Leer mij, o Heer, Uw lijden recht betrachten

Kruiswegstatie

In veel rooms-katholieke kerkgebouwen treft men de zogenaamde veertien kruiswegstaties aan, meestal schilderijen of beeldhouwwerkjes, zeven aan de ene muur van de kerk en zeven aan de muur ertegenover. Afgebeeld wordt de weg die Jezus gaan moest van Pilatus naar Golgotha. De bedoeling daarvan is dat men, al gaande langs deze af beeldingen, bij elk ervan stilhoudt en zich verdiept in het lijden van Christus.

De gewoonte om veertien staties aan te brengen, is het resultaat van een eeuwenlange ontwikkeling, die haar oorsprong vindt in de middeleeuwen. Met name in de twaalfde en de dertiende eeuw legde men grote nadruk op de godvruchtige “betrachtinghe van die passie ons liefs Heren Jhesu Christi”, zoals het in een oud traktaatje heet. Vooral de broeders en zusters des gemenen levens, onder wie Thomas à Kempis (1380-1471), leerden de mensen door liederen en stichtelijk proza het lijden des Heeren recht te betrachten.

Oorsprong

De oorsprong van de tegenwoordige vorm van de kruisweg –met veertien staties– hebben we te danken aan een Nederlander, Christiaan Cruys, die in 1585 overleed. Al spoedig verspreidde deze vorm zich over Zuid-Duitsland en via de zuidelijke Nederlanden kwam die ook in Spanje, Sardinië en Italië in zwang.

De veertien staties herinneren achtereenvolgens aan:

1. de veroordeling door Pilatus;

2. het opnemen van het kruis door Jezus;

3. de eerste val onder het kruis;

4. de ontmoeting met Maria;

5. Simon van Cyrene, die het kruis helpt dragen;

6. de ontmoeting met Veronica, die met een doek het zweet van Christus’ gelaat afwist;

7. de tweede val van Jezus;

^

8. de ontmoeting met de wenende vrouwen;

9. de derde val;

10. de ontkleding;

11. de kruisiging;

12. de dood aan het kruis;

13. de kruisafname;

14. de begrafenis.

We zien dus een mengsel van Bijbelse en apocriefe af beeldingen. Interessant is het om te weten dat paus Johannes Paulus II in 1991 tijdens zijn jaarlijkse kruisweg in het Colosseum in Rome daarop correcties heeft aangebracht. De vier staties die op niet-Bijbelse gronden berusten –de nummers 4, 6, 7 en 9– heeft hij vervangen door Christus in Gethsemané, het verraad van Judas, de verloochening door Petrus en de belofte aan de moordenaar naast Christus aan het kruis.

Werkheiligheid

Deze kruiswegstaties hebben overigens de werkheiligheid sterk bevorderd. Wat in een tijd van analfabetisme begon als pedagogisch hulpmiddel om het lijden van Christus te kunnen overdenken, werd in de zeventiende eeuw doel op zichzelf: door de kruisweg biddend en mediterend af te leggen, kon men in ruime mate aflaten verdienen. Ook nu is deze praktijk nog steeds geldig. Men dient dan wel te bidden bij een kruiswegstatie die officieel ingewijd is door daarvoor door Rome aangewezen gezagsdragers. Voor een kruiswegoefening kan men een volle aflaat verdienen. Voor wie niet in staat is van de ene naar de andere statie te gaan, volstaat het lezen of mediteren over het lijden van Christus gedurende een halfuur.

Het zal overigens lang duren voordat anderen de wijzigingen die de paus heeft voorgesteld, overnemen. De bestaande kruisstaties hebben immers vaak een grote kunsthistorische waarde en de traditie is taai. Het zou nog mooier zijn als de praktijk van de aflaat losgelaten werd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen