Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Hier woonde.... ds. Leendert Franke

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Hier woonde.... ds. Leendert Franke

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Deel I van een serie over pastors en hun pastorieën

J.M. Vermeulen

Leendert Franke wordt geboren op 19 november 1875 te Colijnsplaat, een kleine gemeente op Noord Beveland, waar de Gereformeerde kerk hem tot haar doopleden mag rekenen. Als jongen droomt Leendert van een nieuwe toekomst in een ver land. Hij trekt de stoute schoenen aan, zegt het vaderland moedig vaarwel en zet koers naar Amerika. Daar strijkt hij neer in de Hollandse kolonie in Grand Rapids, waar hij naar eigen getuigenis in 1903 onder een preek van ds. G.J. Wolbers tot bekering komt. Maar Leendert heeft geen Amerikaans bloed: hij wordt geen 'setder'. Na zeven jaar belandt hij opnieuw in Colijnsplaat. Op de ledenlijst van de Gereformeerde Kerk komt zijn naam niet weer voor. Zijn familie is daar boos over, maar Leendert blijft op zijn sttik staan. Hij kruipt op zondag ~ met een boekje in een hoekje’.

Dat isolement duurt twee jaren. Dan begint zijn kerkelijk besef weer te ontluiken. En eigenlijk heeft hij ook wel zin om uit preken te gaan.

Maar daar heeft hij kerkgangers voor nodig. Leendert gaat eens praten met wat vrienden die wel met hem in zee durven en start een vrije groep, die op 22 mei 1912 in het kerkverband van de Fliplandse dominee Boone wordt opgenomen. Die vreugde duurt precies een jaar. Op 16 mei 1913 besluit Colijnsplaat ~ afstand te doen van ds. Boone'. Hoe dat komt?

Een maand later beslist de kerkenraad van Colijnsplaat dat Franke maar moet doorgaan met oefenen.

Dat mag bij Boone blijkbaar niet. Vooral de rechterhand van Boone, oefenaar Vijverberg, heeft maar weinig vertrouwen in het gepreek van Franke. Trouwens, hij is de enige niet. Ook de vrije dominee Wolbers, inmiddels weer terug uit Grand Rapids, laat Franke links liggen. En ook dominee Geerts voelt er niets voor om hem te bevestigen. Daarom zit er voor Franke en de kerkenraad van Colijnsplaat niet anders op dan te 'wachten tot de tijd rijp was’.

Dit moment komt in augustus 1917-Franke laat dan uit zijn mond vallen dat hij tot het preken 'een vrijmoedigheid en ook een toegang had tot den hemel'. Ouderling Tazelaar zegt dat hem dat niets verbaast, omdat hij al vier jaar weet dat hij Franke moet bevestigen. Het gebeurt op 7 oktober l^lj. En wel in Colijnsplaat. Maar al snel loopt het mis. Franke's avonturen halen zelfs de krant. Een verslag uit later jaren luidt: ~ De groep kreeg den naam Frankianen'. In het eerst wies deze kerkformatie op tot een wonderboom, maar het duurde niet lang of het liep mis. Sommigen keerden naar de Geref. Kerk terug, anderen zochten in een huis, daartoe opengesteld, elkaar op. Wekelijks minderde het aantal Frankianen en de huisgroep wies nu aan. Deze laatste groep wilde wel gaarne het nieuwe kerkje, doch de Frankianen, die soms met 5 a 15 man kerkten, gaven het niet af. Ofschoon het voor sommigen niet meeviel, moesten zij opnieuw voor een nieuw kerkgebouw in den zak tasten.’

In het voorjaar van 1919 krij^ Franke dus ruzie met zijn kerkenraad. Over goedmaken praat niemand en Franke zet in maart 1922 het kerkje op zijn naam. Zeven maanden later vertrekt hij naar een vrije gemeente in Amsterdam. Hij wordt daar de hoofdstedelijke dominee van een Vrije Oud Gereformeerde Kerk, die een afsplitsing is van de Oud Gereformeerde Kerk, die zich met haar predikant, ds. W. Hendriksen, heeft aangesloten bij de Christelijke Gereformeerde Kerk. Maar dit even terzijde.

Ds. Franke heeft het na twee jaar in de stad gezien en vertrekt in 1924' naar een vrije gemeente in Hoofddorp, onder de verre rook van Amsterdam. Op Tweede Paasdag 1927 bevestigt hij de heer K.P. de Groot in een vrije gemeente te Delft. Die maanden krijgt hij er lucht van dat ds. Dirk Carel van Stempvoort bezig is wat dominees om zich heen te zamelen en een kerkverbandje op te zetten onder de naam Nederlands Gereformeerde Gemeenten. Ook de dominees Molenaar uit Duitsland en Siegers uit Oosterbeek horen tot de deelnemers. Franke gaat er op af en legt op 14 juni 1927 in Rotterdam een examen af. Hij slaagt, wordt beroepbaar in zijn nieuwe denominatie en blijft uiteindelijk in Hoofddorp. Ds. De Groot volgt hem op de voet. Maar ook deze vreugde is snel voorbij. In de loop van de jaren dertig raken Franke en De Groot los van de anderen en ook van elkaar. Franke onderhoudt alleen nog contact met Colijnsplaat. Heel trouw pendelt hij jarenlang tussen beide gemeenten, die maar net vijftig kerkmensen tellen. En misschien wel minder, 't Is geen vetpot, maar Franke blijft op zijn post. Trouwens, wat moet hij anders?

Dan krijgt Franke nieuwe kansen. Dat komt omdat de Sliedrechtse Floor Kraaijeveld in Colijnsplaat is gaan oefenen. Franke is daar blij mee en belooft hem ook te bevestigen. Maar eerst gaan Hoofddorp en Colijnsplaat officieel samen in een kerkverbandje. Ook dat heet Nederlands Gereformeerde Gemeenten; de tweede variant met deze naam, nu dus onder leiding van Franke. Ook ds. Johan van Welzen uit Gouda, die bij ds. Van Stempvoort voor een gesloten deur stond, voegt zich met zijn Nederduits Gereformeerde Gemeente bij de initiatiefnemers. Het kleine verschil in naam neemt hij op de koop toe. In zijn spoor volgt de vrije oefenaar Theunis Woudwijk uit Hilversum, die ook een kerkelijk dak zoekt. Op 4 april 1940 bevestigt Franke voorganger Kraaijeveld tot predikant van Colijnsplaat. Ook ds. Van Welzen neemt deel aan de handoplegging en Woudwijk krijgt een rol als examinator. Ds. Franke heeft niet veel plezier van zijn nieuwste kerkverband. De vier sprekers hebben doorlopend ruzie en kunnen elkaar maar moeilijk vergeven. Vooral Van Welzen en Franke liggen elkaar niet. Dan sterft ds. Franke, nog geen 67 jaar oud, op 10 november 1942 in Hoofddorp.

Dit artikel werd u aangeboden door: Oude Paden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 juni 2001

Oude Paden | 56 Pagina's

Hier woonde.... ds. Leendert Franke

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 juni 2001

Oude Paden | 56 Pagina's