Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kleren maken de  dominee

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kleren maken de dominee

3 minuten leestijd Arcering uitzetten

Ds. W. van Gorsel

Column

In de tijd van de republiek, de 17e en l8e eeuw, waren ze al in de verte herkenbaar: de gereformeerde predikanten. Ze droegen een mantel en een bef, een kuitbroek en lage schoenen met gespen, en de steek op het hoofd. Het werd beschouwd als 'ambtsgewaad', maar in feite was het niets anders dan de kleding van de voorgaande, deftige generatie. Men liep gewoon een mode achter... Maar de standaarduitrusting had wel allerlei nuances: de bef bijvoorbeeld kon Voetiaans of Goccejaans of Groenewegens zijn. En aan de hand daarvan bepaalde het kerkvolk de 'ligging' van de leraar.

Rond 1800 kwam er hoe langer hoe meer verzet tegen deze ouderwetse kledij. De synode echter was bang dat de dienaren van het Woord zich zondags en door de week zouden gaan kleden naar de mode van de dag. Daarom werd bij de uitoefening van het ambt - dus in kerkdiensten - de toga niet voorgeschreven, maar aanbevolen. De toga, die immers alle dingen bedekt, en de man op de kansel anoniem maaikt.

De meeste dominees zagen er wel wat in, maar voor het kerkvolk was het een 'nieuwigheid'. In Middelburg ontstond zelfs een anti-togakerk met een eigen predikant.

Midden 19e eeuw, juist in de tijd waarin het ambtsgewaad werd bediscussieerd, had ook de Afscheiding plaats. En daar de Afgescheiden wensten terug te keren tot de leer, dienst en tucht van de vaderlandse kerk, kozen ze ook voor de kleding die de vaderen hadden gedragen.

In de kleinere kerken werd het nog een heikel punt. De roeping werd soms afgemeten aan de vraag of de aanstaande dienaar bereid was het 'ambtsgewaad' te dragen. Van Jozias Fraanje die in 1908 oefenaar mocht worden in de Bakkeriaanse gemeenten, werd dat voetstoots aangenomen. Maar op zijn eigen, radicale manier zei de jonge Fraanje; 'Je dacht toch zeker niet dat ik in die kleren van Napoleon ga lopen? ' En niemand heeft hem ooit anders gezien dan met een lange, zwarte jas en een hoge zijden hoed...

Voor ds. Boone van Sint-Phüipsland werd het een breekpunt. Hoewel hij aanvankelijk wilde meegaan met de vereniging van 1907, kwam hij daar op terug. Hij wilde zich in alles houden aan de gebruiken van de godzalige Ledeboer en de godzalige Van Dijke. En tot dat 'alles' behoorde ook het ambtsgewaad.

Ongeveer een eeuw geleden waren de Hervormde en de Gereformeerde dominee van een dorp bij elkaar op bezoek. De hervormden gingen toen door de week nog 'gestaag in 't aak'lig zwart', de gereformeerden hadden geen bezwaar tegen grijs of blauw. De Hervormde predikant meende zijn collega daarop fijntjes te moeten wijzen: 'Bij jullie kan er straks alles bij door.' 'Ach, ' antwoordde de Dolerende predikant, 'het scheelt maar één letter. Jullie hebben al een eeuw leervrijheid, wij hebben kleervrijheid.'

Waartoe de 'leervrijheid' in de Ned. Herv. Kerk en later ook in de Ger. Kerken toe geleid heeft, hoef ik niet nader uit de doeken te doen... Immers kent ook de 'kleervrijheid' in beide kerken nauwelijks grenzen meer. De meeste voorgangers doen wat goed is in hun ogen. Het Gereformeerd Protestantisme moge dan nooit officieel een ambtsgewaad hebben voorgeschreven, behartigenswaardig is nog altijd het advies van Galvijn, dat een ambtsdrager er 'deftig' moet uitzien.

Intussen hoor ik een van de profeten juichen: 'Ik ben zeer vrolijk in de Heere, want Hij heeft mij beHeed met de klederen des heils, de mantel der gerechtigheid heeft Hij mij omgedaan.' Ik denk dat geen ambtsdrager, maar ook geen gemeentelid zo'n gewaad kan missen.

Dit artikel werd u aangeboden door: Oude Paden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 maart 2004

Oude Paden | 58 Pagina's

Kleren maken de  dominee

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 maart 2004

Oude Paden | 58 Pagina's