De pauselijke encycliek

Uit het „Handelsbl." (28 Maart) neem ik hier iets over van de verhoudingen tusschen Duitschland en het Vatikaan in den allerlaatsten tijd. Ziehier: Het acute stadium van het op den duur onvermijdelijke conflict, dat door dit beiderzijds ontduiken van het concordaat ontstaan moest, is zeer zichtbaar geworden door de Pauselijke encycliek, die ook heden nog niet door dc Duitsche pers is gepubliceerd, ofschoon een korte bespreking door het „Deutsche Nachrichtenbüro" en een hedenochtend alleen door den „Völkischer Beobachter" afgedrukte meer uitvoerige bestrijding door de „Deutsche Diplomatische Korrespondenz" voor den niet-Katholieken en dus niet door de voorlezing van den Roomschen kansel geïnformeerden lezer de argumenten uit Rome trachten te weerleggen, zonder dat de scherpe aanval van het Vaticaan eerst ter kennis van de meerderheid der Duitsche bevolking is gebracht. Maar voor den buitenlandschen lezer, die de encycliek tegen het nationaal-socialisme wél kent, is van beteekenis uit deze Duitsche verdediging nogmaals uitdrukkelijk te vernemen dat de Wilhelmstrasse op het standpunt staat, dat „het Concordaat in den vorm, waarin het in den zomer van 1933 afgesloten is, practisch slechts een omlijstfng gebleven is, en dat uitvoeringsbepalingen, die in den zomer van 1934 tusschen gevolmachtigden van het Duitsche episcopaat en de onderhandelaars des Rijks voorbereid waren, tengevolge van de afwijzende houding van het Vaticaan, dat toentertijd een toestemming jengs de overeenkomsten als niet noodzakelijk scheen te beschouwen niet van kracht konden worden." Dit verwijt van Duitsche officieuze zijde is ongetwijfeld juist. Het is alleen maar onvolledig. Want er moet aan worden toegevoegd dat ook de Duitsche staat er steeds minder voor voelde, de in het Concordaat omlijnde overeenkomsten practisch uit te voeren. Men had zich in die twee jaren reeds al te duidelijk uit elkaar gemanoeuvreerd. De principieele antithese werd al te hinderlijk, en leidde dagelijks tot plaatselijke en regionale conflicten van vaak dreigend karakter. Moeilijkheden op financieel-politiek terrein, die de Staat ging doormaken, brachten ook Roomsche instellingen in het gedrang. Men herinnert zich de talrijke gevallen, waarin de clerus, de kloosters en hun raadgevers zich tot ontduikingen der wetten lieten verleiden en met den strafrechter in botsing kwamen. Deze processen waren voor Rome ten minste even pijnlijk als die waardoor zekere misstanden in sommige kloosters bekend werden. De Duitsche partijleiders en hun pers verscherpten het conflict door een uitbuiting van deze overtredingen, die duidelijk blijk gaven, dat men deze niet weg te praten kerkelijke corruptie maar al te gretig aangreep om een bestaande vijandige stelling te versterken. Het Vaticaan en zijn vertegenwoordigers in Duitschland wierpen hunnerzijds olie op de vlammen door een slappe reactie op deze corruptie, door een systeem van goedpraten, waardoor de Kerk van Rome stellig veel sympathieën ook onder goede Duitsche katholieken verloren heeft. Waar de gemoederen door een en ander nu eenmaal verhit waren, raakte men wederzijds met den dag meer af van den weg naar toenadering. Duidelijk was van den beginne af, dat de botsing op het terrein van de opvoeding der jeugd het heftigst zou worden. De Staat streefde hardnekkig naar vervanging van de bijzondere door de openbare school. De Staat wenschte ontbinding van de katholieke jeugdorganisaties en gelijkschakeling van de Duitsche kinderen in de „Hitlerjeugd" en haar voorbereidingen. Reeds is het overgangstadium der „Rijksjeugd" door de wettelijke verplichting tot toetreden bij de „Hitlerjeugd" vervangen (ofschoon Baldur von Schirach dit jaar, interessant genoeg, deze verplichting practisch nog niet heeft willen doorvoeren). De Roomsche clerus nu heeft een en ander niet uitsluitend met officieele stappen bestreden, maar oogluikend toegelaten — zelf vaak van allerhoogste kansels het voorbeeld gegeven — dat haar priesters bij tal van gelegenheden hun kudde tot verzet tegen den Staat, tegen wettelijke voorschriften, tegen de staatsjeugd organisaties opwekten en niet zelden zelfs in het openbaar tot handtastelijkheden overgingen. Zoo was het mogelijk, dat men in den laatsten tijd kon hooren fluisteren, dat hooge geestelijken, in de eerste plaats de zeer onverzoenlijke kardinaal- aartsbisschop Bertram, het op een alom zichtbare botsing schijnen te willen laten aankomen en een persoonlijke arrestatie willen uitlokken om den strijd achter de coulissen tot een openbaar conflict van zoo groot mogelijke afmetingen te maken. Hierover zal men in de pauselijke encycliek natuurlijk vergeefs aanduidingen zoeken. Aan den anderen kant valt niet te loochenen, dat in breede, eveneens onverzoenlijke nationaal-socialistische kringen sinds jaar en dag een anti-clericale stemming tot uiting komt, die men bijv. wekelijks in het orgaan der S.S. ,,Das Schwarze Korps" in de meest provoceerende vormen (in woord, caricatuur en foto) vervolgen kan en die waar zij niet verboden of ook maar getemperd wordt, het bewijs levert, dat men in regeeringskringen deze uitdagingen duldt en, van het standpunt der Roomsche kerk gezien, ook in de hand werkt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen