Opvoeden: kwestie van overreding en overleg

Opvoeden gaat om het stellen van regels en grenzen aan gedrag (zie voorgaande artikelen). Niet alles wat kan, mag. Toch willen ouders niet alleen politieagent spelen. In de opvoeding worden we geroepen om onze kinderen te steunen en te sturen in de ontwikkeling van hun identiteit. Dat gaat om meer dan gedrag. Dat gaat ook om een ontwikkeling van hun denken. Van hun mening over kerk, politiek, geloof en de Heere. Bij die ontwikkeling van de identiteit gaat het ook om het ontwikkelen van een houding (in de psychologie attitude genoemd). Dat is het doel van de opvoeding volgens psalm 78: dat wij onze kinderen de grote daden van de HEERE vertellen, opdat zij hun hoop op God zullen stellen. Hen de wet van de Heere onderwijzen, zodat ze die wet weer door kunnen geven aan hun kinderen. Ouders willen dat de wet en daden van de Heere hun houding en gedrag, hun denken en doen leiden. Niet de houding van vertrouwen op zichzelf of op de wereld of wat dan ook, maar vertrouwen op de HEERE, de God van het Verbond.

Opvoeden is vorming

Het gaat in de opvoeding dus om het ontwikkelen van een houding. Een houding of attitude, die het gedrag van onze jongeren bepaalt op korte en lange termijn. Ontwikkelen van gedrag is ten diepste dus het ontwikkelen van een attitude. Iedere gedragsverandering zonder attitudeverandering is tijdelijk en oppervlakkig. Verandert de houding, dan verandert ook het gedrag en dat vaak blijvend. En daarmee ben ik bij de kern van mijn betoog: Opvoeding is attitudevorming. En om attitude te vormen of te ontwikkelen, is overreding en overleg nodig. In het vervolg werk ik deze drie termen verder uit en probeer met voorbeelden aan te geven wat wordt bedoeld.

Attitude en attitudevorming

Een attitude wordt in de psychologie omschreven als ‘de houding van iemand ten opzichte van bijvoorbeeld een persoon, kerk, politieke partij of studie’. Welke houding, welke positie neem ik in ten opzichte van een ander of De Ander? Die houding bepaalt mijn gedrag. Met een voorbeeld: Hoe ik over mijn medeleerling op school denk, bepaalt mijn gedrag tegenover die medeleerling. Zie ik die persoon niet zo zitten, dan negeer ik die persoon. Vind ik die persoon leuk of aantrekkelijk, dan zoek ik met mijn gedrag de nabijheid van die ander. Hoe ik denk over kerk, geloof, de Bijbel, de Heere en mijzelf….het bepaalt mijn gedrag.

Vorming attitude

Willen we onze kinderen Bijbels gedrag aanleren, dan is de vorming van hun denken dus van groot belang. Ouders zijn voortdurend bezig met beïnvloeding in de opvoeding. Sommige mensen noemen dat manipulatie, maar dat is cynisch en negatief. Iedereen, ook een atheïst, beïnvloedt zijn of haar kinderen. Daar is op zich ook helemaal niets mis mee. Wel is het de vraag, of wij als ouders nadenken over onze diepste beweegredenen van het waarom en het hoe van die beïnvloeding. Wat is ons doel? Psalm 78 zegt: ‘Hoop op God’. Nemen we daarbij onze kinderen serieus en stemmen we onze gedragingen ook af op wat zij in die bepaalde levensfase nodig hebben? Dat gaat om het hoe. Dat vereist tact en wijsheid. Zeker wanneer het om geloofsopvoeding gaat. We hebben de Wijsheid en Geest van de Heere onmisbaar nodig. Immers, wie als ouder in het licht van Gods Woord zichzelf heeft leren kennen, weet dat hij of zij geneigd is God en zijn of haar naaste te haten en daarmee de eis van de Wet (volkomen liefde tot de Heere en de naaste) dagelijks te overtreden. Hoe zal ik als ouder met zo’n arglistig hart mijn of onze kinderen op de juiste wijze opvoeden en hun attitude beïnvloeden? Wanneer we belijden dat wij, met onze kinderen, in zonde ontvangen en geboren zijn, lijkt dat ploegen op de rotsen. Wedergeboorte en dagelijkse bekering (o.a. verandering van denken – metanoia) is voor ons en onze kinderen noodzakelijk. Voor ons mensen een onmogelijke taak

Vanuit het besef dat wij en onze kinderen van nature een totaal verkeerde neiging hebben, worden we geroepen onze taak als opvoeders op ons te nemen. Dat vraagt gebed, wijsheid, afhankelijkheid en vooral en allermeest: geloof.

Daarmee sluit de Heere ouders niet uit. Nee: het behaagt Hem om ouders te gebruiken om onze kinderen en jongeren van de gemeente op te voeden in de vreze van de Heere en een godzalige levenswandel. Vanuit het besef dat wij en onze kinderen van nature een totaal verkeerde neiging hebben, worden we geroepen onze taak als opvoeders op ons te nemen. Dat vraagt gebed, wijsheid, afhankelijkheid en vooral en allermeest: geloof.

Dat gezegd hebbend, blijft de vraag hoe wij het denken en de houding van onze kinderen mogen en moeten en kunnen vormen. Ik wil daar in een volgend artikel wat praktischer op ingaan onder de termen ‘overreding en overleg’.

Voorlopige conclusie

De Heere geeft ons kinderen met als doel dat zij opgroeien tot kinderen die hun hoop op God stellen en zijn geboden en inzettingen bewaren en doen (een godzalige levenswandel – Doopformulier). In de opvoeding stellen we regels en grenzen aan het gedrag, maar de achterliggende houding (attitude) is het werkelijke doel. Die te vormen en mee te helpen ontwikkelen, is bepalend op langere termijn wat onze kinderen gaan denken en doen. Die vorming van attitude gebeurt door overreding en overleg.

Kruiningen, ds. J.R. van Vugt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen