Gereformeerd en katholiek II

De aantrekkingskracht van Rome
Toen ik pas aan catechisanten uitlegde waarom wij niet rooms-katholiek zijn, maakte één van hen de opmerking: ‘Maar dominee, wij worden echt niet rooms. Voor ons is het evangelische gedachtegoed een veel grotere dreiging. Dat heeft aantrekkingskracht.’ Nu, ik begrijp die opmerking en het laat zien hoe actueel de Dordtse Leerregels zijn. Het overgrote deel van de evangelischen nu en trouwens ook nog eens van velen die behoren bij kerken met de gereformeerde belijdenis, huldigen standpunten die op Bijbelse gronden in de Dordtse Leerregels zijn veroordeeld. Echter, het is niet juist dat Rome op geen enkele protestant aantrekkingskracht uitoefent, al heeft het aanzien van Rome danig schade opgelopen door de seksschandalen die wereldwijd openbaar zijn gekomen. Dan nog blijft dat met name onder hoger geschoolde protestanten det drang voorkomt over te stappen naar Rome en sommigen dat ook metterdaad hebben gedaan. Vooral speelt een rol dat men de grote verdeeldheid van het protestantisme en de nadruk van de verschillende kerkgenootschappen op hun eigen identiteit moe is. In Amerika worden evangelicals aangetrokken tot Rome vanwege het zo geringe historische besef en de grote oppervlakkigheid van een niet onbelangrijk deel van de evangelische beweging. Rond de vorming van de PKN hebben meerderen die daarin zijn meegegaan, zozeer het belang van uiterlijke eenheid boven eenheid van het geloof benadrukt, dat het moeilijk is om de vraag te onderdrukken of dan de Reformatie niet als een vergissing moet worden gezien.

Het karakter van de eenheid van de Kerk
Voor Rome is de eenheid van de Kerk een uiterlijke en structurele eenheid. Men aanvaardt de leiding van de bisschoppen en de paus. Voor de Reformatie daarentegen is de eenheid allereerst een geestelijke zaak. Eenheid is eenheid van geloof, is overeenstemming met het getuigenis van profeten en apostelen. Uiterlijke eenheid moet ons na aan het hart liggen, maar met aanvaarding van de Reformatie is een zekere aanvaarding van het gegeven dat de Kerk niet tot één uiterlijke openbaringsvorm kan worden beperkt, gegeven. In de tijd verschillen de openbaringsvormen van de Kerk. Onder het oude verbond had de Kerk een andere gestalte dan onder het nieuwe verbond. Door ons beperkte verstaan van de Schrift kunnen er echter ook naast elkaar openbaringsvormen van de ene, katholieke christelijke Kerk bestaan. Het kan niet alleen, op menige plaats is het metterdaad het geval. Wie daarvan in geen enkel opzicht wil weten, moet de kleine protestantse groepering waartoe hij behoort, als de Kerk zien. Veel logischer is dan echter de stap om zich onder Rome te voegen. De Reformatoren hebben nooit ontkend dat onder Rome nog ware gelovigen zijn. Echter, dat was naar hun vaste overtuiging niet dankzij, maar ondanks de specifiek roomse leer. Zij wensten dat iedere christen de roomse ballast van zich af zou schudden en in de ware zin van het woord katholiek zou worden. In zijn brief aan kardinaal De Sadolet, die de inwoners van Genève ertoe had opgeroepen weer te keren naar Rome, schreef Calvijn: ‘Geve de Heere, Sadolet, dat u en al de uwen nog eens tot het inzicht mogen komen dat de eenheid van de kerk door geen andere band tot stand wordt gebracht dan wanneer Christus, de Heere Die ons met God de Vader verzoend heeft, ons uit deze versplintering vergadert tot de gemeenschap van Zijn lichaam om ons zo door Zijn Woord en Geest alleen tot één hart en één ziel te doen samengroeien.’

Wie echt katholiek wil zijn, moet zich niet onder Rome voegen of onder Rome blijven. Katholiek zijn betekent niet in de laatste plaats dat wij geloven wat altijd en overal door de Kerk is beleden. Kern daarvan is dat de drie-enige God de God is van volkomen zaligheid. De Mariaverering en de pauselijke onfeilbaarheid behoren daar bepaald niet bij. Juist met het oog op de laatstgenoemde zaken, moeten wij zeggen dat Rome sinds de zestiende eeuw haar katholieke karakter alleen nog maar meer heeft prijsgegeven.

De gereformeerde belijdenis als diepste expressie van het katholieke geloof
We mogen zeggen dat de gereformeerde belijdenis de diepste expressie is van de inhoud van de Bijbel en daarmee van het katholieke christelijke geloof. Op een aantal heel fundamentele vragen, waarvan het aantal feitelijk gering is, geeft de gereformeerde belijdenis een antwoord. Dat is dat de Bijbel de uiteindelijke bron en norm van het geloof is. Niet de Kerk bepaalt hoe wij de Bijbel moeten lezen, maar uit de Bijbel weten we wat de Kerk en haar kenmerken zijn. De levende God is de drie-enige God en als zodanig de God van volkomen zaligheid. Levend geloof is geen menselijke prestatie maar wordt door de Heilige Geest, Die Heere is en levend maakt, in ons gewerkt. Jezus Christus heeft als God Die mens werd de hitte van Gods gramschap geblust. De enige grond van vrijspraak in Gods gericht is en blijft wat Christus voor ons en in onze plaats heeft gedaan. Het levende geloof en niet het deelgenootschap aan de sacramenten is bepalend voor de zaligheid en voor het zijn van een levend lidmaat van Gods Kerk. Over deze zaken is tussen alle ware christenen, niet alleen als zij tot een kerk van gereformeerde belijdenis behoren, overeenstemming, zeker op het niveau van geloofsbeleving. De gereformeerde belijdenis stelt dat ook kinderen van christenouders bij de kerk behoren en daarom gedoopt behoren te wezen. Daarnaast vooronderstelt zij de zogenaamde presbyteriale vorm van kerkregering. Hoe belangrijk deze zaken ook zijn, zij behoren niet tot de kern van ons geloof. Een gereformeerd christen behoeft zich niet bezwaard te voelen om anglicanen als Newton en Ryle en baptisten als Spurgeon en Philpot als medechristenen te erkennen.

Van belang is ook dat wij het verschil zien tussen geloofsartikelen en theologische zienswijzen, al weet ik dat de grens niet altijd gemakkelijk is te trekken. Bij theologische zienswijzen denk ik aan de exacte formulering van bijvoorbeeld de verkiezingsleer (infra- of supralapsarisme), de precieze formulering van de verbondsleer. Wie al te veel belang toekent aan bepaalde zienswijzen, draagt daarmee onbedoeld bij aan het feit dat mensen het belang van de Bijbelse en gereformeerde leer niet meer zien. Men mag zelf aan een bepaalde zienswijze de voorkeur geven, maar daarmee is die zienswijze nog niet de leer van de kerk. Laten wij het katholieke karakter van de gereformeerde belijdenis onderstrepen. Zij geeft de juist antwoorden op vragen waarop elke Bijbellezer en christen een antwoord moet geven en trouwens al gegeven heeft, al is dat vaak onbewust. Moge het onze innerlijke overtuiging worden dat de gereformeerde belijdenis ten volle recht doet aan het getuigenis van de Heilige Schrift. De Heere geve ons wijsheid dat aan anderen duidelijk te maken in de gestalte: Ik ben een vriend en metgezel van allen die Uw naam ootmoedig vrezen.

Mede n.a.v. Catholicism: East of Eden. Insights into Catholicism for the 21st Century door Richard Bennett, uitgave Banner of Truth, Edinburgh 2010; ISBN 978-1-84871-083-2; pb. 323 pp.; prijs £ 8,50.

Richard Bennett, afkomstig uit Dublin, Ierland, was meer dan twintig jaar priester in de Rooms-Katholieke Kerk. Op overzichtelijke maar ook indringende wijze maakt hij het verschil tussen de leer van Rome en de Bijbelse boodschap duidelijk. Hier en daar kan een kanttekening worden geplaatst bij informatie die hij geeft. Dat betreft niet de leer van Rome, maar ik denk aan de verhouding tussen Rome en het nationaalsocialisme. Dit is complexer dan de auteur suggereert. Duidelijk wordt wel dat Rome sinds de zestiende eeuw niet is veranderd, wel heeft zij haar leer nog meer uitgebouwd. Een aanpassing is er in de zienswijze dat er buiten haar geen zaligheid is. Ieder mens wordt inmiddels heel sterk als een potentiële christen gezien en elke christen als een potentiële rooms-katholiek. Dat maakt het voor Rome mogelijk om met vasthouding van haar eigen leer veel opener te staan naar andersdenkenden. Voor Rome blijft het uiteindelijke doel dat heel de christenheid en ten slotte heel de mensheid de paus als plaatsvervanger van Christus op aarde erkent.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen