De gehele Christus

Ik geef Bavinck het woord: ‘Lidmaatschap van het volk en van de kerk, het ontvangen van de teekenen en zegelen des verbonds is niet genoeg. Het komt op persoonlijke bekeering aan. Het verbond moet waarheid worden in eigen hart en leven. Dit aandringen op persoonlijke bekeering geeft dan aan de Schotsche prediking zulk een religieus karakter, zulk eene practische strekking. Ze beweegt zich altijd tusschen de beide polen van zonde en genade, van wet en Evangelie. Ze daalt eenerzijds af in de diepten van het menschelijk hart, neemt zonder sparen alle bedekselen en voorwendselen weg, waarachter de mensch zich voor de heiligheid Gods verbergt, en stelt hem in zijne armoede en ledigheid voor Gods aangezicht ten toon, maar dan komt ze andererzijds ook tot den alzoo verslagene van geest met de beloften des Evangelies, put den rijkdom daarvan uit, beziet ze van alle zijden en past ze toe op alle omstandigheden van het leven. In de preeken van Ebenezer en Ralph Erskine vindt men dit alles terug. De exegese laat soms te wenschen over. De vorm is niet meer van onzen tijd. Aan het vernuft worden niet altijd de noodige perken gesteld. Maar er is een belangrijk element in, dat ons heden ten dage veelzins ontbreekt. Het treffendst komt dat uit, als wij preeken als van de Erskines vergelijken met de stichtelijke lectuur, die tegenwoordig, vooral in de christelijke verhalen en romans, op de markt wordt gebracht. De geestelijke zielekennis wordt er in gemist. Het is alsof wij niet meer weten, wat zonde en genade, wat schuld en vergeving, wat wedergeboorte en bekeering is. In theorie kennen wij ze wel, maar wij kennen ze niet meer in de ontzaglijke realiteit van het leven. En daarom maakt de stichtelijke litteratuur uit vroeger dagen altijd een gansch anderen indruk dan die uit den jongsten tijd. Want, al staat ze ver van ons af en al is haar vorm voor ons verouderd, zij is en blijft natuurlijk in den echten zin des woords, terwijl die uit onze dagen, als zij aan de zielsproblemen toekomt, onnatuurlijk en gekunsteld wordt. We voelen, bij het lezen der oude schrijvers, dat ons een stuk uit het leven wordt aangeboden; het is de realiteit zelve, die ons te aanschouwen wordt gegeven.’

Christus als Gods gave aan het verloren menselijk geslacht

In The Marrow of Modern Divinity vond Boston de uitdrukking dat Christus een gave (‘a deed of gift and grant’) is van de Vader aan verloren zondaren van het menselijk geslacht. Hij is het Brood dat aan de wereld het leven geeft. Het Brood des levens mag aan elke zondaar worden aangeboden. Dat God de Vader van eeuwigheid uit het verloren menselijk geslacht de Zijnen tot zaligheid verkoren heeft en dat Christus aan het kruis voor de degenen die de Vader Hem had gegeven stierf, is daarmee niet in strijd. Elke zondaar kan alleen tot God naderen door Christus, alleen door Hem kan hij zalig worden. Dat moet ook elke zondaar – wie hij ook is – worden betuigd. Boston en de andere Marrowmen gaan hiermee volledig in de lijn van de Dordtse Leerregels. Dit belijdenisgeschrift beklemtoont zowel de algenoegzaamheid van het offer van Christus (overvloedig genoegzaam tot verzoening van de zonden van de gehele wereld) als het persoonlijk karakter ervan (geen van hen voor wie Christus stierf, kan of zal verloren gaan).

In The Marrow of Modern Divinity vond Boston de uitdrukking dat Christus een gave (‘a deed of gift and grant’) is van de Vader aan verloren zondaren van het menselijk geslacht. Hij is het Brood dat aan de wereld het leven geeft. Het Brood des levens mag aan elke zondaar worden aangeboden. Dat God de Vader van eeuwigheid uit het verloren menselijk geslacht de Zijnen tot zaligheid verkoren heeft en dat Christus aan het kruis voor de degenen die de Vader Hem had gegeven stierf, is daarmee niet in strijd. Elke zondaar kan alleen tot God naderen door Christus, alleen door Hem kan hij zalig worden. Dat moet ook elke zondaar – wie hij ook is – worden betuigd. Boston en de andere Marrowmen gaan hiermee volledig in de lijn van de Dordtse Leerregels. Dit belijdenisgeschrift beklemtoont zowel de algenoegzaamheid van het offer van Christus (overvloedig genoegzaam tot verzoening van de zonden van de gehele wereld) als het persoonlijk karakter ervan (geen van hen voor wie Christus stierf, kan of zal verloren gaan). De prediking brengt hoorders in contact met Christus en het feit dat zij bij het verloren menselijk geslacht behoren, betekent dat zij welkom zijn bij Hem. Zoals een dokter er is voor een geheel dorp, maar alleen degenen die iets mankeren naar Hem toegaan, zo is Christus de Zaligmaker der wereld. We gaan naar Hem toe als wij, wanneer we mogen horen van Hem, er achter komen dat wij Hem nodig hebben. Onze kwaal is dat wij dood zijn in zonden en misdaden. Dan nog moet niet het gevoel van onze kwaal de maatstaf zijn. Een dokter behandelt een patiënt, omdat hij iets mankeert. Een dokter die weet dat een patiënt ziek is, wacht niet met de behandeling tot de patiënt genoeg voelt. Heel opmerkelijk en opvallend is in dit verband de uitleg die Boston geeft van de tekst: ‘Komt herwaarts tot Mij allen die vermoeid en belast zijt’ (Matth. 11:28). Boston legt er de vinger bij dat er staat zijt en niet voelt. Hij keert zich daarmee tegen de gedachte dat een bepaalde mate van gevoel aan zondekennis voorwaarde zou zijn om tot Christus te komen.

Hij en zijn collega’s constateerden in het pastoraat dat juist zij die diep van schuld overtuigd zijn, veelal klagen dat zij zo’n hard en onverbroken hart hebben. Het is niet de bedoeling deze mensen of wie dan ook terug te werpen op zichzelf. Die zondekennis is voldoende, die ons uitdrijft tot Christus. Omgekeerd kan aan zondekennis – hoe diep die ook is – geen betekenis worden toegekend, als zij niet leidt tot het omhelzen van Christus. De Marrowmen konden ook zeggen dat alleen een van schuld overtuigde zondaar de toevlucht neemt tot Christus, maar dat het niet nodig is om dit van jezelf te weten. Voor de hoorder geldt slechts een ding: blijf niet van Christus weg als de enige en volkomen Zaligmaker.

Helaas wordt een onbekrompen prediking van Christus opkomend uit de begeerte om alle hoorders voor Christus te winnen lang niet overal gevonden. Vanaf het einde van de zeventiende eeuw komt zowel in Engeland als Schotland een type prediking op die op zijn minst tendeert in de richting om slechts aan hoorders die aan een aantal voorwaarden of eigenschappen voldoen, de oproep tot geloof te richten. Nog een stap verder gaat het als de oproep tot geloof en bekering geheel ontbreekt en alleen verwoord wordt hoe God door Zijn Geest het geloof in de harten van de Zijnen werkt en versterkt. Voor de laatste vorm van prediking wordt sinds de negentiende eeuw de aanduiding hypercalvinisme gebruikt.

Wordt vervolgd

Nunspeet, ds. P. de Vries

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen