Lijdenstijd

Aanstaande zondag is het de zesde lijdenszondag.
Al enkele eeuwen besteedt de kerk gedurende zeven zondagen aandacht aan het diepe en zware lijden van de Heere Jezus Christus. In het roomse zuiden wordt deze periode ook wel de veertigdagentijd genoemd, die begint op de zogenaamde Aswoensdag. Op deze dag zet de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers, om hen aan te sporen tot bezinning, boete en bekering. Als protestanten hebben we zo onze bezwaren tegen deze wijze van invulling van de lijdenstijd. Toch mogen we onszelf wel de vraag stellen: Krijgt het lijden en sterven van Christus in de zogeheten lijdensweken bij ons wel de aandacht, die het verdient, en dan denk ik vooral aan de prediking? Het is toch niet voor niets dat er maar liefst zeven lijdenszondagen zijn?

Nu is het zo dat iedere zondag Jezus Christus en Die gekruisigd centraal mag staan. Toch is het niet verkeerd om juist ook in de lijdenstijd aan het lijden van de Borg en Zaligmaker nadrukkelijk in de prediking aandacht te geven. Christus’ dood tot verzoening van de zonden van Zijn volk is immers het hart van het Evangelie? Het kruis is niet alleen diep verootmoedigend en tekent onze afzichtelijkheid als gevolg van onze keuze tegen God, maar in het kruis zien we ook dat God in Christus handelend bezig is. ‘God was in Christus de wereld met Zichzelven verzoenende’. Dat is vreugdevolle en weldadige taal voor een gekwelde zondaar, die met zijn schuld loopt. Daar krijg je dan toch nooit genoeg van? Het gevaar bestaat echter dat het verzoenend lijden van Sions betalende Borg weleens onderbelicht dreigt te worden.

Het kruis centraal
Ik kom daarop, omdat je weleens de reactie krijgt na een preekbeurt elders: ‘Dominee, dit is de eerste echte lijdenspreek, die we in deze lijdenstijd horen.’ En dan zijn soms de eerste vier lijdenszondagen al voorbij. De vraag is dan wel wat een gemeentelid of kerkenraadslid bedoelt met een ‘echte lijdenspreek’. Iedere preek zal toch moeten bepalen bij het volbrachte werk van de Heere Jezus Christus. Vaak wordt bedoeld dat er nog geen specifieke lijdensstof, zoals we die bijvoorbeeld in de evangeliën vinden, bepreekt is. Toch denk ik dat we zo’n opmerking van een gemeentelid wel ter harte moeten nemen. Als het recht ligt, zit er een bepaald verlangen achter om van Hem, de Heere Jezus Christus, te horen, Die Zijn diepe en zware weg van lijden gaat naar Golgotha. Het ware geloof staat of valt toch met de feiten van het geloof. Hoe noodzakelijk is het dat deze feiten dan ook gepredikt worden! Natuurlijk kunnen er bijzondere diensten zijn in de lijdenstijd, waardoor de tekstkeuze toch andere stof dan lijdensstof betreft. Toch laat dat niet onverlet dat predikers geroepen zijn om juist in de lijdenstijd Christus en Zijn kruis centraal te stellen. De hoorders worden zo gezet pal aan de voet van het kruis. En niet allerlei emotie, ontzetting en geschreeuw moeten dan de toon voeren, maar alles zal juist moeten draaien om God, wat Hij aan het kruis doet door Jezus Christus.

Verschuiving?
Een mogelijke verklaring voor het bovenstaande las ik bij ene H. Amelink. Ik zeg niet dat dit de oorzaak is, maar het houdt ons allemaal wel een spiegel voor. Hij schrijft naar aanleiding van een opmerking die hij las van wijlen drs. K. Exalto, dat in de gereformeerde gezindte de belangstelling verschoven is van de Christus naar de christen. Hij zegt dan: ‘Ik las dit, terwijl ik nadacht over het verschijnsel dat ik in deze lijdensweken tot nu toe na vier zondagen, in vier verschillende gemeenten, één preek gehoord heb over het lijden en sterven van de Christus. Terecht kan de vraag gesteld worden: Zeven weken preken over het lijden en niet over andere heilsfeiten? Maar de laatste jaren bekruipt me de vrees dat achter het niet meer in acht nemen van de zeven lijdensweken óók zit dat de aandacht is verschoven van de rechtvaardiging door het bloed naar wat de mens zélf doen moet. Want ik heb wél heel wat preken gehoord over onze taak en roeping als christen. Dat waren vaak geen slechte preken. Maar ik heb méér gehoord over wat ik doen moest dan over dat wat Christus deed voor mij. Terwijl een zondaar alleen daarvan leven kan en moet. Het gaat toch ook over het laatste houvast van ons bestaan. Luther heeft eens gezegd, met het gevoel voor de waarheid van het Evangelie en de overdrijving die hem eigen was, dat hij maar één geloofsartikel kende, namelijk de rechtvaardiging van de zondaar, uit genade alleen, zonder de werken. Want een prediking en een denkwereld die zich verplaatst van de Christus naar de christen is gevaarlijk. Laten wij de zeven lijdensweken maar in stand houden. Het zal weldadigheid zijn voor gekwelde zondaren die van ‘éénzijdigheid’ moeten leven.

Schilderen
Laat dit voor iedere prediker een aansporing zijn om Christus en Zijn kruis uit te schilderen in de Woordverkondiging. En wel zo, dat de hoorders Jezus als de Gekruisigde lief krijgen. Dat ze gaan wenen over zichzelf en dat het beginsel van de eeuwige vreugde zich van hen meester maakt. Dit moet telkens opnieuw, in het bijzonder ook in de lijdenstijd, verkondigd worden. In Colmar is het bekende Isenheimer altaar te zien, een meesterstuk van Matthias Grünewald. Het stelt Christus voor, hangend aan het kruis, met rechts Johannes de Doper die op Hem wijst als het Lam van God. In het Isenheimer klooster werden zieken opgevangen die leden aan het Sint- Antoniusvuur, een ziekte met zweren over het lichaam. Grünewald beeldde Christus af met deze zweren over zijn hele lichaam. Als een zieke werd opgenomen, werd hij eerst een kwartier lang neergezet voor dit altaarstuk. Ze moesten wel kijken, die lijders. Op die plek konden ze niet anders. En ze gelóófden met hun zweren. Paulus zegt dat hij de gemeente van de Galaten Christus als de Gekruisigde voor de ogen heeft geschilderd (Gal. 3:1). Dat moeten wij ook doen en wel zo dat er voor de hoorders niets anders overblijft dan tot Hem te vluchten. Dat is het grote doel, ook van de prediking van de lijdensstof. Een heerlijk, maar ook een zeer verantwoordelijk werk. Wie zou het kunnen van zichzelf? Het kan alleen in de afhankelijkheid van de Heilige Geest en van Hem, van Wie geschreven staat: Als Zijn ziel Zich tot een schuldoffer gesteld zal hebben, zo zal Hij zaad zien (Jes. 53:10).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen