Is oecumene tussen Rome en Reformatie realistisch?

Als we de ontwikkelingen in de Rooms-Katholieke Kerk sinds het Tweede Vaticaans Concilie bekijken, blijkt dat deze volop in beweging is. Daar waar het Eerste Vaticaans Concilie (1869-1870) de versteviging betekende van de traditionele positie van Rome, staat het Tweede Vaticaans Concilie voor vernieuwing en openheid. Hiermee werd duidelijk ingehaakt op de oecumenische geest en de verschillende hervormingsbewegingen binnen de Rooms-Katholieke Kerk van de 21e eeuw.

Het document over de oecumenische beweging dat op het Tweede Vaticaans Concilie is uitgevaardigd, geeft dit ook aan, maar schept tegelijk duidelijke kaders. Allereerst benoemt het dat het concilie de eenheid tussen alle christenen wil bevorderen. Het document geeft aan dat verdeeldheid duidelijk in strijd is met de bedoeling van Christus. Een uitspraak waar we ons in herkennen.

Leer boven oecumene

Het concilie vervolgt echter: “Nu zij haar leer over de Kerk heeft uiteengezet, wil zij uit verlangen naar het herstel van de eenheid tussen alle leerlingen van Christus aan alle katholieken hulpmiddelen en wegen voorhouden om aan de genade van deze goddelijke roeping te kunnen beantwoorden” (inleiding). En, vervolgt het conciliedocument: “Wij geloven namelijk, dat de Heer aan het ene apostelencollege, waarvan Petrus het hoofd is, alle goederen van het Nieuwe Verbond heeft toevertrouwd, en wel om op aarde één lichaam van Christus te vormen, waarbij allen die reeds op enigerlei wijze tot het volk van God behoren volledig moeten worden ingelijfd” (3).

Hieruit moeten we concluderen dat vanuit Rome bezien de leer vaststaat en dat er vanuit dit vaststaande gegeven moet worden gestreefd naar eenheid binnen de muren van de RoomsKatholieke Kerk, waarvan de paus het hoofd is.

Rechtvaardiging

Als we het hebben over eenheid tussen Rome en Reformatie, kunnen we niet om de leer van de rechtvaardiging heen. Bisschop De Korte, een van de sprekers op de nationale ontmoetingsdag van “Wij kiezen voor eenheid“ (6 oktober 2012), meent dat de rechtvaardigingsleer niet langer het grote struikelblok is tussen Rome en de Reformatie. Hij beroept zich daarbij op de gemeenschappelijke verklaring over de rechtvaardigingsleer door de Rooms-Katholieke Kerk en de Lutherse Wereld Federatie.

In artikel 4 van deze verklaring lezen we dat zij wil laten zien dat –op grond van de dialoog die gevoerd is tussen de deelnemende lutherse kerken en de Rooms-Katholieke Kerk– men thans in staat is om een gemeenschappelijke opvatting te vertolken over de rechtvaardiging door Gods genade.

Rome geeft in deze verklaring volmondig toe dat de mens door het geloof in Christus gerechtvaardigd wordt. De goede werken die hier volgens de Rooms-Katholieke Kerk aan bijdragen, worden verzwegen. Dit is mogelijk, aangezien er in de preambule (inleidende bepalingen) aangegeven wordt dat “deze verklaring niet alles bevat wat in elk van de kerken over de rechtvaardiging wordt geleerd…”. Zo kan Rome het geloof voor de rechtvaardiging zelfs fundamenteel noemen.

De reacties op deze verklaring waren divers en varieerden van instemmend tot afkeurend. Een van de voornaamste punten van kritiek is dat de rechtvaardiging is losgepeld uit de leer van de kerk, terwijl er juist op dit punt enorme beslissingen vallen. Wie bemiddelt het heil? Uiteindelijk de kerk! Dat is nog altijd het officiële roomse standpunt: “Door de kerk ontvangen wij het geloof en het nieuwe leven in Christus door het doopsel” Catechismus van de Katholieke Kerk, 168. Op grond van de Bijbel komen we tot een andere conclusie. Tussen God en een zondaar staat niet de kerk, maar het vleesgeworden Woord, Christus en Christus alléén!

Geloof

De vraag die hierbij nog beantwoord moet worden is: wat is de betekenis van het geloof bij Rome? Vaticanum I zegt: “Het geloof, dat het begin is van het menselijk heil, is een bovennatuurlijke deugd (lees: goede eigenschap in de mens, HtK), waardoor wij onder de invloed en de steun van de genade Gods genade geloven, dat wat Hij geopenbaard heeft, waar is” (“Dei Filius”, hfst. 3). Het is dus iets in de mens zelf, waarmee wij wat kunnen doen met Gods helpende genade. Het gaat hier over de rechtvaardiging van de gelovende mens, en niet van de goddeloze.

Dr. ir. J. van der Graaf concludeert dan ook in zijn in 2011 verschenen studie naar de vraag of de RoomsKatholieke Kerk verandert, dat er op het punt van de rechtvaardiging tussen Rome en de nazaten van de gereformeerde Reformatie geen consensus is bereikt.

Er zijn overigens meer verschillen tussen Rome en de Reformatie. Te denken valt aan de heiligenverering (en hun voorspraak), de positie en de plaats van de paus (onfeilbaarheid), de Mariaverering, de sacramenten (betekenis) et cetera. Zaken die stuk voor stuk in strijd zijn met de Bijbel. Is dan vol te houden dat er sprake is van werkelijke eenheid? Ook in 2013 worden deze onwaarheden nog steeds in stand gehouden.

Te verdraagzaam

Ds. T.Vanhuysse, die alsexpriester zijn omin het Belgischeliefde Tongeren werkzaam is en bij zijn werkzaamheden door IRS ondersteund wordt, schrijft in een van zijn boeken: “Houd vast wat gij hebt en laat u niet verleiden, omwille van de “lieve vrede” iets af te doen of iets toe te voegen aan Gods Woord. Wat dit betreft mogen we gerust wat onverdraagzaam zijn. We zijn soms zo verschrikkelijk tolerant als het om de waarheid gaat, als Christus in Zijn Middelaarswerk wordt aangetast of verloochend. Misschien zijn we wel bang geworden voor wat onvrede of voor wat kritiek of misprijzen omwille van Zijn naam.”

De vraag is dan ook: als nu Gods Woord de norm is, past daarbij dan een of ander compromis, dat uiteindelijk Gods eer aantast? Past het te zeggen: “Wij kiezen voor eenheid“, inclusief de roomse traditie, en stellen dat boven “er staat geschreven“? Dan zeggen we: Nee!

En dat niet koud en kil om alléén maar kritiek te hebben op de Rooms-Katholieke Kerk. Ons past ootmoed! Immers, als we kijken naar de geestelijke stand van zaken in ons land: wat hebben wij dan gedaan met het ons toevertrouwde pand? Het is anno 2013 meer dan ooit nodig om, levend uit de Bron Christus, als kerken der Reformatie pal te staan voor het Woord van God. Tegelijk is het meer dan ooit nodig om dat Woord, het Evangelie van vrije genade, door te geven aan diegenen die menen op grond van verdiensten bij te kunnen dragen aan de zaligheid.

Plicht

Vooropgesteld, we willen het positief duiden dat er gezocht wordt naar geestelijke herkenning. Evenals dat met dankbaarheid geconstateerd kan worden dat er in de Rooms-Katholieke Kerk meer aandacht komt voor de persoon van Jezus. We hebben als kerken der Reformatie de plicht om bewogen te zijn met het geestelijk welzijn van onze naaste. Dus ook onze rooms-katholieke naaste!

Op grond van de Bijbel moeten we echter concluderen dat er alleen al in het licht van het bovenstaande geen sprake is van een eenheid in Christus op grond van het ene Woord van God. Het is immers of het een, of het ander. Het is of door Christus, of (mede) door verdiensten. Daar waar “of“ veranderd wordt in “en“, doen we Hem oneer aan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen