Jona, zoon van Gods trouw

De geschiedenis van Jona is voor velen bekend. Toch wordt er betrekkelijk weinig over gepreekt. Dat is opmerkelijk, want juist deze geschiedenis leert ons rijke lessen over Gods trouw en barmhartigheid. Vanuit dat gezichtspunt laat het boek Jona zich lezen. Jona profeteerde in Israël ten tijde van koning Jerobeam II (782-753 v.Chr.). Hij was een tijdgenoot van Hosea en Amos. Ondanks dat Jerobeam II in de voetsporen van zijn voorvader Jerobeam ging, was er in Israël voorspoed. Het tienstammenrijk had tijdens de regering van Jerobeam II zelfs de mogelijkheid om haar grenzen uit te breiden (2 Kon. 14:25). Die mogelijkheid ontstond doordat het Assyrische rijk, waar Israël op dat moment deel van uitmaakte, langzamerhand verzwakte. Juist op dat moment werd Jona door de HEERE geroepen om naar de hoofdstad van het Assyrische rijk af te reizen. Hij moest Ninevé het oordeel van de HEERE aanzeggen. De boosheid van de Ninevieten was namelijk opgeklommen tot voor het aangezicht van de HEERE. Een soortgelijke uitdrukking komen we ook tegen in de geschiedenis van Sodom en Gomorra (Gen. 18:20). Door deze omschrijving wordt ons duidelijk dat de stad Ninevé door en door verdorven was. De maat van de zonde was vol. Dat is de reden dat de HEERE Zich tegen deze stad keerde (predik tegen haar).

De prediking van Jona sluit aan bij deze situatie (vgl. Jona 3:4). Deze prediking is echter niet enkel een mededeling van de status quo. Wanneer de HEERE Zijn dienaren stuurt, is dat bedoeld om de hoorder tot inkeer te brengen. Dat was de belangrijkste reden voor de HEERE om Jona te sturen. In het zenden van deze profeet toonde de HEERE Zijn barmhartigheid over Ninevé. Hier zien we in het Oude Testament al dat de HEERE niet alleen oog heeft voor Israël, maar ook voor de andere delen van de wereld.

Jona weigerde echter om naar Ninevé te gaan. Vanuit menselijk oogpunt is dat niet vreemd. Ninevé was immers de hoofdstad van de Assyrische onderdrukker van Israël. In die vijandige stad zou Jona het oordeel moeten aanzeggen. En Jona heeft ook wel geproefd dat deze opdracht vanuit Gods barmhartigheid opkwam (vgl. Jona 4:2). Dat God barmhartig was voor Israël kon hij begrijpen. Daar ging zijn profetie in Israël ook over (vgl. 2 Kon. 14:25). Met Gods barmhartigheid voor de vijanden had hij echter grote moeite. Hij deserteerde daarom uit het leger van de HEERE en slaat op de vlucht.

Jona vluchtte van het aangezicht van de HEERE. Hij dacht te kunnen ontkomen aan de macht van de HEERE. Hij was ook bereid daar offers voor te brengen. Hij betaalde namelijk de vracht. Het was echter dwaasheid van Jona om te denken dat hij zich aan Gods macht kon onttrekken. De HEERE had immers ook de stad Ninevé in het oog. Zijn ogen doorliepen de ganse aarde. Jona lijkt daar echter geen oog voor te hebben. Hij dacht beperkt van Zijn God. In plaats van te gehoorzamen aan de HEERE en in de richting van het oosten te trekken, vluchtte deze profeet naar het westen. Jona vluchtte naar Tarsis.

Het is niet precies duidelijk waar deze plaats heeft gelegen. Sommigen menen dat het dezelfde plaats is waar Paulus vandaan kwam. Anderen menen dat het een plaats in Noord-Afrika is geweest. Nog weer anderen zijn van mening dat het een stad is geweest, die bij de monding van de Spaanse rivier Guadalquivir zou hebben gelegen (Tartessos). In het laatste geval zou Jona naar het uiterste einde van de toenmalig bekende wereld gevlucht zijn. Eén ding is in ieder geval helder: Hij was ongehoorzaam aan het bevel van zijn God. De ongehoorzaamheid aan de HEERE bracht Jona echter wel in de diepte.

Tot twee keer toe komen we in vers 3 een neergaande beweging tegen. De eerste keer zien we dat in de woorden hij kwam af te Jafo en de tweede keer in de woorden en ging neder in. In de Hebreeuwse grondtaal wordt hier beide keren een woord gebruikt dat afdalen of naar beneden gaan betekent. Dit kunnen we allereerst heel letterlijk opvatten. Gath-Hefer, de woonplaats van Jona, lag veel hoger boven de zeespiegel dan Jafo. Jona moest dus letterlijk afdalen vanuit de bergen naar de kuststrook. Dat geldt ook voor het afdalen in het schip. Vanaf de kade moest hij in het schip stappen dat lager lag.

Het boek Jona is echter sterk gestileerd. Dat betekent dat er ook met woorden wordt gespeeld. Die woordspelingen zijn in vertalingen vaak verloren gegaan, maar in de grondtaal duidelijk te zien. Dat lijkt de schrijver van dit boek hier ook gedaan te hebben. Elke stap bij Gods opdracht vandaan, laat Jona verder wegzakken. Uiteindelijk zonk hij zelfs weg in de diepte van de zee (Jona 1:15). De schrijver van het boek Jona wil ons daarmee laten zien dat de weg bij God vandaan uiteindelijk in de diepte eindigt.

Jona was een zoon van Amitthai. Letterlijk betekent die naam: zoon van Mijn (Gods) trouw. Jona deed door zijn ongehoorzaamheid zijn afkomst echter geen eer aan. Tegelijkertijd bleef de HEERE dwars door alle menselijke ongehoorzaamheid wel trouw. Dat blijkt wel uit het vervolg.

Andelst, ds. J. Kommerie

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen