Voor of over de drempel van de moskee?

Burgerschapskunde, -vorming en –zin; wellicht kent u de woorden. Ze behoren thuis in een door de onderwijsminister vereist nieuw vak op basisscholen. Alhoewel velen er niet mee weten om te gaan en problemen hebben met normen, methoden en criteria. Bij burgerschapskunde behoort binnen onze multireligieuze samenleving ook de kennis van andere religies. Hoe bevordert men die kennis? Dat kan onder andere door moskeebezoek, zegt men. De vraag is of dat kennis vermeerdert of nieuwsgierigheid bevredigt. Zijn er geen andere middelen om werkelijke kennis te vermeerderen, zoals onderwijs in normen, principes en praktijk van bijvoorbeeld de islam? Onze tijd heeft vele moderne middelen! Gaat het om begrip voor de islam? Laten we zorgvuldig genoeg zijn om te weten dat begrijpen niet betekent aanvaarden of als gelijkwaardig beschouwen met de christelijke religie. Maar nu de praktijk, want die is wel eens anders. Begrip kan gevaar opleveren van dichter bij elkaar komen en tolereren, dus van relativeren van het eigene van de eigen religie. Ik denk dat we daar duidelijk oog voor moeten hebben, al bedoelt burgerschapskunde overigens wel respect en integratie te bevorderen. Moeten we, vanuit de Schrift, niet veeleer afstand bewaren ten aanzien van vreemde religies en hun heiligdommen? Mijns inziens wel.

Confrontatie
Moskeebezoek is omstreden en er is veel ophef over deze zaak geweest in de kranten en in discussies en ook is de aanpak van reformatorische scholen verdeeld. Soms maken ouders, scholieren en docenten, mijns inziens terecht, bezwaar tegen het bezoeken van een moskee. ‘Met 1 miljoen moslims in ons land moeten we niet de illusie hebben dat we onze jongeren een confrontatie met de islam kunnen onthouden. Veilig zijn we als christen alleen als we dicht bij Christus blijven.’ Het is de vraag of deze redenering juist is om moskeebezoek te verdedigen! Is dat de confrontatie? Het is meer begeleidend dan confronterend, lijkt me. Hebben we wel voldoende bagage bij ons en kennis van de gereformeerde religie om de confrontatie aan te gaan? Is bezoek aan de moskee een serieus nemen van de uitdaging van de moslims om ons heen? Laten we wat nuchter zijn. Moeten we vooroordelen wegnemen? We zien dat leerlingen respect krijgen voor de serieuze wijze van religie van de moslims! De geest van verdraagzaamheid van deze democratische samenleving mag zeker op het vlak van de religie niet bevorderd worden. Zulk moskeebezoek is ook niet vredestichtend. Jeremia 29:7 wordt geciteerd en verkeerd geëxegetiseerd en toegepast. Dat geldt ook voor 2 Koningen 5:8vv aangaande Naäman. Het argument dat vreemdelingenhaat en rassendiscriminatie tegengegaan wordt door zulk een bezoek is mijns inziens van geen waarde. Ik denk dat dat op andere manieren moet worden opgelost, onder andere in de lessen maatschappijleer. Ook dient een bezoek aan een moskee geen gezellig uitje te zijn en is het ook geen praktische les in christelijke naastenliefde.

Getuigen
Moeten we biddend op bezoek gaan, vooraf en na afloop, om te getuigen? Maken we die afspraken dan ook met de leiding van de moskee? Is moskeebezoek je verantwoordelijkheid verstaan en nemen tegenover de moslims? Ik kan hier niet in mee komen, hoe idealistisch het ook gesteld wordt en met welke teksten het ook onderbouwd wordt. Ook zie ik niets in een structureel contact tussen de christelijke gemeente en de moslimgemeenschap. Of het zou moeten zijn in een duidelijk zendingsperspectief, maar dan heeft moskeebezoek nog geen directe meerwaarde. Wie zending wil bedrijven, zal wel duidelijk moeten zijn en de absoluutheid van het christendom, naar bijbelse norm, op de juiste wijze moeten poneren. Dat betekent ook dat we duidelijk, vanuit onze identiteit vandaan, antithetisch staan tegenover elke andere religie. Moskeebezoek kan wel degelijk relativerend werken naar de jongeren toe. Wie dat van te voren alzo aangeeft aan de leiding van de moskee, hoe we over de islam denken (zoals het RD op 28 maart schreef in haar commentaar) kan wel eens in problemen komen.

Integratie
Ik vraag me ook af of dit begeleide confrontatie betekent en of dit kennis bijbrengen is aan onze jongeren in de plurale maatschappij waarin ze leven. Is het schande en onkunde om nooit in een moskee geweest te zijn? Neen, toch! Moskeebezoek bevordert op zichzelf de discussie met andersdenkenden niet, en ook niet het in aanraking komen met andere meningen. Kunnen we door dit bezoek het debat aan en leren we zo de weerbaarheid? Ik zie dat niet. In de huidige discussie komt dan de vraag naar voren of moskeebezoek vereiste of mogelijkheid is voor de reformatorische scholen. Velen zien moskeebezoek als middel tot integratie. Wanneer dat zo is heb ik grote bezwaren. De politiek wil het bezoek in het kader van de integratie van minderheden zien en propageren.

Schoenen uit
Complicerende factor is daarbij dat de leerlingen bij moskeebezoek de schoenen uit moeten doen. Is dat gewoon een kwestie van beleefdheid waaraan men voldoet als gast, of is het religieuze eer betuigen aan Allah? Sommigen zeggen dat het geen islamitisch ritueel is en gelijk staat met het joodse keppeltje opzetten, of het met hoed op in de kerk zijn bij vrouwen en meisjes. Ik zie daar toch wel heel wat verschil. Het is toch een onderdeel van de reiniging voor het rituele gebed. Er zijn zeker moslims die het uitdoen van de schoenen zien als het erkennen van de superioriteit van de islam. Moslims zien het uittrekken van de schoenen als een erkenning van Allah. Daarom moeten we dat niet doen. Het is niet alleen maar respect tonen voor andersdenkenden. Het is in dezen met hen meegaan en meedoen. Schoenen uitdoen is geen aanpassing aan een lege gewoonte, ook al is voor ons het uitdoen van de schoenen geen ritueel, voor de moslim is het wezenlijk. Samen met een moslim in de moskee de schoenen uitdoen is een religieuze plicht waarnemen en geen burgerlijke beleefdheid tegen de gastheer. Ook de andere interpretatie van de christen neemt de feitelijkheid van de religieuze rite niet weg.

Vervlakken
Verder kan het zijn dat we om anderen in onze kring niet te kwetsen, dit bezoek nalaten (1 Kor. 8:10 en volgende; men misbruike die teksten niet om moskeebezoek te rechtvaardigen). Ook vanuit cultureel oogpunt is het niet nodig om een moskee te bezoeken. Dit is geen kennismaking met een andere cultuur, maar met een andere religie. Bezoek van christelijke of joodse bedehuizen ligt voor mij toch weer geheel anders dan van andere religies, al kan er soms diepe afkeer zijn van r.k.-kerken en reden zijn om ze niet te bezoeken. Ook de vergelijking om de EO-jongerendag of een moskee te bezoeken, vind ik een stelling die in dezen niet op zijn plaats is. Voorts kan gevraagd worden waar de grenzen liggen: waar gaan volgende excursies naartoe met dezelfde rechtvaardigingsargumenten? Het is ook niet zo dat we met Rome en de islam samen de secularisatie en het atheïsme moeten bestrijden. Zulk een monsterverbond is niet goed. We stoelen niet op dezelfde wortel des geloofs, alsof we alleen andere namen en gewoonten hebben voor onze God en religie dan de moslims. Wees voorzichtig met nivelleren, vervlakken van beginselen en praktijken.

Afstand
Laten we letterlijk en figuurlijk niet over deze drempel heengaan en ik wil dit bezoek niet stimuleren in de lijn van dialoog, wederzijds begrip en kennis van de hedendaagse maatschappij. Dit bezoek is niet nodig en niet verstandig. Tussen Bijbel en koran, tussen God en Allah ligt een kloof, die ook praktische consequenties heeft. Gij geheel anders, zegt de Schrift. Houd afstand van andere religies; we gaan uit van de antithese (tegenstelling). Betreed de moskee niet, maar getuig tegen de moslim van Christus. We hebben te kiezen t.a.v. moskeebezoek: protest (=getuigen voor en daarom ook tegen) of respect (=waardering of eerbied voor iets of iemand hebben). De Schrift leert ons geen ‘praktisch respect’ alsof we in de moskee de moslim van de islam kunnen scheiden. De Schrift leert ons getuigen van Christus te zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen