De beteekenis van Calvijn.

Er is, — gelijk De Statrdaard terecht opmerkte — zeker reden om dankbaar te wezen voor de warme hulde, - die bij gelegenheid van het gedenkfeest der Reformatie van verschillenden kant gebracht is aan Calvijn, zoowel om ^le beteekenis, die hij gehad heeft voor de Reformatie in het algemeen, als bijzonder voor de Reformatie in ons vaderland.

Dat bij dit vierde eeuwfeest der Reformatie de persoon vali Luther op den voorgrond stond en - vooral op hem de aandacht gevestigd werd, sprak-vanzfelf en was niet anders dan recht. Ook wij, Calvinisten, wenschen geen oogenblik te vergeten, dat de Reformatie haar oorsprong dankt niet aan Calvijn, maar aan Luther. Het is zijn kloeke daad geweest, dat de Kerk uit haar Babylonische gevangenschap verlost heeft.

En waar op die', daad de nadruk viel, moest wel inzonderheid op Luther het oog worden gericht, om God te danken voor wat Hij in' Luther aan heel de Protestantsche Kerk heeft geschonken. .Calvijn zelf zou dit niet anders gewild hebben, .die onder de Reformatoren Luther verreweg het hoogst heeft gesteld en hem een der uitnemendste dienstknechten Gods 'heeft genoemd.

Maar het niet zoo denkbeeldig gevaar, dat dit gedenkfeest der Reformatie gebruikt zou worden, om dè beteekenis, die Calvijn voor ons land en voor de Reformatie in het algemeen gehad heeft, te verdonkeren en ons onder-de suggestie te brengen van Luther's invloed en de Duitsche Theologie, is gelukkig gemeden. Volmondig werd erkend, dat de Reformatie in ons vaderland niet te danken' was aan Luther, maar van meet af haar eigen weg was gegaan en vooral in haar latere ontwikkeling een beslist Calvinistisch karakter had getoond. En evenzeer werd erkend, dat we ons voor die Calvinistische afkomst niet hebben te schamen, omdat, gelijk Bakhuizen van der Brink het uitsprak, »het Calvinisme de hoogste ontwikkelinjjsvorm in het godsdienstig en staatkundig beginsel der zestiende eeuw was". Wie de artikelen las in het Reformatienumm.er van de sStemmen des Tij ds" werd dan ook getroffen, door de warme lofspraak, die hier - gevonden wordt op het Calvinisme. Zelfs Dr. de Visser, die de Reformatie en de Staatkunde behandelde, schonk aan Calvijn's politieke denkbeelden verre de voorkeur boven die van Luther, en erkende, dat ze de grondslag waren geweest van de nieuwe politieke ontwikkeling, van Europa.

Zoo is er dan wel in de laatste vijftig jaren een geheelc omkeer gekomen in het waardeeringsoordeel over Calvijn en het Calvinisme. Zag men vroeger in Calvijn niet anders dan den man, die het praedestinatiedogma op de spits had gedreven en Servet verbrand had, en golden dè Calvinisten als de meest onverdraagzame en fanatieke secte onder de Protestanten, waarvoor men niets geen sympathie voelde en wier komst in ons goede vaderland eigenlijk als een ramp beschouwd werd, thans sloeg dit oordeel geheel, om, al mag die antipathie bij enkele kleinere geesten nog nawerken. Drieërlei factor droeg daartoe, meenen we bij. Vooreerst, dat, waar vooral enghartige en bekrompen theologen niet in staat bleken de groote beteekenis van het Calvinisme voor ons vaderland te waardeeren', de liberale historieschrijvers, een Bakhuizen van den Brink, een Fruyn, • een Naber dit odium van het Calvinisme hebben weggenomen en erkend hebben, dat het Calvinisme de groote macht was geweest, die ons volk uit de dwingelandij van Spanje had verlost en, de gouden eeuw onzer vrijheid ons had gebracht. In de tweede plaats, dat het Calvinisme zelf onder de leiding van Groen van'Prinsterer eerst en daarna van Dr. A. Kuyper uit zgn doodslaap, waarin het verzonken lag, weer opstond en een vitaliteit en levenskracht ontplooide, waardoor het bleek-een rijke biiteekenis ook voor het leven van onzen tijd te hebben. En in de derde plaats, dat ook in het buitenland een geheel andere waardecring van het Calvinisme zich baan brak. Engelsche en Amerikaansche schrijvers erkenden, hoeveel deze beide landen voor hun politieke en religieuse ontwikkeling aan het Calvinisme te danken hadden.

Döumerguc in Frankrijk teekende het levensbeeid van Calvijn haast met. al te idealistische trekken. En ook in Duitschland. zelf bracht men hulde aan Calvijn.

We behoeven slechts de'namen van een Dilthcy en een Troeltsch te noemen, om van anderen te zwijgen. Zoo moge het lang geduurd hebben, voordat het Calvinisme de eereplaats kreeg, die het toekwam, maar die eereplaats wordt het thans ook ten volle geschonken. Er zijn natuurlijk altoos enkele achterlijke nakomers, die nog liefst met de trekschuit varen, en daarom van Calvijn en het Calvinistne niet anders dan met zekere minachting spreken. Maar de betere en edeler geesten ook onder ons volk, zelfs al zijn zij niet Calvinist, hebben de groote beteekenis van Calvijn en het Calvinisme zonder eenige aarzeling erkend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen