Catechiseren krijg je niet onder de knie

Onderwijs

Een catecheet geeft onderwijs. Er is sprake van onderricht in de geloofsleer, waarbij de Heidelbergse Catechismus het uitgangspunt vormt. De opstellers van de catechismus kozen voor een vorm van vragen en antwoorden. De catecheet is dus niet de enige die het woord voert. De catechisant stelt vragen, waarbij de catecheet onderwijs geeft vanuit de Bijbel. Zo leert een jongere de rijkdom zien die schuilgaat achter de inhoud van de catechismus. Catechese vindt daarom plaats in de vorm van een leergesprek.

Leergesprek

Augustinus zag daar reeds de waarde van, maar had ook oog voor de vermoeiende kant van het catechiseren. De tredmolen van de herhaling kan de vreugde wegnemen. Vandaar dat hij zegt: ‘Maar het kan ook zijn dat we het vervelend vinden om vertrouwde stof, dingen voor kleine kinderen, telkens te herhalen. Laten we ons dan aanpassen aan hen met de liefde van een broeder, een vader, een moeder. En zijn we eenmaal verbonden met hun hart, dan lijkt de stof voor ons ook nieuw. Want groot is de kracht van het inlevingsvermogen: als het hun iets doet wanneer wij spreken en ons wanneer zij leren, dan wonen we in elkaar. Wat zij horen, spreken ze zo in zekere zin uit in ons, en wij leren in hen op een bepaalde manier wat wij zelf doceren.’

De kerkvader laat zien dat er bij catechetisch onderwijs werkelijk ontmoeting plaatsvindt. Men leert door en met elkaar. De inhoud van de leerstof komt tot leven en raakt zowel de catecheet als de catechisanten. Zelf heb ik meer dan eens ervaren dat je soms moe het catecheselokaal ingaat en jezelf aan moet pakken om de groep weer verwachtingsvol tegemoet te treden. Maar als de vonk overspringt dan doet de ontmoeting die plaatsvindt ook in jezelf het vuur weer ontbranden. Vaak kwam ik meer opgetogen thuis dan dat ik me voelde onderweg naar de catechese.

Inhoud centraal

Hoewel het opbouwen van een goede relatie met de groep belangrijk is, staat binnen de catechesemethode Leer mij allereerst de inhoud centraal. Op evenwichtige wijze geven de schrijvers van de methode woorden aan de inhoud van de catechismus, aansluitend op de denk- en belevingswereld van jongeren. Zorgvuldige formulering van dogmatische begrippen en het evenwichtig laten functioneren van theologische grondlijnen is daarbij belangrijk. Hoewel de innerlijke constructie van een gebouw aan de buitenkant niet altijd zichtbaar is, dient het gebinte wel op orde te zijn. Anders zakt het vroeg of laat in elkaar. Vandaar dat de eindredactie hier speciaal oog voor heeft.

Differentiatie

Omdat eindredactielid ds. R.W. Mulder een aantal jaren als docent diende in het Voortgezet Onderwijs heeft hij bij beoordeling van de methode speciale aandacht voor leerstofdifferentiatie. Zodat voor elk denkniveau specifieke aandacht is. Dit wordt in de revisie van de verschillende deeltjes de komende jaren nog verder uitgewerkt. Bij het schrijven van de basistekst vindt de eindredactie het belangrijk dat praktisch ingestelde jongeren de inhoud begrijpen. De catecheet kan dan met behulp van achtergrondmateriaal de inhoud nader articuleren voor jongeren die makkelijk kennis opdoen.

Maatwerk

Uiteindelijk staat of valt de catechese niet met een methode. Dat klinkt wat vreemd, omdat juist het schrijven van een goede methode de opdracht is die de eindredactie van Leer mij als taak kreeg toebedeeld. De praktijk wijst echter uit dat veel catecheten een methode als kapstok gebruiken, zodat in elk geval alle kernthema’s uit de geloofsleer aan bod komen. In het leergesprek met de groep vinden geregeld uitweidingen plaats. Dat is goed, want in een groep jongeren leven specifieke vragen waar de catecheet op in dient te gaan. Hij weet als geen ander waar zijn schapen zich ophouden. Wanneer de inhoudelijke kapstok echter ontbreekt, dan dreigt de catechese te verworden tot een praatuurtje. Vandaar dat de inhoud van de catechesemethode Leer mij richting geeft aan de leerlijn die jongeren doorlopen tijdens de jaren dat zij catechetisch onderwijs ontvangen. Tegelijkertijd behoudt de catecheet de ruimte om hier per avond een eigen specifieke toespitsing aan te geven.

De catecheet is als het goed is geen ‘lesboer’, een term die men in het onderwijs gebruikt voor docenten die slaafs hun les afdraaien vanuit de methode. Hij dient zelf steeds weer door de inhoud van de stof heen te gaan, waardoor het ook voor hemzelf weer gaat leven.

Persoonlijk

Catechese vraagt om meer dan een evenwichtige methode, een bezielende houding en goed contact met jongeren. Spurgeon wees daar op, in het kader van de prediking. Als we enkel de waarde van kennis zien en te weinig het leven proeven, verliest ons onderwijs aan kracht. Hoeveel te meer geldt dit de omgang met de Heere in relatie tot ons catechiseren. Als de persoonlijke omgang met Hem verkilde en verglaasde, proeven jongeren dit aan ons onderwijs. Catechese dient plaats te vinden aan het kloppende hart van de Heere, waarbij de geestelijke doorbloeding ons onderwijs kleurt.

We staan met jongeren voor Gods aangezicht. In de spanning van tijd en eeuwigheid, tussen hemel en aarde. Wanneer zij Christus niet leren kennen als hun Zaligmaker, gaan onze jongeren voor eeuwig verloren. Zij zijn zondaren die buiten zichzelf behoud moeten vinden, in het offer van Christus. De schaduw van de eeuwigheid hangt over het catecheselokaal. Tegelijkertijd vindt dit onderwijs plaats in de lichtkring rondom het Woord. De Heilige Geest werft soeverein Zijn Kerk onder onze jongeren. De Heere spreekt, tegelijkertijd probeert de duivel verwarring te stichten tijdens onze lessen. Catechese staat daarom onder continue hoogspanning.

Afhankelijk

Doet dit ons niet huiveren voor de taak die catecheten op de schouders wordt gelegd? Waar wij de Bijbel openen, klinkt de stem van God. Dit betekent dat catechiseren niet begint met het openen van de methode bij de juiste les, maar met gevouwen handen. Catechiseren krijgen we niet onder de knie, maar brengt ons aanhoudend op de knieën.

De catecheet die ootmoedig tot de Heere gaat om Zijn hulp, mag kracht putten uit de Bron. Het is Zijn wijngaard, wij zijn slechts dienstknechten. Samuël Rutherford zei: ‘Wat wij van God vragen in de Naam van Christus, dat vragen wij vanuit Christus’ verdiensten en dood. Alles wat wij vragen, vragen wij in Christus’ Naam.’ De Heere geeft wat Hij vraagt. We mogen het daarom van Hem verwachten. Samuël Rutherford laat zien dat we zelf niets zijn, maar door de Heilige Geest ontvangen wat nodig is: ‘Alle schepselen zijn dode nullen die niets betekenen, tenzij de invloed van God er een cijfer vóór zet’.

Steven Middelkoop
Senior Jeugdwerkadviseur

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen