Terug in Polen

De zon schijnt uitbundig boven Zelow. Aan het begin van het dorp trekt een karakteristieke houten kerk de aandacht, eigendom van een rooms-katholieke parochie. Verderop staat een fraaie stenen kerk, opgeleverd in 1823. Ze werd gebouwd in opdracht van Moravische broeders uit Tsjechië, die vanwege druk in hun vaderland naar het aangrenzende Polen emigreerden. De gemeente sloot zich aan bij de Gereformeerde Kerk in Polen, maar behield tot de dag van vandaag een eigen kleur.

Sinds enkele maanden heeft de gemeente weer een eigen predikant in de persoon van Tomasz Pieczko, voor de achterban van In de Rechte Straat geen onbekende. Nadat hij met financiële steun van IRS de theologische opleiding aan de vrije theologische faculteit van het Franse Aix-en-Provence had gevolgd, werd de Poolse ex-priester predikant in het Franse Maubeuge. “IRS had me gevraagd om in Polen veldwerker te worden voor Augustinus, de Poolse dochterorganisatie van IRS, maar ik wist me in de eerste plaats geroepen tot het predikantschap. Destijds was er geen mogelijkheid om predikant te worden in Polen. Vanuit Frankrijk verleende ik wel mijn medewerking aan het blad Augustinus.”

Tornado

Gemakkelijk had hij het niet in Frankrijk. “In de gemeente van Maubeuge waren veel problemen. Dat legde een forse druk op me. In dezelfde tijd werd de stad getroffen door een tornado, die het gehele dak van onze woning wegrukte. Halsoverkop zijn we uit het huis gevlucht. Die gebeurtenis heeft grote impact gehad op mijn gezondheid. Het aanbod om predikant te worden van de gereformeerde kerk in Le Havre en twee kleinere gemeenten in de omgeving heb ik om die reden afgewezen."

Later volgde het beroep van een kerk in het Belgische Mons die deel uitmaakt van de Verenigde Protestantse Kerk in België.

“Dat heb ik aangenomen. In België heb ik een goede tijd gehad. Het was een behoudende gemeente, waar ik me geestelijk veel beter thuis voelde dan in Maubeuge."

De jaren door hield hij contact met Polen. Niet alleen met familieleden en vrienden in zijn vaderland, maar ook met predikanten en gemeenteleden van de Gereformeerde Kerk. Via internet ging hij het gesprek aan met bezwaarde of al uitgetreden Poolse priesters die via het world wide web morele en geestelijke steun zochten.

Niet eenvoudig

Begin 2013 kreeg Pieczko vanuit Polen de vraag of hij bereid zou zijn predikant te worden van Zelow. In dezelfde periode kwamen soortgelijke verzoeken uit Brussel en Namen, menselijk gesproken heel wat aantrekkelijker posten. Ook financieel bezien. Een reëel inkomen kan de Poolse gemeente hem niet geven. Toch koos Piezcko voor Zelow. “Ik geloof dat God hier voor mij een taak heeft."

Eind augustus verhuisde hij van Mons naar Polen. De eerste weken als remigrant maakten hem al duidelijk dat het predikantschap in zijn vaderland niet eenvoudig zal zijn. “In Frankrijk en België zijn kerk en staat duidelijk gescheiden. Dat is hier niet het geval. De macht van de Rooms-Katholieke Kerk, die al groot was, is na de val van het communisme nog sterk toegenomen."

De benoeming van Piezcko's echtgenote Renata bij een gemeentelijke instantie in Zelow werd door de burgemeester ingetrokken, onder druk van de plaatselijke pastoor. “De burgemeester weet dat hij voor een volgende benoeming de steun van deze priester nodig heeft. Bij een bijeenkomst aan het begin van het nieuwe schooljaar was ik aanwezig als vertegenwoordiger van de protestantse minderheid van Zelow. Ik zat daar naast de directrice van de school. Die werd de volgende dag meteen gebeld door de pastoor. Zij had mij nooit die plaats mogen geven."

Geloof

Op 8 september werd Pieczko tot predikant van Zelow bevestigd door ds. Marek Izdebski, predikant van de gereformeerde kerk in het nabijgelegen Belchatow. Izdebski is tevens bisschop van de minuscule en intern verdeelde Gereformeerde Kerk in Polen. In deze positie fungeert hij vooral als boegbeeld en geestelijk leidsman.

Terwijl de klok in de kerktoren luidde, liep Pieczko vanuit zijn tijdelijk onderkomen naar de kerk: een oude lokale traditie. Voor zijn intredepreek koos hij twee teksten uit Lukas 17: “En de apostelen zeiden tot den Heere: Vermeerder ons het geloof. En de Heere zeide: Zo gij een geloof had als een mosterdzaad, gij zou tegen deze moerbeziënboom zeggen: Word ontworteld en in de zee geplant, en hij zou u gehoorzaam zijn.” Het 'Tsjechische koortje' van oude vrouwen in de gemeente had een Tsjechisch gezang ingestudeerd. Een koortje van jongere gemeenteleden zong verrassend zuiver een Pools geestelijk lied, onder toeziend oog van onder anderen de priester van het dorp, die onaangekondigd de eredienst bijwoonde. Omdat hij op de valreep had gehoord dat een hoge vrouwelijke provinciebestuurder de uitnodiging voor de intrededienst had aanvaard. De rooms-katholieke bewindsvrouw, afkomstig uit Zelow, kreeg ooit bijles in wiskunde van Zdzislaw Tranda, de vorige bisschop van de Gereformeerde Kerk in Polen. Haar waardering voor de markante Tranda stak ze in haar toespraak niet onder stoelen of banken. Tot zichtbaar omgenoegen van de priester.

Conservatief

Op papier telt de gemeente van Zelow een kleine 450 leden. Er komen er op zondag maar zo'n vijftig naar de kerk. De kerkgang liep fors terug door ernstige conflicten binnen de gemeente, onder meer vanwege de houding van de predikant die in 2010 vertrok. “Hij was meer een manager dan een pastor."

Pieczko verwacht het van Bijbels onderwijs. Voor in de kerk ligt een reprint van de eerste Bijbel in de Poolse taal, de Biblia Brzeszka. Precies 450 jaar geleden rolde hij in Brzesc van de pers, in 1563. De zolder van de kerk biedt een expositie over de reformatie in Polen en Tsjechië. De kernpunten van de Reformatie zijn voor Pieczko nog brandend actueel, te beginnen met het “Sola Scriptura”. Alleen de Schrift. De kennis daarvan laat ook onder Poolse gereformeerden te wensen over.

Onder zijn collega's binnen de Gereformeerde Kerk in Polen staat de ex-priester bekend als een Bijbels-conservatief en overtuigd calvinistisch theoloog. De collega's van gemeenten met een Tsjechische achtergrond kunnen dat waarderen. “Voor andere collega's is het soms reden om niet te komen als ik ergens spreek. De gemeenteleden van onze kerk denken in het algemeen nog conservatief."

Augustinus

De geestelijke situatie in Polen als geheel is in de optiek van Pieczko de achterliggende twaalf jaar sterk achteruitge gaan. “Alle politieke en maatschappelijke organisaties kunnen alleen bestaan bij de gratie van de Rooms-Katholieke Kerk. Die trekt achter de schermen aan de touwtjes, ook op maatschappelijk en politiek gebied. De mensen zien dat en beseffen heel goed dat de kerk twee gezichten heeft. Leer en leven sporen niet met elkaar. Dat heeft grote invloed op hun denken over geloof."

Het feit dat hij ooit zelf de Rooms-Katholieke Kerk als priester diende, heeft in het denken van Pieczko nauwelijks een plaats. “Ik ken nogal wat uitgetreden priesters die hun identiteit ontlenen aan het feit dat ze ex-priester zijn. Dat heb ik zelf nooit zo ervaren. Mijn identiteit ligt in Christus."

Hoewel hij al tijdens zijn predikantschap in België op een synodevergadering van de Gereformeerde Kerk in Polen optrad als spreekbuis van het conservatieve deel van deze kerk, ziet de Poolse predikant zijn eerste taak niet binnen het landelijk bestuur van de kerk. “Mijn primaire verantwoordelijkheid is de geestelijke opbouw van de gemeente van Zelow. Daarnaast wil ik me samen met veldwerker Pedro Snoeijer inzetten voor Augustinus. De invloed van ons kwartaalblad en de digitale bulletins die we versturen, wordt snel groter. We krijgen reacties uit een steeds bredere kring: zowel protestants als rooms-katholiek. Dat motiveert om aan dit werk nog meer aandacht te geven. Dat is eenvoudiger nu ik in Polen woon."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen