Feesten ter ere van Maria

In augustus en september staan er tal van Mariafeesten op: 15 augustus Maria Tenhemelopneming, 22 augustus Maria Koningin, 8 september Maria Geboorte en 15 september Onze Lieve Vrouw van Smarten. In het protestantisme viert men deze feesten niet. In het gesprek met Rome is het echter nuttig iets van de achtergrond ervan te weten.

Oudste feesten

De vier oudste Mariafeesten zijn Maria-Lichtmis, Maria Boodschap, Maria Tenhemelopneming en Maria Geboorte. Ze dateren al van ver voor het concilie van Efeze in het jaar 431. Dit zogenoemde derde oecumenische concilie werd gehouden, omdat er onrust ontstaan was over de leer van Nestorius, de patriarch van Konstantinopel. Deze Griekse theoloog keerde zich tegen de aanduiding van Maria als Moeder-Gods, in het Grieks: ‘Theotokos’ ( = zij die God baarde). Volgens hem moest men spreken van Maria als Christokotos ( = zij die Christus baarde).

Maria Lichtmis wordt gevierd op 2 februari. De naam Maria Lichtmis wordt niet veel meer gebruikt. Dit feest heet nu in de nieuwe liturgische boeken: ‘Opdracht van de Heer’. Het verwijst naar Lukas 2:22-39: de opdracht in de tempel, de reiniging van Maria (vs. 22) en de ontmoeting met Simeon en Anna. Het woord ‘Lichtmis’ herinnert eraan dat op die dag kaarsen gewijd werden en dat er daarna vaak een lichtprocessie volgde.

Maria Boodschap of Annunciatie staat op 25 maart op de kalender. Het is het feest waarop herdacht wordt, dat de Engel Gabriël aan Maria de boodschap gebracht heeft, dat zij de moeder van de Heere Jezus zou worden (Lukas 1 : 26 – 38). De keuze van de datum 25 maart hangt samen met de viering van het Kerstfeest, negen maanden later. In de nieuwe Latijnse liturgie noemt men dit feest liever ‘Aankondiging van de Heer’. Dat is de oorspronkelijke benaming en daarin komt beter uit, dat het gaat om de komst van de Verlosser, de intrede van Christus in deze wereld. Het gaat primair om Hem en niet om Maria. Op deze feestdag wordt het begin van onze verlossing gevierd, onder verwijzing naar Psalm 40 : 7 en Hebr. 10 : 5 – 7.

Maria Tenhemelopneming

Het belangrijkste van de vier genoemde feesten is Maria Tenhemelopneming, dat gevierd wordt op de zondag kort voor of na 15 augustus. Het was oorspronkelijk de herdenking van het sterven van Maria. In de loop der eeuwen is echter steeds meer de nadruk gelegd op haar verheerlijking, en kwam men ertoe te beweren, dat zij ook naar het lichaam is opgenomen in de heerlijkheid van haar Zoon, Jezus Christus, hoewel de Heilige Schrift daar in alle talen over zwijgt. Die opvatting vindt men al in de zevende eeuw. Uiteindelijk is in 1950 door Paus Pius XII het dogma van de Tenhemelopneming van Maria plechtig vastgelegd. De oude aanduiding Maria Hemelvaart leest men bijna nergens meer.

Een week na Maria Tenhemelopneming volgt het feest van Maria Koningin.

Dit feest is kort na de afkondiging van het dogma van Maria Tenhemelopneming, ingevoerd door paus Pius XII. In de traditie was het al lang bekend.

Tijdens dit feest mediteert men over Maria als koningin van de hemel en de aarde, die voorspreekster is voor alle mensen. De Rooms-Katholieke Kerk nadert hier een gevaarlijk punt: Maria als advocata nostra, onze voorspreekster, medeverlosseres. Dat doet tekort aan het werk van Christus.

Op 8 september viert de rooms-katholieke kerk, in navolging van de oostersorthodoxe kerk, het feest van de geboorte van Maria. Ook voor dit feest zijn geen bijbelse gegevens beschikbaar. Het is gebaseerd op het apocriefe evangelie van Jacobus, waarin de geboorte van Maria uit Joachim en Anna wordt vermeld. In de oosterse kerk gaat het feest terug op een eeuwenoude traditie en in de 12e eeuw werd het daar zelfs een verplichte feestdag.

In de westerse kerk wordt het pas sinds omstreeks 700 gevierd. Grote nadruk wordt gelegd op de heilsbetekenis van de geboorte van de moeder van de Verlosser. De kerk ziet de geboorte van Maria als de dageraad van de zon der gerechtigheid, dat is Christus. Zij beschouwt in het kind Maria de toekomstige moeder van de Verlosser.

Op 15 september viert de Rooms-Katholieke Kerk het feest, dat aangeduid wordt als Onze-Lieve-Vrouw van Smarten. In Vlaanderen spreekt men ook wel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën. Bij het bidden van de Rozenkrans staat men stil bij de zeven vreugden en de zeven smarten van Maria. De zeven weeën zijn achter-eenvolgens:

1. De profetie van Simeon in de tempel (Luk. 2 : 35), dat een zwaard door Maria’s ziel zal gaan.

2. De vlucht naar Egypte (Matth. 2 : 13 – 15)

3. Het zoeken van de twaalfjarige Jezus in de tempel (Luk. 2 : 41 – 52)

4. De ontmoeting van Maria met Jezus op weg naar Golgotha ( apocrief gegeven)

5. Maria, staande aan de voet van het kruis (Joh. 19 : 25)

6. Maria omhelst het dode lichaam van Jezus na de afname van het kruis ( apocrief gegeven, dat in de beeldende kunst vaak is afgebeeld en ‘piëta’ genoemd wordt.)

7. Jezus wordt begraven (Luk. 23 : 49).

Op deze feestdag wordt in de kerk het bekende Stabat Mater gezongen, een lied dat, al dan niet verkort en gewijzigd, ook in protestantse gezangboeken voorkomt. Zie bijvoorbeeld de Hervormde Gezangbundel van 1938, nr. 44. Maria wordt daarin bezongen als de Mater Dolorosa, de Moeder van Smarten, die getuige is van het sterven van haar Zoon. Sterke nadruk ligt op het aandeel van Maria in de Verlossing, een aspect dat in protestantse bewerkingen van dit lied minder aandacht krijgt.

Nabeschouwing

De Reformatie heeft een streep gehaald door alle Mariafeesten. Uit het bovenstaande zal duidelijk geworden zijn, dat deze feesten vrijwel alleen te verdedigen zijn vanuit de Traditie en niet vanuit de Heilige Schrift. Hier wreekt zich de opvatting dat Schrift èn Traditie bronnen zijn van openbaring. Weliswaar is op het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) gezegd dat de Schrift voorrang heeft, maar daar merkt men in de praktijk van de vrome devotie niets of weinig van. Wie als maatstaf aanlegt het reformatorische ‘Sola Scriptura’, de Schrift alleen, kan niet anders dan de onbijbelse verering en verheerlijking van Maria verwerpen. Toch moeten we als protestanten oppassen, dat we niet tekort schieten in eerbied en ontzag voor het heilshandelen van de Heere God, ook in en door Maria. Zij is en blijft ‘de gezegende onder de vrouwen’ en de ‘dienstmaagd des Heeren’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen