Uit de kerk en de gemeenten

Kerkelijke structuren
In deze aflevering van ons Kerkblad staan we stil bij de ambtelijke en kerkelijke structuren zoals deze in onze kerk functioneren. Het kan geen kwaad om een keer in te gaan op elementaire gegevens die te maken hebben met de opbouw van ons kerkelijke leven. Onze kerk kent een zogenoemde presbyteriaal-synodale structuur, geen episcopale structuur. De laatstgenoemde vorm van kerkregering vindt u bijvoorbeeld in de Roomse Kerk, waar de paus geacht wordt bekleed te zijn met het hoogste gezag. Alle benoemingen vinden van bovenaf plaats en alle beslissingen worden in de top van de kerk genomen. Gelukkig is dat niet de wijze waarop onze kerk wordt bestuurd, althans dat behoort zo niet te zijn. In het recente verleden, zeg maar in de aanloopfase naar de fusiedatum van 1 mei 2004, vertoonde onze kerk in de praktijk meer en meer een top-down-structuur, waarbij de aansturing van het kerkelijk leven plaatsvond door de top van de kerk. Deze verwording is terecht onder grote kritiek gesteld, aangezien zij in strijd was en is met onze eigen kerkorde. Deze gaat uit van de kerkstructuur, waarbij de kerk geregeerd wordt door ambtelijke vergaderingen ‘van beneden naar boven’. Zuiverder uitgedrukt moeten we zeggen: ‘van minder naar meerder’.

Kerkelijke vergaderingen
Als het gaat om de verhoudingen tussen de kerkelijke vergaderingen, is het uitgangspunt verwoord in KO NHK (Kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk) artikel V.1: Opdat niet de ene gemeente over de andere, het ene ambt over het andere, noch de ene ambtsdrager over de andere heerschappij voere, wordt de regering der Kerk uitgeoefend in vergaderingen, waarin de ambten bijeen zijn. Vergelijking met de Dordtse Kerkorde (DKO) toont aan dat deze bepaling een sterke gelijkenis vertoont met artikel 84 DKO. Hier is een typisch karakteristiek kenmerk gegeven van alle gereformeerde kerken-ordeningen. Logischerwijs volgt dan de bepaling in KO NHK V.3, die eveneens terug te voeren is op de DKO: In de meerdere vergaderingen zullen geen andere zaken worden behandeld dan die in de mindere vergaderingen niet kunnen worden afgedaan of naar de orde der Kerk tot het werk der meerdere vergaderingen behoren. Als die gulden regel in de kerk goed wordt verstaan en in praktijk wordt gebracht, blijft enerzijds de plaatselijke zelfstandigheid gewaarborgd en wordt aan de andere kant niet tekortgedaan aan de eenheid in het kerkelijke leven.

Kerkenraad-Classis-Synode
Elke kerkelijke gemeente in de Nederlandse Hervormde Kerk had en heeft zijn eigen geografisch afgebakend gebied en iedere gemeente heeft zijn eigen kerkenraad. Dit geldt voor de ongeveer honderd en twintig (wijk)kerkenraden die onze kerk momenteel telt. Zo ligt het vast in de kerkorde van de Nederlandse Hervormde Kerk, die zoals u weet in onze kerk het uitgangspunt voor de ordening van het kerkelijke leven is gebleven. NHK KO V.2 bepaalt dat de kerkenraad bestaat uit de predikant, de ouderlingen en de diakenen. Er zijn naar de orde der kerk in elk van beide laatstgenoemde ambten minstens drie mannen verkozen. In een kleine gemeente wordt met minimaal twee ouderlingen en twee diakenen volstaan. Het is een oude en terechte stelling in de kerk, dat één ouderling en één diaken geen kerkenraad vormen. Is de kerkenraad ter plaatse te klein of is door omstandigheden het aantal ambtsdragers minder geworden dan twee derde van het aantal dat er behoort te zijn, dan vaardigt het Breed Moderamen van de Classis twee ambtsdragers af, die plaatselijk (helpen) doen wat des kerkenraads is. De kerkenraad kent drie ambten naar de bijbelse drieslag en het voorbeeld van Christus: het profetische ambt ziet men in de predikant terug, het koninklijke ambt bij de ouderling en het priesterlijke ambt in de diaken. Tegen een vierde ambt, dat van ouderling-kerkvoogd, is door ons altijd bezwaar gemaakt. In de kerkorde wordt gesproken van daartoe in het bijzonder aangewezen ouderlingen, die als zodanig de naam van kerkvoogd dragen. Er is geen moeite met een ouderling, die ook kerkvoogd is en als zodanig naast zijn ambt waarin hij bevestigd is ook werkzaam is in de stoffelijke aangelegenheden van de gemeente, wanneer hij daartoe verkozen is. Wel is er principieel bezwaar aan te voeren tegen de formulering in NHK KO Ord.14.4.3, waar staat dat de ouderling-kerkvoogd niet geroepen wordt tot een aantal specifiek bij het ambt behorende taken zoals het huisbezoek, tenzij de kerkenraad hem op zijn verzoek met een of meer daarvan belast. In de ‘kerkvoogdijkwestie’ paste de kerk dwang toe om de plaatselijke kerkvoogdijen met vrij beheer te laten verdwijnen, het is bekend. Twee bezwaren hebben steevast geklonken. Het principieel bezwaar tegen de ouderling-kerkvoogd en het praktisch motief tegen de aanpassing die de greep op de plaatselijke goederen versterkte in verband met de naderende voltooiing van het SoW-proces. Meteen na 1 mei 2004 heeft onze kerk dispensatie verleend inzake de verplichting om ouderlingen-kerkvoogd te hebben. Daarmee is de kerkvoogdijkwestie tot nader order uit de lucht gehaald.

In de Classis of Classicale Vergadering ontmoeten de gemeenten uit een regionaal gebied elkaar. De Classis is samengesteld uit de afgevaardigden van de gemeenten. Volgens een rooster wordt bepaald welke gemeente naast de predikant een ouderling dan wel een diaken afvaardigt. In geval van een predikantsvacature wordt de predikant vervangen door een ouderling. Het behoort onder andere tot de taak van de Classis om aan het kerkelijk leven in het rayon leiding te geven en om uit te spreken jegens de synode wat er leeft in haar gemeenten. Er zijn in onze kerk sinds mei 2004 na een daartoe dienende herindeling een zevental classes overgebleven. Dat is een drastische en een praktische beperking en vermindering vergeleken bij daarvoor. De Classes dragen namen, die globaal het hun toebedeelde geografische terrein aanduiden: Noord, Noord-Veluwe, Oost, Midden, West, Zuid-West en Zuid-Oost.

Iedere Classis vaardigt zeven mannen af naar de landelijke Generale Synode: drie predikanten, drie ouderlingen en een diaken. In deze vergadering komen zaken aan de orde als beslissingen in geloofszaken, bestrijding en weerlegging van dwaalleer, het handhaven van de kerkelijke orde, het bijleggen van kerkelijke geschillen, het bestraffen van slechte en zondige zeden, te waken voor de opbouw van de gemeenten, de zaken van zending en evangelisatie, de opleiding van predikanten en andere, zo kan men lezen in de ‘Toelichting op de D.K.O. in vraag en antwoord’ (ds. K. de Gier). Terecht wordt aangegeven dat een synodevergadering niet het karakter van een kerkenraadsvergadering heeft. Op landelijk niveau komen de kerkbrede zaken aan de orde.

Tenslotte is het goed om erop te wijzen, dat er in de Nederlandse Hervormde Kerk tot aan 1 mei 2004 ook Provinciale Kerkvergaderingen functioneerden. In de Dordtse Kerkorde komt men de Particuliere Synode tegen, tussen Classis en Synode. Deze werd in verleden tijden ook wel Provinciale Synode genoemd. Doordat vele structuren door de fusie zijn weggevallen, zijn ook alle PKV’s gesneuveld. Of er onder ons behoefte is dit instituut al dan niet in ere te herstellen, wordt duidelijk op het moment van de definitieve bijstelling van de kerkorde, die vanwege de noodsituatie in de kerk wordt onderworpen aan een revisie. Vastgesteld mag worden dat de contouren van de ambtelijke structuur onder ons en onder alle gereformeerden in ons land identiek zijn.

Brugkerk Veenendaal
Op donderdag 12 juli jongstleden werd de Brugkerk in Veenendaal officieel in gebruik genomen. Dat gebeurde in een dienst waarin het Woord werd bediend door de oud-predikant ds. N.P.J. Kleiberg, thans verbonden aan de buurgemeente Achterberg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen