Mensenvissers van hervormd Katwijk aan Zee

J.P. Neven

'Confessioneel met een bevindelijke inslag'

Op zee waren het de Katwijkse schippers die priester waren voor de bemanning. Elke dag verzorgde de schipper de Verplichting' in het vooronder. De bemanning zat dan bijeen, er werd gelezen, gebeden en gezongen. Op zondag las de schipper een preek. Ds. W.L. Tukker, die predikant was in Katwijk, hoorde van de oudere generatie dat de goede oude schrijvers gelezen werden. Preken van Hellenbroek, Smijtegelt en anderen, zodat er in de gemeente volgens ds. Tukker 'onmiskenbaar een bevindelijke inslag was.'

Waren het op zee de schippers die geestelijke leiding gaven, op de wal waren het de predikanten die het evangelienet uitwierpen. Vissers der mensen die leiding gaven aan het kerkvolk van Katwijk.

Anthony Mac Pherson (1815-1887) diende Katwijk in het midden van de negentiende eeuw. Hij kwam er in november 1855 van het Friese Garijp en Suawoude. Hij voelde zich thuis bij de Vrinden der Waarheid. Van zijn hand verschenen diverse preken bij uitgeverij Malga en ook in de serie Wekelijksche Volksleerre denen.

Binnen twee jaar vertrok ds. Mac Pherson naar het Friese Hantum. De kerkenraad schreef: 'Zwaar werden wij geschokt, heden van zijne eerwaarde vernemende dat hij geen vrijheid had om die beroeping af te slaan. De wil des Heeren geschiedde.' Toen Mac Pherson veertig jaar predikant was, zei hij over zijn bediening in de gemeenten: 'Het middelpunt mijner Evangelieprediking is geweest en gebleven: Jezus Christus, de vollen Christus, de Christus der Schrift; Christus geheel als de Weg, de Waarheid en het Leven; den eenigen Naam gegeven onder den hemel, waardoor zondaren van hunne dood en doemschuld kunnen worden verlost, met de heiligen God kunnen worden verzoend, en van kinderen des toorns en der onge onerechtigheid kunnen worden kinderen Gods.’

Rond 1865 werd Katwijk een tweemansgemeente. Ds. Willem Adrianus Johannes Lucas (1831-1896) en ds. Cornelis Pieter van Tooren (1832-1879), rechtzinnige predikanten, hadden samen de herderstaak op zich genomen. Ds. Van Tooren was op 4-januari 1863 bevestigd door de bekende ds. J.W. Felix, predikant te Katwijk aan de Rijn. De onderlinge verhouding tussen ds. Lucas en ds. Van Tooren was echter moeilijk. Er ontstonden blijkbaar twee groepen en hun aanhangers werden Lucassianen en Toorianen genoemd. Van Tooren organiseerde niet onverdienstelijk: hij bracht de zangschool en de zondagsschool onder de kerkenraad en stichtte een gemeentezaal, bij oude Katwijkers bekend onder 'De Zaal’.

Zo was rond 1900 de Oude Kerk in gebruik als rederij. De bomschuiten lagen recht voor de schilderachtige kerk op het strand. De zeü-en blokkenmakers werkten op de vloer van de kerk, op zolder werden de netten geboet. De kerk draagt de naam van de apostel Andreas, die zelf van beroep visser was.

Op Hemelvaartsdag 1885 legde mevr. J.A.H. Baronesse van Wassenaer van Catwijck de eerste steen voor de bouw van de Nieuwe Kerk. Het gebouw is ruim van opzet en biedt plaats aan ruim 1500 kerkgangers. Door de hoogte van kerk en toren is de kerk van verre te zien.

Op l6 juli 191I kwam ds. Robertus Pieter Anthonie Rutgers (1880-1950) naar Katwijk. Hij was gekomen uit Warmond en diende de gemeente tot zijn emeritaat in 1945-Ds. Rutgers zag in zijn 34jarige ambtsbediening in die plaats veel predikanten komen en gaan. Bij zijn komst was ds. A.J. van Wijngaarden predikant. Al snel werd de Oude Kerk weer in gebruik genomen omdat het aantal kerkgangers toenam. Ds. Rutgers maakte naast Van Wijngaarden ook de confessionele predikanten I. Voorsteegh, J. Bolkestein, J. Nauta, W.M.A. Kalkman en F.J. Broeijer mee. Telkens als de kerkenraad beriep, wees dominee erop dat de predikanten van hetzelfde gevoelen moesten zijn. Daaronder verstond hij dat zij de waarachtige bekering en vergeving der zonden moesten preken: 'Hij zal hebben te wijzen op den levenden Christus, want alleen in en door Hem is het moge­ lijk dat vergeving gevonden wordt. Zijn Bloed, Zijn bloed alleen, reinigt van alle ongerechtigheid.'

Tijdens de bediening van ds. Rutgers steeg het aantal christelijke scholen van twee naar zeven. Eén van de Katwijkse scholen is naar hem genoemd. Het aantal predikanten werd met één uitgebreid, en kwam daarmee op drie. Ds. Rutgers vierde in Katwijk zijn vijfentwintigen veertig-jarig ambtsjubileum. Hij overleed op oudejaarsdag igB*^Op zijn grafsteen staan de woorden: 'O Gij, Die onze schuld woudt boeten' (Gezang 54-5' bundel van 1805).

Met de komst van ds. Wouter Marie Adriaan Kalkman (1888-1969), op 31 juni 1927' brak een rumoerige periode aan in de kerkelijke geschiedenis van Katwijk. Er ontstonden spanningen door de heroprichting van een afdeling van de Confessionele Vereniging. Later zou er ook een afdeling van de Gereformeerde Bond opgericht worden. De ontevredenheid nam toe toen gemeenteleden ds. Kalkman in korte broek voor de padvinderij zagen uitlopen. In 1932 ontstond de Gereformeerde Gemeente en in 1943 fis Christelijke Gereformeerde Kerk.

De afbeelding van de 'bijzondere' kerkenraad en kerkvoogdij in 193^ vertoont de predikanten Pieter Pras (1889-1961), ds. R.P.A. Rutgers en ds. Frederik Jan Broeyer (l894" 1972). Ds. Pras was een lange periode aan Katwijk verbonden: van 1928 tot zijn emeritaat in 1954-Hij was met name verantwoordelijk voor de zondagsschool en het jeugdwerk. Wegens emeritaat nam hij op 31 oktober 1954 afscheid met de woorden uit I Joh. 3: l8: 'Mijne kinderkens, laat ons niet liefhebben met den woorde noch met de tong, maar met de daad en waarheid.' Ook tijdens zijn verblijf in Katwijk was er nogal wat verdeeldheid wegens verschil in ligging.

Met de komst van ds. Wouter Leendert Tukker (1909-1988) kwam er rust na een jarenlange kerkstrijd tussen confessionelen en gereformeerde-bonders. Hij was predikant in Rotterdam en verbond zich op 22 november 1959 ^^^ Katwijk. Over zijn verblijf daar schreef hij later: 'Koud en winderig was het wonen aan de Boulevard, met het prachtige zicht op zee, deze zee groot en wijd van ruimte. Warm en hartelijk was het wonen en werken onder deze vissersbevolking. Met eerbied werden de namen genoemd van predikanten als ds. Oorthuijs, ds. Bolkestein, ds. Nauta, ds. Voorsteegh, die de gemeente gediend hadden. De veranderingen in het kerkelijk leven maakten dat deze vanouds confessionele gemeente zich voor een gedeelte tot de Gereformeerde Bond wendde. Aan boord van de visserschepen was het volk vanouds opgevoed bij Smijtegelt en bij fiellenbroek, zodat er in de gemeente onmiskenbaar een bevindelijke inslag was. Was er voordien hoog oplaaiende kerkelijke strijd, het is al spoedig gekomen tot een redelijk vergelijk, zodat in een financiële actie voor de stichting van kerkgebouwen en nieuwe predikantsplaatsen gezamenlijk kon worden opgetrokken.'

Ds. Tukker stelde zich actief op. Dat blijkt uit de vele activiteiten die ontplooid werden: kerkbouw, restauratie van de Nieuwe Kerk, bijbellezingen, pastor onder de vissers op zee en de catechisatielessen op de openbare school. Ds. Tukker nam een beroep aan naar Zwolle, hij preekte afscheid op 15 november I964'.

Zondag I september 1963 deed ds. Willem Vroegindeweij intree. Hij kwam uit Barneveld, bezette de zevende predikantsplaats en was naast ds. Tukker de tweede hervormdgereformeerde predikant. Hij diende de gemeente tot 1972-Zijn naam prijkt met die van ds. A. Vink op de eerste steen van het Kerkelijk Centrum aan de Voorstraat, dat men in 1972 in gebruik nam. Ds. Vroegindeweij werd gewaardeerd wegens zijn hartelijkheid en kon het met de Katwijkers goed vinden. Hij ging op 30 april 1972 met emeritaat en preekte toen over I Tim. 1:5.

De kerkelijke gemeente van Katwijk groeide gestaag. Als gevolg hiervan werd op 9 oktober 1964 de Ichthuskerk, de nieuwe wijkkerk voor 'Overduin' in gebruik genomen.

Ds. W.A.B. Hagen stond tijdens die plechtigheid stil bij de betekenis van die naam. Een naam die past bij de naam van de Oude Kerk, de Andreaskerk. Nadat de kerk aan de kerkvoogdij was overgedragen, droeg ds. Tukker de Statenbijbel de kansel op. De aanwezigen waren inmiddels opgestaan en hoorden dominee plechtig de woorden uitspreken: 'Het Woord des Heeren blijft in der eeuwigheid. Dit is het Woord, dat onder u verkondigd is.' Na de Ichthuskerk volgde de bouw van de Pniëlkerk, die op 23 februari 1968 in gebruik werd genomen. In 1986 volgde de ingebruikname van het Maranathacentrum voor de wijk Rijnsoever.

Ds. Gijsbert Boer (1914-1973) werd de opvolger van ds. W.L. Tukker. Zijn intree moest uitgesteld worden omdat ds. Boer voor een ernstige operatie stond. Zijn vriend ds. Tukker leidde de bevestigingsdienst. Ds. Boer werd voorzitter van de Gereformeerde Bond en kreeg in Katwijk hulp van de eerwaarde heer M. de Vos. In zijn dankwoord ter gelegenheid van zijn 25-jarig ambtsjubileum in de Pniëlkerk op 25 oktober 1968 zei ds. Boer: 'Intussen mocht ik in Katwijk arbeiden. Laat ik daarover kort zijn. Niet omdat er weinig over te zeggen zou zijn. Integendeel. Een periode van opbouw na een moeilijke, bewogen tijd, zette zich door. De verhoudingen zijn goed te noemen. Het Woord mag er worden verkondigd. (....) Verder mag ik zeggen: Ik voel mij onder de Katwijkers bijzonder thuis.' Ds. Boer nam afscheid op 28 september 1969.

Met dank aan de heer M. Vooijs en de medewerk ers van het Katwijks museum voor het foto's. beschikbaar stellen van diverse

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen