Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Huisoefeningen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Huisoefeningen

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Enkele jaren geleden mocht het begrip – over de zaak oordeel ik niet – ‘huisoefening’ of ‘huisgodsdienstoefening’ zich weer in hernieuwde belangstelling verheugen. In een tijd die zich niet kenmerkt door grote geestelijke diepgang is dat positief te waarderen. Het viel mij op dat het ook voor Gisbertus Voetius een thema van groot belang was. In zijn werk De praktijk der godzaligheid behandelt hij het onder de titel: ‘Gezamenlijke oefeningen in godsvrucht, in het bijzonder de huisoefeningen.’ Het gaat om zaken, zo schrijft hij in de inleidende alinea’s, die hij de theologiestudenten vele malen heeft voorgehouden en hen ook heeft laten opschrijven. Naar de huidige stand en trant van de theologiestudie in het algemeen is dat maar moeilijk voor te stellen: een theoloog van internationale allure die zijn studenten in de collegezaal herhaaldelijk onderhoudt over ‘de oefeningen der godsvrucht’ Voetius onderscheidt deze huisoefeningen in twee soorten: de oefeningen thuis, in het gezin, en de oefeningen in gezelschappen met intieme vrienden of goede kennissen. Die laatste soort acht hij vooral geschikt voor ‘vromen die weduwnaar, weduwe of vrijgezel zijn’. Daarnaast kan deze huisoefening ook zijn nut hebben voor hen ‘die gedwongen zijn voor een tijd in een omgeving te verkeren waarin men God niet vreest’. Kennelijk brengt eenzaamheid, in allerhande gestalten, een speciale kwetsbaarheid met zich mee. Waar onderlinge raad, bemoediging en vertroosting gemist worden, raken we meer en meer vatbaar voor verzoeking en misleiding. Hoe waar is dat?! U of jij kunt er mogelijk uit ervaring van getuigen. Het apostolisch vermaan luidt niet voor niets: ‘Laat ons op elkander acht nemen, tot opscherping der liefde en der goede werken’ (Hebr. 10:24).

Aardig is de opmerking van Voetius in dit verband dat bij het samenkomen in gezelschappen wel de nodige voorzichtigheid geboden is. Met name als het gaat over de keuze van onze vrienden, het tijdstip, de wijze en de plaats van samenkomst. Het dient zo vorm gegeven te worden, dat het onze plichten ten aanzien van de kerk, het samenkomen van de gemeente en onze liefdedienst jegens de naaste geenszins belemmert. Waarvan akte!

Afgezien dus van alleenstaanden, alleengaanden en vromen in bijzondere omstandigheden, is voor Voetius het gezin de aangewezen plaats voor de huisoefeningen … Een gedachte waarbij we ons maar meteen afvragen of onze gezinnen zulke plaatsen zijn; waar kleinen en groten niet enkel in tijdelijke zin onderhouden worden maar evenzeer in geestelijke zin. Anders gaan achter weldoorvoede gestalten ondervoede zielen schuil.

Voetius maakt ook heel concreet waar hij bij huisoefeningen aan denkt. En nog eens: hij heeft er zijn studenten mee doordrenkt! Het eerste is het onderhouden van de rustdag. Daarna volgen: bidden, het zingen van psalmen en geestelijke liederen, het lezen van de Schrift én het bespreken daarvan, het bespreken van de preken. Tenslotte noemt Voetius, die zelf in het Utrechtse weeshuis de kinderen onderwees (!), met nadruk het onderwijs aan de eenvoudigen in het gezin. In deze dingen weerspiegelt zich naar zijn oordeel het leven van het gezin waarin het Woord heerschappij voert. Zo gaat het toe waar ons gezin ‘een kerkje in de kerk’ mag zijn.

Nu geeft Voetius naast deze ‘gewone oefeningen’ ook nog aandacht aan de ‘buitengewone oefeningen’, waartoe bijzondere omstandigheden ons kunnen nopen. Hij noemt daarbij de bede- en vastendagen, de dankstonden, maar ook het verbeteren en herstellen van dingen die in ons gezin bekering nodig hebben … Als voorbeeld van het laatste wijst hij Jakob aan, die de vreemde goden uit zijn huis wegdoet (Gen. 35:2).

In de vorm van vraag en antwoord tast Voetius tenslotte een aantal bezwaren af tegen deze huisoefeningen. Dat zijn er te veel om ze alle in dit korte bestek te noemen. Sommigen blijken zo tijdloos dat het mij goed leek een enkele ervan met u en jullie te delen. Zoals deze: hebben de gezinsleden niet te veel en te verschillende bezigheden om deze huisoefeningen werkelijk gestalte te kunnen geven? En niemand onzer hoeft vermoedelijk het huis uit om dat probleem tegen te komen… We vertrekken op heel verschillende tijden; datzelfde geldt ook weer voor het thuiskomen, om over de avonden maar te zwijgen. Volgens Voetius is het een zaak van regelen. Alles moet namelijk dáárop gericht zijn. Immers: ‘één ding is nodig…’?

Daarnaast wil ik nog één mogelijk bezwaar ook hier vermelden, namelijk: wie deze huisoefening zal leiden? Ik vermoed dat er vaders onder ons zijn voor wie deze vraag een werkelijke verlegenheid uitdrukt. Anderen maken van de nood een deugd: ze schuilen achter deze verlegenheid weg om onder hun priesterlijke plicht uit te komen. Want Voetius laat er – uiteraard – geen misverstand over verstaan: de huisvaders zijn geroepen hun gezin voor te gaan. Als de man gestorven is óf volstrekt vreemd is aan geestelijke zaken, is de vrouw gehouden het te doen. In het uiterste geval kan men een beroep op anderen doen.

Naar mijn idee ligt hier in veel huisgezinnen een zorg; iets wat nog heel veel ‘oefening’ nodig heeft! En als ik onze aanstaande echtelieden een raad mag geven: oriënteer je niet enkel op de huizenmarkt, bezin je niet enkel op de huisinrichting, maar ook op de huisoefening. Want: waar die liefde woont … daar woont Hij Zelf.

Dit artikel werd u aangeboden door: Hersteld Hervormde Kerk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 6 april 2007

Kerkblad | 12 Pagina's

Huisoefeningen

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 6 april 2007

Kerkblad | 12 Pagina's