Boekbespreking

Het (gereformeerd) baptisme Menige Nederlander uit de gereformeerde gezindte heeft in het buitenland de ervaring opgedaan dat in contacten met baptisten sprake was van geestelijke herkenning en dat zowel op het gebied van levensstijl als van de beleving van het geloof. Met name pleegt dit te gelden voor baptisten in de angelsaksische wereld. Is hiervoor een verklaring te geven? Wie zich in de wortels van het baptisme verdiept, bemerkt dat dit inderdaad het geval is. Het baptisme gaat terug op de Engelsman John Smith. Smith was een puriteins theoloog die vanwege zijn overtuiging moest uitwijken naar Nederland. Daar kwam hij mede door contacten met de doopsgezinden tot de overtuiging dat de kinderdoop geen bijbelse grond had. Met John Smith en zijn landgenoot Thomas Helwys begint het baptisme. In de leer van de rechtvaardiging sloot men zich aan bij de Reformatie, maar in de leer van de kerk en van de sacramenten bij de doopsgezinden. Daarbij moet opgemerkt worden dat Smith zich in zijn baptistische fase distantieerde van de leer van de uitverkiezing die hij als puriteins theoloog had voorgestaan. De geestelijke navolgers van Smith noemen we ‘general baptists’, dat wil zeggen baptisten die ervan uitgaan dat de verzoening algemeen is.

In Engeland zelf ontstond in het begin van de jaren veertig van de zeventiende eeuw een calvinistische variant van het baptisme en wel binnen een congregationalistische gemeente in Londen die gediend werd door Henry Jacob. In 1644 stelden calvinistische baptisten een belijdenis op waarin zij hun gevoelen verwoordden. Deze belijdenis staat bekend als de First London Confession. In 1677 werd deze vervangen door de Second London Confession. De laatstgenoemde belijdenis sluit zeer nauw aan bij de Westminster Confession of Faith. Verschil is er alleen in de leer van de kerk, het verbond en de sacramenten. Daarbij moet worden opgemerkt dat de gereformeerde baptisten de gereformeerde verbondsleer zoals die in de gereformeerde orthodoxie na de Reformatie tot ontwikkeling kwam, voor een groot deel over hebben genomen. Evenals in de Westminser Confession wordt in de Second London Confession de verhouding tussen God en mens vóór de zondeval als een verbondsverhouding getekend. Tegenover dit verbond staat het genadeverbond. Nadrukkelijker dan in de Westminster Confession het geval is, wordt dit genadeverbond gerelateerd aan het eeuwige verbond tussen de Vader en de Zoon. Dat heeft mede te maken met het feit dat voor de gereformeerde baptisten de kinderen niet bij het verbond behoren. Daarom beperken zij heel nadrukkelijk het verbond tot de gelovigen dan wel tot de uitverkorenen.

Wie meer wil weten over de wortels en de historie van de baptisten, kan ik verwijzen naar een publicatie van Tom Nettles, hoogleraar historische theologie aan het Southern Baptist Theological Seminary te Louisville, Kentucky. Het gaat om het eerste deel uit een serie van drie met als titel The Baptists: Key People Involved in Forming a Baptist Identity. Tom Nettles wil aantonen dat de baptisten van oorsprong een welomschreven theologie voorstonden waarin de rechtvaardiging door het geloof centraal stond. Dit in tegenstelling tot de doopsgezinden. Voor de gereformeerde baptisten kwam daar ook de gereformeerde leer van de verkiezing bij. Hij keert zich tegen de gedachte dat de baptistische identiteit op zou gaan in de vrijheid van de kerk ten opzichte van de staat en zou betekenen dat men afkerig staat ten opzichte van elke belijdenis. Een verschil in visie dat onder de Southern Baptists in de Verenigde Staten van actuele betekenis is. In het eerste deel van de genoemde serie dat dit jaar werd gepubliceerd, geeft Nettles na een algemene inleiding biografische schetsen van predikers en theologen in Groot-Brittannië uit de zeventiende en achttiende eeuw die het gezicht van het baptisme hebben bepaald. Bunyan ontbreekt. Nettles verantwoordt dat niet, maar dat heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat de gemeente die Bunyan diende in de strikte zin van het woord geen baptistische gemeente was en Bunyan zelf het punt van de kinderdoop dan wel volwassendoop van minder gewicht achtte. Wel besproken worden onder andere John Smyth, Benjamin Keach, John Gill en William Carey. De laatste staat bekend als de vader van de moderne zending. Het optreden van Carey kan niet los worden gezien van een theologische en geestelijke herleving binnen het gereformeerde baptisme in Engeland. In de loop van de achttiende eeuw werd in de prediking steeds minder de oproep tot geloof en bekering gehoord en richtte de prediker zich vrijwel uitsluitend tot Gods kinderen. Carey en anderen keerden terug naar de oorspronkelijke calvinistische genadeleer die de oproep tot geloof en bekering aan onbekeerden niet strijdig ziet met de leer van de verdorvenheid van de mens en de vrijmacht van God. Nog altijd vinden we niet alleen in de Engelsprekende wereld maar ook daarbuiten gereformeerde baptisten. Wat ons van hen scheidt, is de visie op de doop. Wat ons aan hen verbindt, is de wetenschap dat een mens alleen uit genade zalig wordt door het bloed van de Middelaar van het nieuwe verbond. De taal van Gods kerk is: ‘Door U, door U alleen om ’t eeuwig welbehagen.’

Tom Nettles, The Baptists: Key People Involved in Forming a Baptist Identity; Volume One Beginnings in Britain, uitgave Christian Focus Publications, Fearn, Rosshire 2005; ISBN 1-85792-995-0; hb. 392 blz. Prijs £17,99. Dat is ongeveer _ 27,--.

Gezondheidszorg Febe is een vereniging van werkers in de gezondheidszorg op Geref. Grondslag. Binnen deze sector komt men vaak in aanraking met zorgvragers en collega’s die er een andere levensbeschouwing op na houden. Vanzelfsprekend kan dit vragen en problemen oproepen. Hoe moeten we daarmee omgaan en welk antwoord en welke houding moeten we aannemen? Om middellijk daarin wat hulp te bieden is de brochure ‘Spiritualiteit, zorgverantwoord’ geschreven. Daarin wordt de aanleiding tot deze brochure aangegeven. Daarin komen zaken aan de orde als wie ben jij, wie is je naaste, hoe verleen je spirituele zorg en hoe zorg je voor kwaliteit. Deze vragen worden voorafgegaan door een verpleegkundig competentieprofiel. De brochure sluit af met conclusies, aanbevelingen en de bijalge heet ‘competenties voor spirituele zorg’. Het is goed voor werkers in deze sector om hier kennis van te nemen en ook hun eigen houding eens te onderzoeken en te evalueren. Er worden voorbeelden gegeven van problemen en antwoorden worden gezocht. Vooral zij die werken in niet identiteit-gebonden voorzieningen kunnen hier hun winst mee doen. Hoe sta je als christen in deze samenleving, die ook binnen het vlak van de christelijke kerken als multireligieus genoemd kan worden, laat staan daarbuiten. Veelal geeft de omgang problemen en conflicten, niet in het minst bij jezelf als verpleegkundige. Daartoe graag aanbevolen. De brochure kost _ 5,50 en is te bestellen bij de nummers 010-4796715 of 078-6311777; het kan ook bij het secretariaat p/a Elzenhorst 8, 2951 WB Alblasserdam.

Dit artikel werd u aangeboden door: Hersteld Hervormde Kerk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen