Dordt en de huisgodsdienst

Wie wat grasduint in de notulen of verslagen van de zittingen van de Dordtse Synode wordt ook in dat opzicht aangenaam verrast. Er is namelijk breedvoerig gesproken over de catechese, zowel voor wat betreft het onderwijs aan de jongeren als dat aan de ouderen. De Dordtse vaderen waren zich terdege bewust van het geweldige belang van grondig onderricht in “de fundamenten van de ware religie”. En wie zou het daarmee oneens zijn? In het verslag van de 17e zitting van de synode (op vrijdag 30 november 1618) staat te lezen dat het synodale besluit met betrekking tot “een nadere catechisatie der jongen en ouden” ter synode is voorgelezen. Daaruit blijkt dat hier zowel voor de ouders als voor de school en de kerk een taak ligt. In deze bijdrage gaat het uiteraard om de ouders. Met het oog op hen spreekt de synode dan het volgende uit:

“Het ambt der ouders is tehuis hunne kinderen en ook het gansche huisgezin hun toebetrouwd, in de beginselen der Christelijke religie, op het vlijtigst naar eens ieders begrip te onderwijzen, ernstiglijk en met vlijt tot de vreeze Gods en oprechte godzaligheid te vermanen, tot de oefening van heilige huisgebeden te gewennen, met zich mede te nemen tot het gehoor des Goddelijken Woords, de gehoorde predikatiën inzonderheid de catechetische, vlijtig met hen te herhalen, eenige kapittels der heilige Schrift voor te lezen, of ter voorlezing te geven, de uitne mendste plaatsen der Schriftuur te geven om van buiten te leeren, en in te prenten, en dezelve op een gemeenzame en voor de teedere jonkheid bekwame wijze te verklaren, en hen alzoo voor de catechisatie in de scholen te bereiden, en wanneer zij tot dezelve gekomen zijn, te bevestigen, op te wekken, en naar vermogen te bevorderen. Tot dezen schuldigen plicht moeten alle ouders, bij welke de vermaning plaats zal mogen hebben, naarstiglijk en ernstig vermaand worden, nu openlijk in de predikatiën, dan in ’t bizonder, zoowel in de gewone bezoeking voor het Nachtmaal, als ook op andere bekwame tijden, van de predikanten, ouderlingen en ziekenbezoekers. Indien eenige ouders, belijdenis doende der Gereformeerde religie, in dit heilig werk nalatiger bevonden worden, zullen zij, door deftige vermaningen der predikanten, en zoo de zaak het vereischt, door censuren van den Kerkeraad tot hunnen schuldigen plicht gebracht worden”.

Het is opmerkelijk dat de Synode zo concreet spreekt over de wijze waarop ouders het geestelijke onderwijs van hun kinderen en van het gezin als geheel ter hand hebben te nemen. Men achtte het onderwerp van de huisgodsdienst van zoveel gewicht dat er heel praktische aanwijzingen ter sprake komen, tot in de Acta van deze grote synode aan toe! Laten we enkele opmerkelijke passages uit deze tekst wat meer voor het voetlicht halen.

Om te beginnen valt het op dat er gesproken wordt van “het ambt der ouders”. Laat dat niet het gewicht van onze roeping als ouders zien? Het is niet iets dat je ‘erbij’ doet of iets dat onderaan het prioriteitenlijstje terecht mag komen. Het is een roeping! En dat verklaart ook dat de synode benadrukt dat ambtsdragers dit ook bij ouders op het hart hebben te binden. Naar haar oordeel zijn ouders die in dezen ernstig in gebreke blijven nota bene tuchtwaardig.

In de tweede plaats kunnen we leren van de manier waarop hier de inhoud van de Bijbelse opvoeding wordt beschreven. Het gaat om “de beginselen der Christelijke religie” en om “de vreeze Gods en oprechte godzaligheid”. Leer en leven gaan hand in hand. Tegelijk wordt aangegeven hoe hieraan in de praktijk van het gezinsleven gestalte gegeven dient te worden. We hebben onze kinderen te oefenen in de “heilige huisgebeden” en hen mee te nemen naar de kerk. Maar dat niet alleen. Het is van groot belang dat we met hen ook doorspreken over het gehoorde Woord. Opvallend genoeg wordt daarbij de catechismusprediking met name genoemd! Kortom: we dienen onze kinderen vertrouwd te maken met het Woord. En het hen uit te leggen op een manier die bij hun leeftijd past (“op een gemeenzame en voor de teedere jonkheid bekwame wijze te verklaren”).

Om meer niet te noemen valt in de derde plaats op dat dit synodebesluit nadruk legt op de relatie tussen opvoeding en catechese. Ouders worden opgewekt om hun kinderen op de hiervoor beschreven manier voor te bereiden op de catechese en, als ze naar de catechisatie gaan, hen ertoe te motiveren: “…en wanneer zij tot dezelve gekomen zijn, te bevestigen, op te wekken, en naar vermogen te bevorderen”. Wie in de catechese werkzaam is, weet hoezeer je de ouders er inderdaad bij nodig hebt.

Het lijkt mij dat in de tekst van dit synodebesluit belangrijke aanwijzingen worden gegeven met betrekking tot de opvoeding en het gezinsleven in het licht van Gods getuigenis. Wie zich als ‘zonen en dochters’ van Dordt beschouwen, kunnen met deze geestelijke nalatenschap zeker hun voordeel doen.

Sommelsdijk, dr. P.C. Hoek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen