Una Sancta

Een van de kenmerken van onzen zoekenden en tastenden tijd is een steeds groeiend verlangen naar de eene, heilige, algemeene, Christelijke Kerk. De Una Sancta, gelijk het gevleugelde woord in theologische kringen heet. Maar dan niet, gelijk het luidt in de Apostolische Geloofsbelijdenis: Ik geloof; doch: Ik zie. Dat is een hoog en heerlijk ideaal. In den hemel zal 't verwerkelijkt worden. In de verwarde en gescheurde Kerk hier beneden mogen wij er om bidden, er naar jagen. Maar of Mattheus XXIV, ons van opstand, oorlog, verdrukking, verkoeling der liefde en geërgerd worden in de laatste tijden sprekende, reden geeft deze eenheid te verwachten; is een groote vraag. Of de groeiende, kerkelijke verdeeldheid er grond voor geeft, is nog een andere vraag. Men noemt het bovenaangeduide ideaal dan ook: hoogkerkelijk. Van dit hijgende verlangen mag de Engelsche kardinaal Newman als de meest op den voorgrond tredende vertegenwoordiger in de voorgaande eeuw, zeg maar gerust als het symbool beschouwd worden. Van Newman, evenals van dien anderen merkwaardigen Engelschen kardinaal, Manning, hebben we nu allen wel gehoord. Dr. J. H. Gunning J. Hzn. heeft hem in een lijvig deel voorgesteld aan onze menschen. Een uitgebreide litteratuur bestaat er over dezen diep ernstigen, naar rust zoekenden man. Korgeleden promoveerde te Utrecht nog weer iemand op het onderwerp: De Kerk in het leven en denken van Newman. We zijn in onze Protestantsche kringen van dezen kardinaal nog niet af. Hij weet de geesten, voornamelijk in oecumenische kringen, bezig te houden; 't is alsof hij ze lokt om zijn voorbeeld te volgen en eindelijk zich neer te vleien aan de borst van de oude „Moederkerk." John Henry Newman was eerst Protestant- Geestelijke in de Engelsche Staatskerk. Man van talent. Diepe denker. In zijn dagen van grooten invloed. Aldra de ziel van de Oxford-beweging,' een eeuw geleden. Een heel ander streven dan de Oxford-beweging, ook wel groepen of Buchmanbeweging, waarvan wij in de laatste jaren hooren. De Oxford-movement van Newman en de zijnen ijverde voor een nieuwe reformatie der Kerk; maar al meer helde men daarbij bij den Roomschen kant over. Om hun Engelsche Staatskerk te beschermen, begon men sterker nadruk te leggen op haar apostolische successie. Al verder bewoog men zich op den nu ingeslagen weg. In 1841 gaf Newman een geschrift uit Opmerkingen over zekere punten in de 39 Artikelen (d.i. de Engelsche Geloofsbelijdenis), waarin hij trachtte duidelijk te maken, dat deze geloofsartikelen toch grootendeels van den geest der Roomsche Kerk doorademd waren. Zij verboden, altijd volgens Newman, volstrekt niet te gelooven aan een vagevuur, het gebed voor de afgestorvenen, de aanroeping der heiligen, de vereering van beelden en reliquiën en het zevental sacramenten, de transsubstantiatie, het misoffer als voortzetting van Christus' offer, het coelibaat. Zelfs onder zijn vrienden en volgelingen waren velen, wien de oogen nu opengingen. Dit was toch feitelijk toepassing van de reservatio mentalis (d.i. de leer der Jezuieten, dat men niet alles behoeft te zeggen, zich in zijn geest „gereserveerd" mag houden); immers men onderteekende de 39 Artikelen, doch geloofde in zijn binnenste ,— 't werd echter niet uitgesproken — allerlei Roomsche leerstukken, waarvan die Artikelen niet gewaagden. Derhalve, een soort krypto-Katholicisme. Men ziet, Newman, nog altijd geestelijke in de Engelsche Staatskerk, de Protestant, stond al met één voet in de Roomsche Kerk. De andere zou weldra volgen. Hij stuitte op krachtig verzet. De Anglikaansche bisschop van Oxford, hem tof dusverre gunstig gezind, schreef nu, „dat het 90e tractaat aanstootelijk was en licht den vrede en de rust der kerk kon storen": hij verbood de verdere uitgave der traktaten. Tal van strijdschriften verschenen. Intusschen zat Rome hoopvol te wachten. En zij werd niet beschaamd. Newman naderde haar al meer; hij herriep allerlei wat hij vroeger tegen haar geschreven had' hij erkende de suprematie van den Roomschen Stoel. Men sprak in zijn kringen reeds van de groote zonde de gemeenschap met Rome verbroken te hebben. Geen wonder, dat Newman eindelijk ook met den anderen voet de Roomsche Kerk binnenstapte.


(Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen