Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Dordt en de verzoening (2)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Dordt en de verzoening (2)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

IN HOOFDSTUK 2 VAN DE DORDTSE LEERREGELS STAAT DE VERZOENING CENTRAAL. IN HET EERSTE DEEL VAN HET DRIELUIK OVER DIT THEMA STONDEN WE MET NAME STIL BIJ HET BEGRIP ‘PLAATSVERVANGING’. IN DEZE VERVOLGBIJDRAGE GAAT HET VOORAL OVER DE WIJZE WAAROP DE DORDTSE VADEREN OVER DE VERZOENING GEDACHT EN GESCHREVEN HEBBEN. DAARBIJ VALT DE NADRUK OP WAT GENOEMD WORDT DE “PARTICULIERE” VERZOENING.

Een volkomen offerande

In het vijfde artikel van dit hoofdstuk wordt met klem beleden dat de belofte van het Evangelie aan alle mensen tot wie God naar Zijn welbehagen Zijn Evangelie zendt, zonder onderscheid moet worden verkondigd en voorgesteld, met bevel van geloof en bekering. Echter ook de opstellers van de leerregels kennen de werkelijkheid – de aangrijpende werkelijkheid – dat velen die geroepen zijn zich niet bekeren noch in Christus geloven. Dat ligt, zo benadrukt artikel 6, niet aan het offer! “…zulks geschiedt niet door gebrek of ongenoegzaamheid van de offerande…” De oorzaak van het feit dat velen in ongeloof vergaan, is niet daarin gelegen dat er iets aan Christus’ offer mankeert of dat het tekort schiet. Zijn offer is in kwalitatieve én in kwantitatieve zin volkomen. Het voldoet volkomen én het is van zoveel waarde dat het voldoende is om de zonden van allen te verzoenen. Te stellen dat velen zich niet bekeren noch in Christus geloven maar in ongeloof vergaan, omdat het offer ontoereikend is, zou – afgezien van het feit dat het on-Bijbels is – bovendien determinisme inhouden.

Nee, wie door ongeloof omkomt, komt om door eigen schuld, volgens artikel 6. En dat is precies de spankracht van de Bijbelse prediking. Wie verloren gaat, gaat door eigen schuld verloren; wie behouden wordt, kan dat enkel aan Gods genade toeschrijven. Dat is de spankracht van de zuivere prediking tussen de verantwoordelijke mens en de verkiezende liefde van God. Die verkiezende liefde beheerst naar het inzicht van de leerregels de prediking niet, maar draagt haar wel. Dat komt ook tot uitdrukking in de prediking van het Evangelie, dat een ieder die in de gekruisigde Christus gelooft niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. Dit wordt benoemd en beleden (artikel 5) vóórdat stem wordt gegeven aan het stille wonder van Gods verkiezende genade (artikel 8).

Zoals we al bedachten kan hij of zij die wel tot bekering komt en tot het geloof in Christus, dat enkel en alleen aan Gods genade toeschrijven:

“Maar zovelen als waarachtig geloven, en door de dood van Christus van de zonden en het verderf verlost en behouden worden, die genieten deze weldaad alleen uit Gods genade, hun van eeuwigheid in Christus gegeven, welke genade Hij niemand schuldig is.” (Dordtse Leerregels, hoofdstuk 2.7)

Ongeloof kunnen we alleen aan onze eigen schuld toeschrijven; geloof kunnen we alleen maar aan Gods genade toeschrijven. Het geloof aan zichzelf of aan het eigen kennen en kunnen toeschrijven, zou arminianisme inhouden. Dordt belijdt daarentegen genade, genade rijk én vrij. Met andere woorden: het is genade, onverdiende genade waarop niemand aanspraak kan laten gelden.

“Alle roem is uitgesloten, onverdiende zaligheên heb ik van mijn God genoten, ‘k roem in vrije gunst alleen…!” (ds. Jan Scharp)

Die allen en die alleen

Het offer van Christus is genoegzaam om alle mensen zalig te maken, zo bleek. Tegelijk is beleden dat velen – door eigen schuld – door ongeloof verloren gaan. Dit hangt samen, zo maakt artikel 8 dan duidelijk, met:

“…de ganse vrije raad, de genadige wil, en het voornemen van God de Vader, dat de levendmakende en zaligmakende kracht van de dierbare dood van Zijn Zoon zich uitstrekken zou tot alle uitverkorenen, om die alleen met het rechtvaardigmakend geloof te begiftigen, en daardoor onfeilbaar tot de zaligheid te brengen…”

Hier wordt met diepe tonen het wonder van Gods verkiezende liefde ten gehore gebracht. En verder komt hiermee de opvatting in beeld die de Dordtse vaderen van de verzoening hebben. En dat is een aangelegen punt, onder andere met het oog op de prediking. Het offer van Christus is genoeg (sufficientia) tot verzoening van de zonden van alle mensen; het komt echter alleen de verkorenen ten goede (efficientia). Dit lijkt een subtiel onderscheid, maar het is veel meer dan dat.

Tamelijk vaak hoor (of lees) je de bewering dat Jezus voor alle mensen gestorven is. Als we dan de vraag stellen hoe het dan komt dat velen in ongeloof aan Christus voorbijgaan en verloren gaan, wordt vaak bij wijze van antwoord gewezen op het persoonlijk geloof. Hij is voor allen gestorven, echter alleen wie geloofd heeft ook werkelijk baat bij de zoendood van Christus, zo is de gedachte. In de eerste bijdrage is er al op gewezen dat dit de gedachte van de remonstranten was. Christus heeft door Zijn dood, zo meenden zij, voor alle mensen verzoening en vergeving verworven, maar alleen zij die in Hem geloven genieten deze vergeving werkelijk. Toch wringt deze gedachtegang op een aantal punten:

Of een mens deel heeft aan het heil in Christus is afhankelijk van het geloof. Op zichzelf is dat een ware bewering. Die in Hem gelooft, heeft het eeuwige leven. Het is de taal van de Schrift. Echter, waar komt dat geloof vandaan? Naar de overtuiging van de remonstrant komen ongeloof én geloof bij de mens vandaan; dat gaat ook naar remonstrants besef niet buiten Gods genade om, maar die genade gaat níet aan het geloof vooraf. In die zin is het theoretisch mogelijk dat, ondanks het volkomen offer van Christus, niemand behouden wordt, namelijk als niemand gelooft (zie vorige artikel). De vraag is echter waar het geloof vandaan komt. Naar het belijden van de Dordtse Leerregels is het geloof een zaligmakende gave van de Heilige Geest, die Christus door Zijn dood verworven heeft.

“…God heeft gewild, dat Christus door het bloed van Zijn kruis (…) uit alle volken, stammen, geslachten en tongen, diegenen allen, en die alleen, krachtig zou verlossen, die van eeuwigheid tot de zaligheid verkoren, en door de Vader Hem gegeven zijn; hen zou begiftigen met het geloof, hetwelk Hij hun, gelijk ook andere zaligmakende gaven van de Heilige Geest, door Zijn dood heeft verworven…” (Dordtse Leerregels, 2.8)

Het geloof is een verworvenheid van Christus’ dood. Op dit punt moeten we bovendien terugkomen op de gedachte dat Zijn dood plaatsvervangend is geweest. We stonden daar de vorige keer bij stil. Hij is niet gestorven ten gunste van zondaren, maar in de plaats van zondaren. Hij stelt Zijn leven voor de schapen! En de oogst van Zijn plaatsvervangende sterven is onder andere het geloof. In dit Bijbelse licht is het ondenkbaar dat Jezus voor iemand gestorven is en dat hij of zij niet deelt in het ware geloof. Kortom: de reikwijdte van de verwerving is gelijk aan de reikwijdte van de toepassing. We spreken ook wel van particuliere verzoening.

Dit zijn geen subtiele onderscheidingen, dit zijn voorname Bijbelse waarheden. Te vrezen valt dat er nogal wat uitspraken, evangelisatiefolders, gezangen en ook wel preken de toets van de confessie moeilijk of niet doorstaan. Ik heb mij laten vertellen dat er onder de puriteinen waren die stelden dat het niet Bijbels is om te preken: “Jezus is voor u gestorven”, maar dat het zeer Bijbels is om te preken: “Wij hebben een gestorven Jezus voor u”. En dat laatste mag – en moet! – zo royaal mogelijk, ruimhartig, gunnend en gloedvol. Met bevel van geloof en bekering.

Sommelsdijk, dr.P.C. Hoek

Dit artikel werd u aangeboden door: Hersteld Hervormde Kerk

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 juli 2018

Kerkblad | 24 Pagina's

Dordt en de verzoening (2)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 juli 2018

Kerkblad | 24 Pagina's