Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Portret van Luther aan de hand van een brief

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Portret van Luther aan de hand van een brief

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

WE VERVOLGEN ONS PORTRET VAN LUTHER AAN DE HAND VAN EEN BRIEF DIE HIJ AAN AMSDORF SCHREEF OP 1 NOVEMBER 1527. WE WISSELEN DE TEKST AF MET WAT KORTE TOELICHTING. LUTHER EINDIGDE VORIGE KEER: ZO IS ER BUITEN STRIJD, VAN BINNEN VREES, GROTE VREES. CHRISTUS KASTIJDT ONS. HIJ VERVOLGT: MAAR WE HEBBEN EEN TROOST DIE WE TEGEN DE WOEDENDE SATAN IN KUNNEN BRENGEN, NAMELIJK DAT WE IN IEDER GEVAL GODS WOORD HEBBEN. DAARDOOR WORDEN DE ZIELEN BEHOUDEN VAN HEN DIE GELOVEN, HOEZEER HIJ OOK HUN LICHAAM VERSLINDEN MAG. DAAROM MAG JE ONS WEL BIJ DE VRIENDEN EN JEZELF AANBEVELEN, DAT JULLIE VOOR ONS BIDDEN, DAT WIJ DE HAND DES HEEREN MOEDIG MOGEN DRAGEN EN DE LIST EN MACHT VAN DE SATAN OVERWINNEN, HETZIJ DOOR LEVEN OF DOOR DOOD. AMEN.

Als iemand hartstochtelijk Gods Woord heeft liefgehad, is het Luther wel geweest. Hij noemde het ‘mijn allerliefste Heilige Schrift.’ Het Woord was voor hem werkelijk alles. Daar heeft hij van geleefd en voor geleefd. Het Woord was het fundament van zijn zekerheid. ‘Deus dixit’, God heeft gesproken. Dat spreken moet alle tegenspraak van binnen en van buiten doen verstommen. Dat was zijn laatste, en afdoende verweer, tegen alle aanvechtingen, waarmee hij zoveel te stellen had. Hij trok zich terug op het Woord. En hij wist zich door God geroepen om dat Woord, dat hij zelf door een bange worsteling heen teruggevonden had, weer terug te geven aan de kerk. Dat beschouwde hij als zijn grote opdracht. Al zijn schrijven en preken waren daar op gericht. ‘Daarom: de Schrift in, de Schrift in, lieve christenen, ga tot haar en laat mijn uitleggingen en die van alle andere leraren niet anders zijn dan een steiger rondom het gebouw zelf, opdat we het eenvoudige, zuivere Woord van God zelf ter hand zouden nemen, het mogen smaken en het niet meer loslaten, want alleen hier woont God in Sion’.

We lezen verder dat hij om voorbede vraagt. Dat had hij al eerder in de brief gevraagd. Luther had een onvoorwaardelijk vertrouwen in de kracht en de zegen van de voorbede. Hij schreef bijna geen brief zonder er om te vragen. Trouwens: hoe vaak vraagt Paulus er niet om? Hij wist hoe hulpeloos en afhankelijk hij was, en daarom voortdurend op Gods hulp en genade was aangewezen. Bekend is dat Luther elke dag veel tijd nam voor het persoonlijk gebed, waarin ook de vele voorbeden een vaste plaats innamen. Ik heb weleens de indruk dat wij te weinig oog hebben voor de waarde en betekenis van de voorbede.

Luther schrijft in deze brief over geestelijke aanvechtingen en alledaagse noden. Opmerkelijk is dat hij daar enerzijds de duivel achter ziet, maar het anderzijds de hand des Heeren noemt. De Lutherkenner Oberman noemde hem terecht een mens tussen God en duivel. Luther geloofde dat God boven alles stond, maar tegelijk onderschatte hij de macht van de duivel niet. Als hem gevraagd wordt waarom de Heere het toelaat dat de duivel een christen belaagt, zegt hij: om onze hoogmoed en zelfverzekerdheid te slopen en te leren om aan God alleen genoeg te hebben. Hij belijdt van zichzelf: ‘Ik zou zeker in de afgrond van de hel gevallen zijn door mijn hoogmoed, als daar niet de aanvechtingen waren geweest.’


De wet zingt: midden in het leven zijn we door de dood omgeven. Maar het Evangelie zingt: midden in de dood zijn we door het leven omgeven. Dat is de erfenis die Luther ons heeft nagelaten.


Luther sluit zijn brief als volgt af: Wittenberg, op Allerheiligen, tien jaar nadat de afaat ten val is gebracht, ter gedachtenis waarvan wij op dit uur drinken, naar lichaam en ziel getroost. Dit wonderlijke slot is echt Luther ten voeten uit. Eerst schrijft hij dat hij zich voelt als Job op de ashoop, ervaart hij Gods tuchtigingen en satans vuistslagen. In zijn huis waart de dood rond en hij maakt zich grote zorgen over zijn hoogzwangere Käthe.

En dan komt opeens de opgewekte mededeling dat hij zich straks een goed glas wijn gaat inschenken om zo het begin van de Reformatie te vieren. Dit lijkt moeilijk met elkaar te rijmen. Hoe kun je nu in de grootste nood verkeren en dan een glas hefen? Kan geestelijk leven met een dergelijke frivoliteit gepaard gaan? Voor Luther vormden een glas wijn en geloof echter geen tegenstelling, maar een eenheid. Dat was geen frivoliteit, maar een geloofsdaad. Hij mocht zichzelf, zijn gezin en de kerk onbekommerd aan Gods hoede toevertrouwen. Het was alles uiteindelijk niet zijn werk, maar Gods werk. Dat hij in de grootste noden toch rustig een glas wijn ging drinken, was een verrassend bewijs van de realiteit van zijn nochtans-geloof. De beleving van het geheim dat de rechtvaardige door het geloof leeft.

Voor Luther had het drinken van wijn bijna iets sacramenteels, het was een teken van de overwinning van het geloof. Dat blijkt uit een andere brief, geschreven aan Weller, eind juli 1530. Hij schrijft dat hij expres wijn drinkt om zo de duivel te plagen en te bespotten. Omdat hij zich veilig wist in Christus. In zijn verklaring van Psalm 90 zegt hij het zo: De wet zingt: midden in het leven zijn we door de dood omgeven. Maar het Evangelie zingt: midden in de dood zijn we door het leven omgeven. Dat is de erfenis die Luther ons heeft nagelaten.

Katwijk aan Zee, ds. P. den Ouden

Dit artikel werd u aangeboden door: Hersteld Hervormde Kerk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 maart 2017

Kerkblad | 24 Pagina's

Portret van Luther aan de hand van een brief

Bekijk de hele uitgave van donderdag 16 maart 2017

Kerkblad | 24 Pagina's