Levensbeschrijving van Augustinus

Bij het Mercatorfonds in Brussel verscheen in 2007 in samenwerking met het Augustijns Instituut te Heverlee een werkelijk prachtige uitgave in zeer groot formaat over de kerkvader Augustinus. Ze kwam tot stand onder leiding van de grote Augustinuskenner Tarsicius J. van Bavel die de verschijning van dit werk niet meer heeft meegemaakt en aan wie dit werk is opgedragen. Er verscheen niet alleen een editie in het Nederlands, maar ook in het Engels, Duits en Spaans. Sint Augustinus bevat niet alleen artikelen van hoog niveau maar ook echt schitterende illustraties. De enorme breedte van de kerkvader blijkt uit deze uitgave. Augustinus heeft een ontwikkeling doorgemaakt. In de eerste jaren na zijn bekering benadrukte hij in reactie op het determinisme van de manicheeërs, een sekte waarvan hij zelf ruim negen jaar deel had uitgemaakt, de vrijheid van de wil. Zijn werkje Ad Simplicianum waarin hij een aantal vragen van deze presbyter uit Milaan die hem nog catechetisch onderricht had gegeven, beantwoordt, laat een wending zien. Op zijn oude dag schreef Augustinus zijn Retractiones. Daarin maakt hij duidelijk dat hij bepaalde inzichten uit zijn vroegere werken niet meer deelt. Steeds dieper leerde Augustinus de breuk tussen God en mens, veroorzaakt bij de zondeval, peilen en gerelateerd daaraan de omvang van de zonde en de kracht van Gods genade. Bijzonder belangwekkend is de bijdrage van Carel Harrison over de vroege werken van Augustinus. Hij wijst de gedachte van de hand van een scherpe scheiding tussen Augustinus in de jaren direct na zijn bekering met een optimistisch geloof in de mogelijkheden van het verstand en een latere Augustinus die een diep besef heeft van de omvang van de zonde. Hij toont aan dat de wijze waarop Augustinus zijn bekering in zijn vroege werken verwoordt niet van een wezenlijk andere aard is dan het verslag daarvan in het achtste boek van zijn Belijdenissen. In zijn vroege werken lezen we namelijk niet alleen dat God als de Eeuwige en Onveranderlijke gezocht moet worden door je van het materiële en tijdelijke te verwijderen (accenten die passen binnen het neoplatonisme), maar ook dat wij als schepselen geheel van onze Schepper afhankelijk zijn en zonder de sacramenten of zonder geloof, hoop en liefde en nog veel minder zonder de menswording van Jezus Christus geen toegang tot God hebben. Van meet af aan was Augustinus zich ervan bewust dat de mens nooit autonoom opstijgt tot God, maar dat de mens als geschapen wezen afhankelijk is van God. Zo schreef Augustinus reeds in het vroege werk De Genesis adversus Manichaeos (Over de uitleg van Genesis tegen de Manicheeërs) ‘dat zelfs onze goede werken moeten worden toegeschreven aan Hem Die roept en beveelt’. Zeker is wel dat de lijn van zonde en genade steeds meer de eerste lijn (van God en de verwantschap van de menselijke ziel tot Hem) ging overheersen. Door intensieve bestudering van met name de brieven van Paulus leerde Augustinus de relatie tussen verstand en geloof beter verstaan. Zowel de continuïteit in het denken van Augustinus als de ontwikkeling ervan blijkt als wij zijn in 386 (het jaar van zijn bekering) geschreven Soliloquia, waarin Augustinus in gesprek gaat met zijn eigen rede, naast zijn rond 396 gepubliceerde Confessiones leggen. Het laatste boek is geschreven in de vorm van een gebed tot God. Laat de bespreking van deze ene bijdrage nieuwsgierig maken naar meer.

Sint Augustinus onder red. van wijlen Tarsicius J. van Bavel, uitgave Mercatorfonds, Brussel 2007; ISBN 978-90-6153-731-1; hb. 320 pag.; € 69,-.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen