Is Rome veranderd?

Als ik mij niet vergis, is er de laatste jaren in de gereformeerde gezindte een veranderende houding ten opzichte van de Roomse Kerk waarneembaar. Tot halverwege de vorige eeuw kenmerkte de gereformeerde gezindte zich door een sterke anti-Romehouding. De laatste decennia verandert de toonzetting. In plaats van de sterke antithese wordt meer en meer benadrukt dat Rome wel eens een bondgenoot kan zijn tegenover de secularisatie. Als vanzelf komt er dan meer nadruk te liggen op hetgeen verbindt dan op hetgeen scheidt. Deze veranderende houding is begrijpelijk. In Rome is een bepaalde mate van orthodoxie die weldadig aandoet als we de gure wind van de secularisatie om ons heen voelen waaien. De orthodoxie in de Romana is ook een verademing ten opzichte van tal van vormen van moderne en liberale theologie. Wie vandaag het boekje Blond, brutaal, bidden van Mariska Orban, de hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad leest, wordt getroffen door de manier waarop zij onverschrokken opkomt voor een klassieke visie op de beschermwaardigheid van het leven en op de heiligheid van het huwelijk van man en vrouw. De volhardende wijze waarop zij abortus aan de kaak stelt en laat zien hoeveel ontrouw er in homoseksuele relaties is, dwingt diep respect af als we ons realiseren dat ze tienduizenden mails ontvangt waarin ze de vreselijkste bedreigingen ontvangt. Het is evenzeer aansprekend dat ze wil opkomen voor het oude katholieke geloof en de kerk als een lichaam waarin zwakke mensen zich veilig kunnen voelen.

Het was eveneens een verademing toen we begin 2011 een interview in het Reformatorisch Dagblad lazen met bisschop Punt rondom zijn maatregelen tegen de pastoor die met de wereldkampioenschappen voetballen de mis oranje maakte. Punt kwam op voor de heiligheid van God en hij benadrukte dat Gods Koninkrijk niet in aardse vormen moet worden gezocht, maar van een andere orde is dan het hier en het nu. In deze tijd waarin elk besef van heiligheid verbleekt, is dat een verrassend geluid dat veel herkenning oproept. Toen ik bisschop Punt afgelopen zomer tegenkwam in Zwitserland, heb ik dat ook tegen hem gezegd. Dit alles betekent dat een veranderende houding niet alleen begrijpelijk is, maar ook nodig. Uitgaande van dezelfde principes van de Reformatie worden deze vandaag in een andere situatie toegepast. Als er iets is wat de Reformatie en de Nadere Reformatie ons hebben geleerd, is het wel het belang van een toepassing die hout snijdt in de concrete situatie. Overigens waren de reformatoren zich ervan bewust dat er met Rome overeenstemming was over de leer van de drie-eenheid, de godheid van Christus, de schepping, het oordeel, enz. Daarom voerde men tal van gesprekken om tot overeenstemming te komen, vooral om het punt waar Reformatie en Rome van elkaar verschilden, namelijk de leer van de toepassing van het heil.

Dit punt blijft wringen. Dat bleek ook in het gesprek afgelopen zomer in Zwitserland. We waren in een hotel waar ook een aantal Nederlandse priesters logeerden. Ze kwamen dagelijks naar de avondsluitingen en we hadden aangename ontmoetingen. Ik zocht geen confrontatie, maar toen een hulpbisschop op een zondagavond in het publiek de leer van de Reformatie aanviel, was het debat geopend. We hebben toen een paar uur intensief van gedachten gewisseld over aloude thema’s zoals Maria, goede werken, de vrije wil, de kerk, de liturgie, enz. Het was een eerlijk en openhartig gesprek, met respect voor elkaars persoon, zonder dat we inhoudelijk tot een oplossing kwamen.

Het gesprek leerde dat het buitengewoon nuttig is om echt met elkaar in gesprek te zijn. Tijdens het gesprek bleek hoeveel karikaturen er in de Roomse Kerk van de Reformatie zijn. En wederkerig moet ik zeggen dat in een echt gesprek met roomse geestelijken blijkt dat bepaalde dingen over de Roomse Kerk niet zo gemakkelijk gezegd kunnen worden. Dan komt het er echt op aan wat de essentie van de Reformatie is en hoe zich dat verhoudt met de leer van Rome. Het gesprek leerde mij ook dat de oude vragen nog altijd actueel zijn. De context waarin deze vragen aan de orde zijn, is veranderd, maar de vragen zelf zijn niet veranderd. Wat dat betreft, is Rome ook traditioneel. Dit betekent dat er geen reden is om ervan uit te gaan dat Rome veranderd is.

Een prachtige afsluiting van het publieke debat was de opmerking van een priester dat zij de prediking nodig hadden zoals in de kerk van de Reformatie. Het was voor mij een bevestiging dat niets anders dan het Woord de kerk van Rome en de kerk van de Reformatie kan redden. Er is daarom alle reden om zuinig te zijn op de bediening van het Woord. De bediening van het Woord vraagt meer dan ooit de bediening met de Heilige Geest, om zo het Woord op de juiste manier te verstaan en in ons tijdsgewricht toe te passen: ‘Ontwaak, gij Noordenwind en kom, gij Zuidenwind, doorwaai de hof van Uw gemeente.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen