Jacobus Revius - pagina 15

w e r d geboren op 31 M a a r t 1596 en genoot zijn opleiding bij de Jezuïeten te L a Plïche. Spoedig kreeg Descartes een hartgrondige afkeer v a n de wijze v a n redeneren (scholastiek, alles i n een systeem saamgebracht, waaruit geen schakel k o n worden losgemaakt). N e e n ! hij zei de Jezuïeten v a a r w e l en zou trachten de w i j s h e i d niet uit vernuftig-in-elkaar-gezette systemen te putten, m a a r uit de w e r e l d zelf. Dus op reis, de wereld i n ! H i j n a m dienst i n het leger v a n M a u r i t s ; een hele overgang, v a n het klooster i n de oorlog. E e n m a a l i n ons l a n d duikt hij weg i n een gehuurde kamer achter de Westerkerk i n A m s t e r d a m en uit zijn vaardige hand glijdt zijn berucht en (volgens velen) beroemd boek „Discours de l a methode" (rede over de door de toenmalige wetenschap gevolgde methode). Uitgangspunt was : „Cogito ergo s u m " , i k denk, dus ben ik. V a n u i t het denkend Ik k u n n e n G o d en de w e r e l d begrepen worden, maar dan ook v o l k o m e n . E e n nieuwe w e r e l d opent zich : aan het denken, zonen en dochteren v a n A d a m ! ! De menselijke rede z a l triumferen over alles, wat ons tot nog toe verborgen was. De geopenbaarde Waarheid niet langer boven alle t w i j f e l verheven, maar voorwerp v a n menselijk onderzoek. D e mens de baas ! „God gedaagd voor de vierschaar der menselijke rede", zo d r u k t e D a Costa het uit. N u beweerde Cartesius zich te hebben voorgenomen de „Theologica N a t u r a l i s " (de natuurlijke godsdienst) slechts te onderwerpen aan het onderzoek der alles vermogende rede. Maar wat z a l er v a n k o m e n , als deze onderzoekingsmethoden eens worden toegepast op de eigenlijke principia der belijdenis ? E n dat is geschied. Professoren i n de theologie hebben na Descartes' dood het i n ijdele eigenwaan gewaagd om de gevonden methoden toe te passen op Gods W o o r d . We noemen hier Wittichius, Frans B u r m a n , Roel. H e t vooropgezet doel kennen we : i n geloofszaken zal men i n den v i r v o l g e slechts datgene aanvaarden, wat logisch te doordenken is. Loochening dus van de autoriteit v a n Gods Woord. Het gevolg moet zijn : een verwerpen van de Heilige Drieëenheid, van het wonder v a n de m e n s - w o r d i n g van Christus, kortom van alle heilsfeiten, w a a r i n Christus wordt geopenbaard als B o r g en Middelaar v a n een a r m zondaar. H o e w e l het Cartesianisme i n Revius, K o e l m a n en vooral Voetsius hevige bestrijders vond, leeft het nog voort i n allerlei v o r m . Descartes overleed op 11 F e b r u a r i 1650.

JAREN V A N STRIJD Cartesius was brutaal genoeg om zich te laten horen, toen Revius en nog meer de Leidse hoogleraar T r i g l a n d h u n stem verhieven tegen hem. En hij beklaagde z i c h daarover bij het Curatorium. Het was alles laster ! Het eerwaardig bestuur der Leidse hogeschool ontbood i n zijn v e r gadering P r o f . T r i g l a n d , D r Revius en D r Heereboord. M e n zegt deze geleerden, dat het de bestuurderen bevreemdt, dat ze i n h u n lezingen zich op lasterlijke wijze hebben uitgelaten over Cartesius. Hoe komen ze daarbij ? Zeer terecht zegt R e v i u s , dat Cartesius zijn verderfelijke leer eerst op de U n i v e r s i t e i t en i n het Internaat heeft gebracht i n de v o r m van z i j n boeken en dat T r i g l a n d en hij z i c h verplicht achten de Waarheid daartegenover te stellen. Tegen gift geeft men tegengift. 14

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen