Rome, de Reformatie en de Wetenschap - pagina 20

het d o e k v a n de R o o m s e religie te s p a n n e n op dit oude G r i e k s e k u n s t s t u k v a n menselijk d e n k e n . N a t u u i l i j k rijst de v r a a g , h o e het t o c h m o g e l i j k w a s , dat m e n zo te w e r k g i n g . A r i s t o t e l e s w a s een h e i d e n . H o e w a s het d a n m o g e l i j k a a n z u l k een m a n , geheel v r e e m d a a n alle b e g r i p p e n v a n het C h r i s t e n d o m , een zo v o o r n a m e p l a a t s k o n g e v e n i n het k e r k e l i j k - M i d d e l e e u w s d e n k e n ? D a n m o e s t e n er toch hier en d a a r w e l p u n t e n v a n o v e r e e n k o m s t zijn ? H o e z a l m e n een r o n d e doek s p a n n e n op een v i e r k a n t r a a m ? N u , die p u n t e n v a n o v e r e e n k o m s t w a r e n er i n d e r d a a d . W e w i l l e n een v o o r b e e l d n o e m e n , dat ieder w e l k a n b e g r i j p e n . A r i s t o t e l e s leerde, dat de g o d , die hij z i c h dacht, de o o r z a a k w a s v a n a l l e d i n g e n . H i j b e w e e r d e , dat alle d i n g e n op deze a a r d e w a r e n o p g e b o u w d uit v i e r op z i c h z e l f s t a a n d e d e l e n , n a m e l i j k a a r d e , v u u r , l u c h t en w a t e r . B o v e n de a a r d e d a c h t hij d a n een v i j f d e element, dat hij aether n o e m d e . I n t e g e n s t e l l i n g tot a a r d e , v u u r , l i c h t en w a t e r z a g hij dit element als o n v e r g a n k e l i j k en eeuwig. W e l n u , i n de M i d d e l e e u w e n k o n m e n z i c h er best m e d e v e r e n i g e n , dat G o d de eerste o o r z a a k is a l l e r d i n g e n . E n o o k v o e l d e m e n er i n de M i d d e l e e u w e n w e l v o o r , d e g e d a c h t e o v e r te n e m e n v a n A r i s t o t e l e s , dat er naast de a a r d s e elementen, de reeds gen o e m d e v i e r op z i c h z e l f s t a a n d e „ s t o f f e n " , a a r d e , v u u r , l i c h t en w a t e r d u s , een o n v e r g a n k e l i j k , een o n v e r a n d e r l i j k , een hemels elem e n t w a s : aether. „ Z i e je w e l , , " z e i d e n de M i d d e l e e u w s e geleerden, „dat k l o p t p r e c i e s : dit bevestigt v o l k o m e n o n z e leer, dat er een t e g e n s t e l l i n g is t u s s e n de h e m e l en de aarde, t u s s e n G o d e n de m e n s . " D a t paste dus w e l , v o n d e n de m o n n i k e n , die i n h u n k l o o s t e r cellen hierover piekerden. Z o z o u d e n er vele p u n t e n a a n te w i j z e n z i j n , die met een beetje goede w i l o v e r e e n s t e m m i n g a a n g a v e n t u s s e n de leer v a n A r i s t o t e l e s e n het stelsel d e r R o o m s e religie i n d e M i d d e l e e u w e n . A r i s t o t e l e s gaf d u s op deze w i j z e een sterke v e r s t e v i g i n g a a n het M i d d e l eeuws d e n k e n . O p die w i j z e z a g m e n een w o n d e r b a a r l i j k e bev e s t i g i n g v a n de t h e o l o g i s c h e s t e l l i n g e n . N a t u u r l i j k v i e l er n o g a l w a t bij te s c h a v e n , m a a r d a a r h a d m e n gerust tijd en moeite voor over. Z o zijn de R o o m s e l e e r s t e l l i n g e n uit de M i d d e l e e u w e n eigenlijk g e w o r d e n bijgeschaafde leerstellingen v a n Aristoteles. E n omdat d e z a a k d a n v o o r het menselijk d e n k e n k l o p t e als een bus, w e r d e n d e z e s t e l l i n g e n d a n als w a a r h e i d , als o n a a n v e c h t b a a r , als o n b e t w i s t b a a r e n als i n v o l k o m e n o v e r e e n s t e m m i n g met de t h e o l o g i e bestempeld. O p deze w i j z e k w a m A r i s t o t e l e s te s t a a n naast een k e r k v a d e r als A u g u s t i n u s . W a t A r i s t o t e l e s h a d b e w e e r d — het w e r d g e z i e n 19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen