Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Van de Kerk.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Van de Kerk.

20 minuten leestijd Arcering uitzetten

XXXIX.

Dit is een getrouw woord, en alle aanneming waardig, dat Christus Jezus in de wereld gekomen is om de zondaren zalig te maken, van welke ik de voornaamste ben. I Tim. 1:15.

Met de algeheele wijziging, die het Kerkelijk leven, onder den invloed der Pilgrimfathers, in de Vereenigde Staten van Amerika onderging, trad niet alleen een geheel nieuwe regeling in het verband tusschen Kerk en Staat in, maar keerde de Kerkrechtelijke positie, voor elke groep, die zulks wenschte, ten deele alt^jans, tot de oorspronkelijke Apostolische zuiverheid terug. De Christelijke Kerken ontvingen nu volledige vrijheid van beweging, ze voorzagen geheel in eigen levensbehoeften, en kozen elk naar innerlijke aandrift haar eigen koers, en dat wel zoo, dat er van een prijsgeven van den Staat aan het brute ongeloof ganschelijk geen sprake was. Hierop moet te meer nadruk gelegd, omdat in Frankrijk ook wel de volledige vrijheid van het Kerkelijk leven geëerd wordt, en alle geldelijke steun van Staatswege aan de Kerken is opgezegd, edoch onder de heerschappij van een geheel ander, tegenovergesteld beginsel. In Frankrijk toch plaatste de Overheid zich, bij de algeheele vrijverklaring der Kerken, op volstrekt ongeïoovig, anti-religieus standpunt. De tegenstelling tusschen het standpunt dat ten deze door de volgelingen te Washington in Amerika, en te Parijs door Poincaré en zijn geestverwanten wordt ingenomen, mag hier daarom niet verzwegen, maar moet zelfs op den , voorgrond geschoven worden. In de Vereenigde Staten van Amerika leidde de vrijverklaring van het geheele religieus leven er toe, dat de President der Republiek een dag des Gebeds voor heel het volk uitschreef; in Frankrijk daarentegen leidde de vrijmaking tot de huldiging van het Atheï> me. De algeheele vrijmaking der Kerken en Synagogen ging in Amerika gepaard met een zeer beslist optreden van den President als orgaan van de aanbidding, die door den Staat Gode werd opgedragen, terwijl omgekeerd in Frankrijk de verwerping van alle officieele godsdienstuiting kenmerk was van het geestelijk gf^halte, dat in de leidende Regeeringskringen voorzat. In België, in Frankrijk, en voor een deel in Spanje en Italië moge er onder de bevolking nog een zeer talrijk element zijn, dat zich nog uit volle overtuiging aan de Roomsche Kerk bleef vastklemmen, maar toch, van hooger hand verliest deze geloovige actie steeds meer haar officieel kenmerk. Vóór den Oorlog wist het Conservatieve element zich met name in België nog als de gezagspartij te handhaven, maar thans nam ook deze positie een einde en erlangde de ongeloofspanij de overhand. rincipieel moet er daarom ten deze met allen nadruk op gewezen worden, dat niet in België en Frankrijk, noch ook in Italië, maar ceniglijk in Amerika het zich terugtrekken van de Overheid uit de Kerkelijke variatiën niet tot een rechtstreeksch ongeoovig Staatsbestuur, maar tot het in erking treden van de Gemeene Gratie eleid heeft. Dit is het principieele ondercheid, en hierop moet daarom de volle nadruk worden gelegd. Gelijk we met be­ l oep op de Heilige Schrift aantoonden, leven de Apostelen het wereldlijk gezag an de Heidensche Keizers in onverzwakte ere houden; iets waardoor de stellige isch der Gemeene Gratie toen ter tijd ot zijn volle recht kwam, en het is geijksoortig hoog gezag, dat thans door de emeene Gratie in het Amerikaansch preidium zich uitspreekt, maar nu bij het egvallen van alle afgoderij tot de aanoeping van den Almachtige, in gemeen accoord, geleid heeft.

Men vestige er daarom met alle scherpte e aandacht op, dat hetgeen Amerika ons n de doorwerking der Gemeene Gratie e aanschouwen geeft, niets hoegenaamd emeen heeft met de ongeloofstheorieën aarvan men in Frankrijk en Italië uitgaat. Daar is het uitgangspunt verloocheing van het Heilige en het zich terugrekken in het Humanisme, om al wat iertegenover eerbaar zal zijn, in den ensch zelf te zoeken. En juist dit wil men n Amerika. De Kerkelijke groepen moesten ier de meest volstrekte vrijheid erlangen, m zich naar eigen goedvinden in te richen, en juist dit doel kon eeniglijk, bereikt orden door ze geheel en uitsluitend aan ichzelf over te laten. Waar een geldegeling op uitgebreide schaal onmisbaar e< difeijgt tfe igeldel||ke feotor steeds de t D d z a d w e r n g e e o s s p v onderlinge verhoudingen te beheerschen, indien de geldverschaffing niet een algf-heel vrij en onafhankelijk Karakter draagt. Brengen de Kerken de gelden die ze voor een bloeiend leven van noode hebben, uit zich zelve voort, dan is er van afhankelijkheid van derden voor haar geen sprake meer, en dan is 't natuurlijk gevolg, dat in deze Kerkelijke elementen aan die leiders het zeggenschap verblijft, die de overvloedigste middelen, op geheel vrijen voet, weten saam te brengen. Moet het voor den dienst der Kerken onmisbare geld van de Overheid of van aloude instituten komen, dan is 't die Ovrerheid of het Curatorium van deze Instituten, die de beschikking aan zich hebben, om uit te maken, welke geest in het Kerkelijk leven de heerschappij zal voeren. Men weet hoe zich dat van oudsher in het dusgenaamde Patronaat op zoo hinderlijke wijze uitsprak. Het leidde daarom tot een heusche vrijmaking en verlossing, toen aan de Kerken in Amerika van Staatswege geen enkele dollar meer werd toegekend, en 't geheel aan haar zelve werd overgelaten, om 't eigen huishouden in te richten op den voet dien de leden der Kerk hiervoor zelven aanwezen. Hiertegenover nu moest de Overheid, zou de vrijheid der Kerken een onvervalscht karakter dragen, geen andere houding aannemen, dan om elke geldelijke bijdrage harerzijds aan het Kerkelijk leven te onttrekken, de Kerken geheel op eigen risico te laten huishouden, en voor zich zelve toe te zien, dat. ge, als Staat, haar godsdienstig karakter niet verloor of inboette, doch dit met vaste hand greep in de Gemeene Gratie, om hierop en hierop alleen haar geheele houding en haar geheele wetgeving te laten rusten.

Het ingrijpend onderscheid tusschen hetgeen de urigeloofstheorie, die in Frankiijk zegevierde, en hetgeen de theorie der Gemeene Gratie, die in Amerika met succes haar doel najoeg, en greep, moet daarom steeds helder voor ons treden. In zeker opzicht leiden ze in zooverre tot gelijksoortig resultaat, dat er zoomin in Frankrijk als in Amerika sprake is van een geldelijke ondersteuning, die van Overheidswege aan de Kerken zou gewaarborgd zijn. Een Kerk die uit eigen aandrift niet in eigen nood weet te voorzien, is zoowel in Frankrijk als in Amerika tot ondergang gedoemd, maar in het uitgangspunt staat de Fransche ongeloofstheorie der Humanisten lijnrecht tegen wat in Amerika ingang vond over. Gaat men in den loop der eeuwen het ingewikkeld proces na, dat eensdeels in Frankrijk en anderzijds in Amerika tot de vrijverklaring van het Kerkelijk leven geleid heeft, dan bewondert ge in Amerika den heiligen moed en de alles beheerschende bezieling die het Kerkelijk leven gedurig tot hooger standpunt ophief, terwijl ge iu Frankrijk en in de met dat Rijk homogene Staten de Kerkelijke atmosfeer steeds meer aan bederf ziet blootgesteld, tot ten slotte de geloovige Kerkgroep, die hier en daar nog het leven rekte en redde, van het maatschappelijk en staatkundig leven steeds meergfïsoleerd raakt, en een nauwelijks meer mtêtellend, zoo niet een geheel vergeten overblijf sel uit dagen van hooger glorie v/ordt. Kon het Amerikaanfche stelsel der Gemeene Gratie ook in de meest bedreigde Staten van Europa ingang vinden, zoo zou ook in Europa het ruischen van een geheel nieuw Kerkelijk leven zich al spoedig hooren aten. Zelfs in Amerika verliest men niet alle onderscheid uit het oog. De »Dcmocratesc waren nu eenmaal van nfteetaf oor de gevaarlijke vonk van het Fransche ngeloof me e-aangestoken, en al wat posi­ d ief in Amerika op Kerkelijk terrein gewonnen is, ging niet van hen, maar van e > Republicans€ uit; maar toch neemt dit iet wrg dat de bezieling die van Washington n de zijnen uitging, ook de Democrates n Amerika aantrok en bezielde, en dat e als groep nooit de fout begingen van n den Franschen Humanistischen trant over e slaan. In Amerika is noch door de tmocrates, noch door de Republicans, e godsdienstige lijn ooit in Rationalistischen in verlaten. Een periode van geloofsverchtering heeft zeker ook Amerika in de ertiger jaren van de vorige eeuw doororsteld, maar toch bleef de levensstandaard r steeds veel hooger staan, dan in Frankijk en Italië. Hieraan is 't dan ook met ame te danken, dat men in Amerika van eloovige zijde heeft aangedurfd, wat overal lders vreeze aanjoeg, en vandaar dat eniglijk in Amerika van een geregelde ntwikkeling van het geestelijk proces prake kon zijn.

Van Geneve ging in Calvijn de eerste toot van het straks komende Kerkelijk roces uit. In Frankrijk stuitte het Calinisme toen öjf* «oo fammerlijken tegend n z S stand, dat deBartholomeusnacht den voortgang van het proces in Frankrijk voor goed afsneed. Zoo trok de levenskracht van het Calvinisme zich thans meer op Nederland en Scuótland terug, allerminst om in deze beide meer noordelijke landen zonder worsteling te zegevieren, maar dan toch wel om het hooge geestelijk element te doen standhouden. Dat deed het èn ten onzent èn in Schotland, en het is de hierin ruischende geloofskracht die ten slotte de Pilgrimfathers tot hun triomf leidde. Hierdoor nu werden van meetaf de beide zeer onderscheiden en toch saamhoorende elementen bijeengehouden. Men kreeg een machtig opbloeiend Kerkelijk leven, dat geheel in eigen geldelijke behoeften voorlag, vrij liet de Overheid alle Kerkelijke groepen op eigen wortel tieren, en het hooge karakter der Overheid werd niet gezocht in de aansluiting bij één bepaalde Kerk en het op den voorgrond dringen van die ééoe Kerk boven alle andere, maar in een trant die 't Kerkelijke geheel vrij liet, en toch den wortel van het Staatsieven diep in den geloofsbodem deed indringen. N-ttuurlijk belette dit niet, dat elke President voor zichzelf en voor zijn gezin zich bij een der vele Kerken aansloot, en hierin als in zyn Kerk verkeerde, maar men stond hier voor verschil in allerlei variatie, en daarom kon noch mocht toegelaten, dat het speciale en bijzondere van zijn persoonlijke geloofsovertuiging de geestelijke vrijheid en zelf standigheid van andersdenkenden te niet zou doen.

Het was louter zelfbedrog en een miskenning van den rijkdom van Gods Schepping, zoo men aan allen mensch den eisch stelde van in elk opzicht dezelfde gedachten te koesteren, geheel dezelfde denkbeelden voor te stf.an, en de rijke verscheidenheid die in Gutis Schepping spreekt, geheel te miskennen. Ongetwijfeld kunnen er allerlei verschillen en onderscheidingen in het leven insluipen, die niet door God in zijn Schepping verordend, maar door den mensch in zijn omdolingen verzonnen zijn. Doch al volgt uit het laatste, dat er scheuringen en onderscheidingen en afzonderingen zijn, die bestreden moeten worden, zal niet alle eenheid te loor gaan, toch mag hieruit nimmer worden afgeleid, dat ten slotte alle menschelijk leven tot volstrekte eensoortigheid zou moeten herleid worden. De rijkdom der Scheppingsgedachte riep van zelf de veelzijdige verscheidenheid in het leven, en die verscheidenheid gaat evenzoo onveranderlijk door in de Openbaring. Abraham, I^aak en Jacob hooren als de drie Patriarchen bijeen, en toch hoe zijn ze niet elk door een eigen aard, een eigen streven en een eigen optreden van elkander onderscheiden. Valsche, verkeerde veelzijdigheid is vaak door ons in 't leven ingebracht, en deze moet bestreden worden. Dit echter doet in niets het groote feit te niet, dat God de Almachtige zijn m-ijestueuse Schepping op niet één punt in doodelijke eenvormigheid heeft doen ondergaan, en op alle terrein en in eiken levenskring zijn'veelzijdigen rijkdom schitteren deed. Dit onloochenbare feit nu bracht van zelf de noodzakelijkheid met zich, dat ook de Kerk van Christus in veelzijdige vormen en gestalten moest optreden, en dat er nimmer aan gedacht kon worden, om door den eisch van een doodelijke eenheid het leven.'proces te smoren. Hieruit echter volgt van zelf van tweeën één, of dat, gelijk men zulks van Roomsche zijde poogde, de veelzijdigheid als gevaarlijk zou bestreden worden, maar om dan ook in rechtstreeksch cot.flxt met den aanleg en e ontkieming van het veelzijdig leven te komen, oftewel, dat men de veelzijdighied n veelvormigheid van het Kerkelijk leven ls onmisbaar en volstrekt noodzakelijk anvaardde, en dan een uitweg vond, om op ezonde wijze die rijke levensvariatiën te oen opbloeien, zonder dat de eenheid van et Staatsieven en van het saamleven der volken er schade door leed. En dit nu juist s het wat Amerika ten slotte bieden kon, oor een zoo gelukkige combinatie, die enerzijds alle Kerkelijk leven vrij liet en o ijn eigen gang liet gaan, en toch ander­ B ijds in de Gemeene Gratie het door God eboden redmiddel aangreep om de eeneid van Volk en Staat met eere te handhaven, en te handhaven, niet onder huanischen wierook, maar in de eenheid der anbidding onder het schild van de Geeene Gratie.

Nader behoeft, in verband met het onerwerp, dat in deze reeks artikelen op en voorgrond treedt, op hetgeen in de iet-Protestantsche landen voorviel en in wang kwam, niet te worden ingegaan chier in alle landen van Midden? en Zuidg Z e h h t Europa was in de 18e eeuw het warme godsdienstige leven verflauwd en ingezonken, en het Piëtisme, dat in Duitschland zoo bezielend optrad, is eerst een goede kwart eeuw later ook naar Zwitserland en Frankrijk overgeslagen. De Reveil drong toen op kleine schaal, maar toch niet zonder bezieling, in de Protestantsche Kerken van deze Roomsche landen binnen en bracht er nieuw leven. Vooral op missionair en philantropisch gebied nam deze opleving een rijker vorm aan. De behoefte om zendelingen uit zijn eigen kring naar de Mohamedaansche en Heidensche streken te doen uitgaan, werd in tal van kringen een levensdrang. De verzorging van ongelukkigen en kranken en van afgedoolden werd behoeftf. Voor ' de verspreiding van den Bijbel werden al spoedig niet onbelanrjijke sommen gelds bijeengebracht. Straatprediking zelfs vond ingang, en van uit Engeland werd deze actie in onderscheiden landen gesteund. Alleen de belijdenis der dogmatisch doorzochte waarheid kon aanvankelijk nog 'niet tot haar recht komen. Hiervoor vvas een andere actie onmisbaar, en het is deze actie die in het optreden der Eglise Itbre geboden werd. Wie in warm geloof opwaakte, ergerde zich steeds meer aan de onverschilligheid waarmede de officieele Kerkelijke autoriteit steeds over de B; lijdenis heenschreed, en al kon niet ont kend, dat het opnieuw prijsstellen op warmere belijdenis meer een Methodistisch dan een Calvinistisch karakter vertoonde, toch brak een aanzienlijk deel van de geloovige elementen zoo in Frankrijk als in Zwitserland en in België, al spoedig met den verstijfden officieelen vorm, drong de bezielende idee van de Eglise libre naar voren, en slaagde er hierdoor in, een nieuwe missionaire, philantropische en Kerkelijke bezieling te doen opleven.

Van overwag'ifjde beteekenis voor dsn gang van het Europeesche Kerkelijk leven is intusschen dit opleven van den Reveil in deze landen niet geweest. In het cijfer bleven deze groepen te klein, en al was dit in Lotharingen en in den Elzas anders, de hier te prijzen actie stond meer onder Duitsche, dan onder Fransche bezieling Al mag dan ook dankbaar erkend, dat de Réveil in deze Zwitsersche, Fransche en Belgische kringen ten deele wonderen van activiteit in de vrije Kerken deed opkomen, toch kan niet gezegd dat er zich een toekomst in aandiende. Lokaal was wat viel waar te nemen alleszins belangrijk, en een enkel maal zelfs veel belovend , maar het bewoog zich toch, except in Zwitserland, op te kleine schaal, om 'tzij op den gang en het lot der volken, 'tzij op de ontwikkeling van het wezen der Kerk van Christus overwegenden invloed uit te oefenen. In Frankrijk en België, en kort saamgevat, in alle van oudsher Roomsch-Katholieke landen, zag men de kracht en de beteekenis van het Catholicisme wel dalen, doch niet om in een bezielend Calvinisme om te zetten, wat voor Rome onverschillig werd. De uitslag gaf integendeel de geheel andere uitkomst, dat het grooter deel der bevolking in deze landen het Romanisme prijs gaf, en, in Humanisme vervallend, eer vijandig tegen de Kerk van Christus over kwam te staan, dan dat het de aloude geestdrift voor 't Romanisme of Gallicisme kon vernieuwen. Van duurzamen, leidenden invloed op de ontwikkeling van het Kerkelijk wereldproces is dat Humanisme dan ook geenszins geweest. Men viel van de Kerk af, men weerstond de Kerk en bracht een in haar hart geheel heidensche levensbeschouwing tot heerschappij. Tegen dien stroom kon het overblijfsel van het aloude Kerkelijke leven in deze landen niet meer met hope op goeden uitslag optreden, en het lag in den aard der zaak dat de Protestantsche Staatskerken of de vrije Kerken schier eeniglijk bekommerd waren om haar eigen positie te redden en er in de verte niet aan denken konden, om een reformeerende actie op heel Frankrijk, België, Spanje en Italië van zich te doen uitgaan. Het zou dan ook tot niets leiden, om de actie die nder de Protestanten van deze landen uitging, tot in bijzonderheden na te pluizen. =lang voor de historische ontwikkeling heeft niet wat plaatselijk, schier enkel uit verweer of uit missionair-Pietistisch-Methodisische aandrift opleefde, maar eeniglijk datene wat de Kerk van Christus tot zuiverder positie overleidt, en hierdoor haar verdere ntwikkeling naar het einde toevoert. Dit nu greep in Amerika plaats, maar dan ook n Amerika alleen, en al kan niet dankbaar enoeg . erkend, dat de Réveil die uit witserland en Engeland voorop schoof, n ten slotte zeker bezield contact met et Pietisme vond, schoone dagen voor et Kerkelijk leven in Europa bereid heeft, och kan utet gezegd^ deit hierdoor het groote ontwikkelingsproces der Kerk tot rijpere opbloeiing gekomen is. Hiertoe kon 't alleen in Amerika komen, omdat hier de Kerk geheel en eeniglijk op eigen wieken dreef, en de Gemeene Gratie aan het Staatsie ven beter dan ergens elders zijn godsdienstig karakter waarborgde.

Alzoo kan gezegd.dat het historisch proces, dat in 1517 begon, en naast en tegenover de destijds bestaande en heerschende Kerk, een geheel gewijzigd Kerkelijk leven deed intreden, aanvankelijk tot geen ander resultaat kon leiden, dan om, onder Overheidsleiding, een geheel nieuvve phase in het Christelijk Kerkelijke leven te doen intreden. Het baat dan ook niets, of men al telkens opnieuw de klacht herhaalt, dat in de periode die door het jaar IS 17 werd ingeluid, de Overheid te zeer naar voren drong en teveel het Kerkelijk leven beheerschte. Ongetwijfeld is die klacht juist, en van het Kerkelijk ideaal, dat de apostelen Paulus, Petrus en Johannes ons voorspiegelen, bleef men toen zeer verre verwijderd. Het voortzetten van de Kerkelijke worsteling buiten de Overheid om was toen ter tijd volstrekt ondenkbaar. Had ten onzent de Overheid zich van verre gehouden, zoo zou de Spaansche macht ons verpletterd hebben, en evenzoo zonder GustaafWasa's optreden en het me ê opnemen van de worsteling door de Landsoverheid, Rome's toenmalig overwicht geheel de Reformatie hebben doodgedrukt. Een standhouden en doorgaande vorming van een nieuw Kerkelijk leven, conform de Heilige Schrift en onder eerbiediging van de vrijheid der consciëntiën, was destijds zonder het optreden van de Overheid, 'desnoods met de macht van 't zwaard, zelfs van verre niet denkbaar. Het is daarom in zoo hooge mate belangrijk, dal zich in de drie Scandinavische landen een geheel afgesloten Reformatorische kring onder Koninklijke hoede ontwikkeld heeft. Het was die Scandinavische actie die daarom een geheel eigen karakter droeg, en deswege in al haar rijke strekking door ons moest worden uiteengezet, en hierbij vooral moest er telkens op gewezen, hoe de exclusieve gestaltevan deze Scandinavische Kerken steeds afnam, en hoe in deze drie Kerken het O-erheidsgezag steeds meer slonk om, in Calvinistischen trant, het eigen leven der Kerk krachtiger te doen doorbreken.

Wat intusschen het sterkst hier de aandacht trekt, is hetgeen de jongste wereldoorlog ons bracht. Door dien oorlog toch is in Duitschland, Rusland, Oostenrijk, Italië en Spanje een schok door heel het Kerkelijk leven gegaan. De politieke macht geraakte schier allerwege in de hand van anti-kerkelijke en anti-Christelijke groepen. Alle vastigheid van het Kerkelijk leven werd hierdoor geschaad, en rechtstreeksche vijandschap begon zich reeds van alle kanten tegen het leven der Christelijke Kerk te openbaren. In Duitschland temperde men zijn aanval nog uit vreeze, dat men een herleving van het Imperialisme door te harden aanval op de Kerk bevorderen zou, maar op zich zelf ligt toch het feit' er toe, dat de Socialisten reeds nti door de Anarchisten overtroefd worden, en dat, 't zij onder den naam van Bolsjewikisten, het zij als Syndicalisten, beide groepen zich opmaken, om, na breking met alle Kerk en alle hooger beginsel, het bruut geweld tot heerschappij te verheffen. Eerst zet men de proef hiervoor nu in door de School tot slavin van - het ongeloof te maken, maar het doel blijft om ten slotte den hoofdaanval tegen de Christelijke Kerk te richten, aan welke men straks niet alleen haar inkomsten en bezittingen ontnemen zal, maar tegen wier vrije geestesuiting men ten slotte met het schavot en met het schot wil optreden. Dat zich hierin het naderen van het einde dezer Bedeeling kan aankondigen, voelt elk Christen. De martelaarskroon schittert reeds weer van verre, en hoe vele booze geruchten bereikten ons niet reeds uit Petersburg en Moskou, die getuigenis gaven van moord na moord door de kwansuis-Overheid gepleegd, om den invloed van de Christelijke Religie voor de demonische, niets ontziende overmacht van het meest eerloos geweld te doen zwichten.

Vooral met 't oog hierop bleek het proces der volstrekte vrijmaking der Kerk, waartoe het in Amerika gekomen is, zoo uiterst belangrijk. De Kerk in haar onderscheidene formatiën drijft daar nu, saam met allerlei secten en afgedoolde groepen, geheel op eigen risico, financieel, doctrinair en autoritatief voort. Had 't haar nu ten eenenmale aan in* nerlj^jke .bezielende kracht) gefaaldy tKfü

zou jzij, na de jaren die sinds de vlucht der Pilgrimfathers verliepen, reeds voor lang uitgedoofd en bezweken zijn. Bleek nu intusschen, hoe juist omgekeerd het vrije leven der vrijgemaakte Kerken in geen Staat ter wereld en in geen land tot zoo rijke, bezielde en vrijgeordende regeling kon geraken, als juist in de Vereenigde Staten, dan blijkt hieruit op de meest stellige wijze, hoe thans het Kerkelijk proces een aanmerkelijke schrede verder kwam, ja, men mag vrijelijk zeggen, nu reeds het eindpunt bereikt heeft, waardoor de verdere beweging wordt afgesloten. Van 1517 ging de machtige actie uit, die op de vrijmaking der Kerk doelde. Felle tegenstand weerstond haar zucht naar vrijmaking, en meer dan drie eeuwen lang is onder bloedvergieten en hartstochtelijke woede de strijd uitgestreden, die door 1517 werd ingezet. Thans is Amerika ook van de heerschappij der Overheid ten slotte vrij gemaakt, en heeft het Overheidsgezag zich op het gebied der Algemeene genade, of wil men der Gemeene Gratie, terugtrokken. De Overheid in de Vereenigde Staten verbergt haar godsdienstig karakter niet, maar volgt bij haar wetgeving het algemeen genadeverbond, en roept telken jare alle belijders uit alle kringen en secten op, om zich met haar te vereenigen in 't gemeenschappelijk gebed, dat de gunst en de genade van den Almachtige over land en volk blijft inroepen.

Dit artikel werd u aangeboden door: Vrije Universiteit Amsterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 4 januari 1920

De Heraut | 4 Pagina's

Van de Kerk.

Bekijk de hele uitgave van zondag 4 januari 1920

De Heraut | 4 Pagina's