De zaligsprekingen (6)

Barmhartigheid tekent de houding van medelijden met en ontferming over de naaste in zonde, in ellende en nood. Calvijn zegt in zijn commentaar: ‘Christus spreekt hen zalig, die niet alleen bereid zijn hun eigen lijden te dragen, maar ook het lijden van anderen op zich nemen; die om de ellendige te hulp te komen, zich vrijwillig voegen bij degenen die in nood zijn, en zich als in hun toestand verplaatsen, om des te meer genegen te worden hen bij te staan.’ Zo is Christus barmhartig. Hij is innerlijk met ontferming bewogen over de schare die is als een kudde schapen zonder herder (Matth. 9:36), over een rouwende moeder (Luk. 7:13), over de blinden langs de weg (Matth. 20:34). Barmhartigheid is maar niet een emotie, een bepaald gevoel van medelijden. Het is een innerlijke bewogenheid die tot uiting komt in praktische hulp en troost. In deze barmhartigheid van Christus wordt ook de barmhartigheid van Zijn Vader helder zichtbaar. God is de barmhartige. ‘HEERE, HEERE, God, barmhartig … (Ex. 34:6).’ Gods barmhartigheid wordt zichtbaar in concrete daden. In de verlossing uit Egypte. In Zijn zorg voor weduwen en wezen. Het hoogtepunt wordt zichtbaar in het zenden van Zijn Zoon, waarin God Zichzelf geeft (Luk. 1:68,72,78). Onze God is ontfermende (Ps. 116:5) en de Vader van alle barmhartigheid en vertroosting (2 Kor. 1:3).

Een christen leeft van Gods barmhartigheid. Hij ligt vanuit zichzelf midden in de dood. Het leven heeft hij te danken aan God Die rijk is in barmhartigheid (Ef. 2:4). Vanuit dit geheim leert een christen ook zelf barmhartigheid bewijzen. Wees barmhartig, zoals ook uw Vader barmhartig is (Luk. 6:36). De Bijbel maakt dat heel praktisch. Als een lid van het lichaam van Christus, de gemeente, lijdt, dan lijden alle leden mee (1 Kor. 12:26). Geef uw vijand als hij honger heeft te eten. Als hij smacht van dorst, geef hem te drinken (Rom. 12:20). Barmhartigheid gaat verder dan het overmaken van geld aan christelijke hulpverlenings- of ontwikkelingsorganisaties of op giro 555, nadat er ergens in de wereld een humanitaire ramp heeft plaatsgevonden. Wie het daarbij laat, kent slechts de kille en zakelijke benadering van de farizeeër die getrouw de tienden geeft en de collectezak rijk bedeelt, maar die vergeet dat God zegt: Ik wil barmhartigheid! (Matth. 23:23) Een open beurs is nog geen open hart. De apostel Jakobus stelt scherp dat het geloof zonder de werken dood is (Jak. 2:26). Dat is het geloof dat een hongerige tegen kan komen zonder medelijden en zonder te helpen. Het geloof dat voorbijloopt aan de nood van een collega bij het kopieerapparaat, aan het verdriet en de eenzaamheid van de overbuurman. Onze naaste is allereerst die man of vrouw die we op onze levensweg concreet tegenkomen (Luk. 10:25-37). We worden geroepen aan hen allereerst barmhartigheid te bewijzen. Wie leeft van Gods barmhartigheid kan ook niet anders. Het ware geloof moet immers vrucht dragen. We zouden, kijkend naar vers 7, de indruk kunnen krijgen dat het bewijzen van barmhartigheid een voorwaarde is om de barmhartigheid van God te ontvangen. Nu vinden we soortgelijke zinnen vaker in de Schrift. Te denken is aan de bede: ‘Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren’ (Matth. 6:12). Is onze vergevingsgezindheid voorwaarde om de vergeving van God te ontvangen? Nee. God ontfermt Zich uit genade. En genade zou geen genade zijn als ze niet gratis was (Augustinus). Genade hangt niet van ons af, maar van Gods ontferming (Rom. 9:16).

Mattheüs 18:21-35 werpt helder licht op de vraag waar het hier om gaat. De gelijkenis die Jezus daar vertelt maakt duidelijk dat iemand die leeft van de rijkdom van Gods barmhartigheid ook zelf barmhartigheid dient te bewijzen. De slaaf die zonder vergevingsgezindheid en barmhartigheid optreedt, hoort uit de mond van de koning: ‘Gij boze dienstknecht, al die schuld heb ik u kwijtgescholden, dewijl gij mij gebeden hebt; Behoordet gij ook niet u over uw mededienstknecht te ontfermen, gelijk ik ook mij over u ontfermd heb?’ De slaaf wordt in de gevangenis opgesloten. Jezus besluit met de woorden: ‘Alzo zal ook Mijn hemelse Vader u doen, indien gij niet van harte vergeeft een iegelijk zijn broeder zijn misdaden.’ Onze houding van barmhartigheid maakt zichtbaar of we zelf leven van de rijkdom van Gods barmhartigheid. Wie Gods hart heeft zien opengaan, krijgt zelf een open hart vol dankbare barmhartigheid. Als dat open hart ontbreekt, dan is het maar zeer de vraag of we wel leven van Gods barmhartigheid.

Zalig zijn de barmhartigen. Hun zal barmhartigheid geschieden. ‘Alsdan zal de Koning zeggen tot degenen die tot Zijn rechterhand zijn: Komt, gij gezegenden Mijns Vaders, beërft dat Koninkrijk hetwelk u bereid is van de grondlegging der wereld. Want Ik ben hongerig geweest en gij hebt Mij te eten gegeven; Ik ben dorstig geweest en gij hebt Mij te drinken gegeven; Ik was een vreemdeling en gij hebt Mij geherbergd. Ik was naakt en gij hebt Mij gekleed; Ik ben krank geweest en gij hebt Mij bezocht; Ik was in de gevangenis en gij zijt tot Mij gekomen’ (Matth. 25: 34-36).

Vragen:
1. Wat is barmhartigheid en hoe wordt dat in uw leven zichtbaar?
2. Wat betekent Mattheüs 25:31-46 voor deze zaligspreking?

Stolwijk, ds. W.J.C. van Blijderveen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen