende en over deze Kerk zeker zeggenschap uitoefende. Gesteld dat Dr. Kromsigt dit laatste bedoelde, dan zou zgn strij i echter niet tegen onze Kerken moeten gaan, maar tegen de Grondwet van den Staat. Het Is deze .Grondwet, die er zich tegen verzet, dat de Overheid in Nederland een Staatskerk erkennen zou.

Onze laatste opmerking, die we aan Dr. Eromsigt In overweging wenschen te geven, is deze, dat ook de tegenstelling tusschen de Vr^e Kerk-Idee en de Gereformeerde Volkskerk-Idee niet juist Is. Indien Vrge Kerk toch niet anders zeggen wil, dan dat zulk een Kerk onafhankelijk staat tegenover den Staat, dan volgt hieruit, dat het zeer goed denkbaar en mogelijk is, dat een volkskerk tegelijk een vrge Kerk kan wezen. Wanneer in Denemarken, waar heel het volk tot de Luthersche Kerk behoort, de Regeering den band met de Staatskerk doorbrak; wat bg een radicaal Ministerie, grl^jk Denemarken reeds meermalen had, zeker niet ondenkbaar zou wezen; dan zou de Luthersche Kerk In Denemarken een vrije Kerk worden, zonder dat ze ophield de volkskerk van Denemarken te wezen. En omgekeerd Is het evenzeer denkbaar, dat de Staat officieel een Kerk erkende en handhaafde, die slechts een zeer gering deel van het volk omvatte en dus allerminst op den naam van volkskerk aanspraak zou kunnen maken. Een voorbeeld hiervan zien we in Engeland en Schotland, waar de Staatskerk steeds meer In ledental achteruit gaat en de Vr^e Kerken aan ledental winnen, zoodat In deze belde landen de meerderheid der bevolking niet meer tot de Staatskerk, maar tot de Vr^e Kerken behoort. Juiste c^fers hier te geven is uiterst moelijk, omdat een volkstelling, waarbij ieder heeft op te geven, tot welk kerkgenootschap hij behoort, In deze landen niet wordt gehouden. Men kan de onderlinge verhouding dus alleen bij benadering afmeten naar het getal parochies. Nu had de Staatskerk In Engeland In 1801 4, 289, 883 parochies, terwijl de vrge Protestantsche Kerken saam maar 881, 249 parochies bezaten; in 1896 was de verhouding echter reeds zoo veranderd, dat de Staatskerk 6, 778, 288 parochies had en de overige Protestantsche Kerken 7, 600.003. In minder dan een eeuw hadden de Vrije Kerken de Staatskerk niet alleen ingehaald, maar zelfs overtroflen. Gaat dit proces door, dan zal na niet zoo langen tijd de overgroote meerderheid van het volk zich van de Staatskerk hebben losgemaakt en bij de Vrtje Kerken zich hebben gevoegd. Nu z^n in Engeland deze Vrije Eerken zeer verbrokkeld, maar In Schotland, waar ze zich hebben saamgevoegd tot de Vereenigde VrQe Kerken, vormen ze een eenheid, en reeds thans doet deze ééne Vrge Kerk In ledenaantal zeker niet voor de ofBcieele Staatskerk onder.

Ook de bedenking, dat de Vr^e Kerk toch bedoelde de volkskerk los te laten en zich terug te trekken binnen een kleinen kring van beslist geloovigen, is historisch niet juist. Wanneer men de geboortegeschiedenis van deze Vrije Kerken nagaat, dan ziet men schier overal, dat de bedoeling en toeleg juist omgekeerd was om keel het volk uit de macht der Staatskerk vrij te maken. B^ de stichting van de Vrije Kerk In Waadtland werd dit zelfs uitdrukkelijk uitgesproken. Dat dit doel In Zwitserland, Frankrijk en Schotland desniettegenstaande niet is bereikt en slechts een deel van de bevolking is meegegaan, was niet te wijten aan de stichters der Viije Kerk, maar aan de Overheid, die met allerlei dwangmaatregelen de Staatsk^k in stand hield en de Vr^'e Kerk vervolgde. Ook hier Is de voorstelling, die Dr. Kromsigt van de vrije Kerk-Idee gaf, C dus met de historie dezer Kerken In str^d. En wat .ons eigen land aangaat, moge het juist wezen, dat in een latere periode der Scheiding men de Hervormde Kerk wel eens voor een valsche Kerk verklaard heeft en zich individueel van haar heeft afgescheiden, om een nieuwe Kerk te stichten, maar de oorspronkelijke gedachte van de Vaderen der Afscheiding was dit niet. En zeker kan dit verwijt niet worden ingebracht tegen de leiders der Doleantie in 1886. Het kenmerkende van de Doleantie was toch juist, dat de Kerkeraad het juk der Synodale hiërarchie afwierp voor heel de gemeente. Dat niet heel de gemeente met deze daad van den Kerkeraad is meegegaan en daardoor in de Kerk een scheuring is ontstaan, moge te betreuren wezen, maar doel en toeleg van den Kerkeraad was dit niet.

Natuurlijk raakt dit alles niet rechtstreeks het principieele vraagstuk, waarover het geding tusschen Dr. Kromsigt en ons loopt. Een Gereformeerde volkskerk, zooals bij dit wenscht, achten we practisch onmogelijk. Wie heel het volk In de Kerk wil opnemen en behouden, kan dit niet anders doen dan door de belijdenis dier Eerk tot een schijnbelijdenis te verlagen en de sleutelen der tucht ongebruikt te laten. Maar op dit vraagstuk gaan we thans niet verder in; de Standaard heeft pas op uitnemende wijze in een breede reeks van artikelen uiteengezet, waarom zulk een Volkskerk niet deugt. Ons doel was alleen te laten zien, waarom de leuze van Dr. Kromsigt onjuist is en door ons niet aanvaard worden kan. De tegenstelling Is niet: Vrije Kerk of Gereformeerde Volkskerk, maar een Kerk, die ernst maakt met haar belijdenis en tucht, óf een Kerk, die feitelijk haar belijdenis prijsgeeft en die geen tucht oefenen durft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen